Yatırımını girişimciye yapan biri: Cem Sertoğlu

Randy Paurs, The Last Lencture isimli konuşmasında "Şans, hazırlığın fırsatla buluştuğu andır." der. Birazdan ropörtajını okuyacağınız Cem Sertoğlu, sohbetimiz esnasında ne kadar şanslı biri olduğunu birkaç kez vurgulayarak bana bu konuşmayı hatırlattı. Kendisi girişimcilerin yakından tanıdığı bir isim. GittiGidiyor, Yemeksepeti, Grupanya gibi sektöründe başı çeken eticaret firmalarına yatırımlar yapmış. Hazırlıklarını, fırsata dönüştürmek isteyen girişimlere hayat veriyor. Şimdi, hikayesini kendisinden dinleyelim:
Eğitiminiz ve özgeçmişinizi öğrenebilir miyiz?
1971 yılında Ankara'da doğdum, ancak İstanbul'da büyüdüm. 1989 Robert Kolej mezunuyum. Ekonomi lisans eğitimi için ABD'ye, Teksas Üniversitesine gittim.
Bu işe başlamadan önce iş hayatında tecrübeniz oldu mu, nerelerde çalıştınız?
Üniversite mezuniyeti sonrası Yönetim Danışmanı olarak dünyanın önde gelen şirketlerine strateji konusunda yardımcı olan bir firmada profesyonel olarak çalıştım. 1999 yılında New York, SelectMinds adlı teknoloji şirketini kurdum ve 6 yıl CEOsu olarak görev yaptıktan sonra, 2005'te hisselerimi satarak ayrıldım.
Bu işe başlama fikri nereden geldi ve nasıl gelişti?
Türkiye dönüşümün başlamasıyla birlikte, kişisel sermayemle bağımsız yatırımlar yapmaya başladım. Amerika'da işim internetle ilgiliydi bu yüzden yatırımlar o yönde başladı. Çeşitli aşamalardaki internet şirketlerine büyüme sermayesi sağlayarak hissedar olmamız üzerine bir model içinde çalışıyoruz. Bunu yaparken daha erken aşamalarda yalnız, daha geç aşamada da çeşitli ortaklıklar içinde yatırımları gerçekleştiriyoruz.
2011 yılında bu yatırımları Evren Üçokla birlikte yapmaya başladık. Bu sene başından itibaren de Earlybird'e katıldım. Earlybird, Avrupa'nın önde gelen girişim sermayesi yatırım fonlarından biri ve onlarla beraber yatırımlar yapmaya devam ediyorum. Earlybird, Almanya, İtalya, Türkiye ve Doğu Avrupa'da yatırımlar yapıyor.
Şu ana kadar yaptığınız yatırımlar nelerdir?
GittiGidiyor benim ilk yatırımımdı. İlerleyen yıllarda, YemekSepeti.com, Grou.ps, Grupanya, Rusya'da Wikimart.ru başı çekenlerden. İkisi Rusya, biri Çek Cumhuriyeti, ikisi Amerika geri kalanı Türkiye olmak üzere on dört yatırım yaptım bugüne kadar. Ben, o işi "şahlandırmak" amacıyla yatırımlar yapıyorum. Örneğin, Grupanya'ya 2010 mayısta başlangıç aşamasında bir konsorsiyum olarak girdik. Hızla büyüdü. 2011'in ikinci yarısına baktığımızda ise sektörde sadece kuvvetli oyuncuların kaldığını görüyoruz, bunun sebebi de bu işin kolay görünmesi ancak operasyonel olarak çok ağır olması.
Yatırım yaptığınız girişimciler size nasıl ulaştı?
Birçok platformda erişilebilir olmaya gayret gösteriyorum.. Etohum konferansları, iş planı yarışmaları, yazdığım blog sayfamda (sortipreneur. typepad.com), sosyal medyada yer alıyorum. Girişimciler bana bu kanallardan ulaşabilirler. Zaten, kişisel inancıma göre iyi bir girişimci ulaşmak istediğine ulaşır.

Yatırım yapacağınız girişimlerdeki aradığınız özellikler nelerdir?
Öncelikle, takıma bakarım, çünkü bu bir takım işidir. Yatırım yapıp yapmamaya ilk 15 dakikada karar veririm ancak aksiyon almam genellikle bir süreç olduğunda, daha fazla vakit alır. Benim için kimya uyuşması çok önemli. Hiçbir zaman alelacele yatırımlar yapmadım. Noktalara değil, çizgilere bakarım. İncelerim, takımdaki insanları tanırım, şirketin dna'sını anlamaya çalışırım.
Yatırım yapmanız için girişimci size ne sunmalı?
Yatırımcının ilk sunması gereken hikayesi. Hikayesinin içinde hangi problemi nasıl çözmeye çalışıyor, bu işe yatırım yapmak avantajlı mı, kolay taklit edilebilir mi?. Bu soruların cevabı benim için önemli. Diğer taraftan, Türkiye'de dikkat edilmesi konulardan biri pazarın büyüklüğü ve büyüme hızı. Eğer bir şirkette her şey çok iyi giderse, ne kadar büyüyebilir, bunu da düşünmek gerekli. Yatırımcı için geri dönüş önemli. Ve bizim gibi girişim sermayesi yatırımcıları için beklentiler yüksek oluyor.
Yatırımın geri dönüsü için beklentileriniz nedir?
4 – 5 senede şirket değerinin 100 milyon $ olma ihtimalini görebilmemiz gerekli. Bizim yatırım aralığımız 500 bin $ - 30 milyon $ arasında. Geri dönüş süreçleri değişkendir. Yatırımlarımız hem başlangıç seviyesindeki şirketler, hem de erken dönem veya büyüme aşamasında olanlar olduğu için, şirketin durumuna göre 5 yılda o yatırımdan çıkmayı umarız ama bunun 7 yıla uzadığı zamanlarda olabiliyor.
Yatırım yaptığınız şirketlerin değeri ne kadardı yatırımdan sonra ne kadar oldu?
10-20 kat değer artışına götürebildiğimiz yatırımlarımız da oldu, paramızı kaybettiğimiz de. Şirketlerin büyüme eğrileri farklılık gösterebiliyor.
Hangi sektörlere öncelikli yatırımlar yapıyorsunuz?
Teknoloji şirketleri benim yatırım alanım. Bunun içinde dijital medya, software, clean technology, medikal teknoloji alt kırılımlar.
İşinizde sizin için dönüm noktası sayılabilecek bir olay var mı?
Ben çok şanslı olduğumu düşünen biriyim. Fırsatları ve tehditleri görmesini de iyi bildiğimi sanıyorum. 1999 yılında New York'ta yaşarken yüksek maaşlı işimi bırakıp, doğru takımla, doğru iş fikirlerini yakalamak için kendi şirketimi kurdum. İyi ki yapmışım. Bunun için işimi bıraktım. En kötü ihtimalle bedeli işimi bıraktığım için benim bir yıllık maaşımı heba etmem olurdu. Ama, her zaman başka yerde başka şekilde başlayabileceğimi biliyordum. 2005 – 2006'da Türkiye'ye gelmem doğru zamanlamaydı. Başarılı şirketlere dahil olabildim. Dediğim gibi ben şanslı biriyim.
İlgi alanlarınız nelerdir, nelerden beslenir ve ilham alırsınız? Ne okur, ne seyreder ve neyi takip edersiniz?
Sürekli işimle vakit geçiriyorum. Çünkü, işimi iş gibi hissetmiyorum. Bu açıdan da çok şanslıyım. Kendi iş saatlerimi kendim yaratıyorum. Örneğin, yeni ofisime taşınana kadar civardaki kafeler benim geçici ofislerim, görüşmelerimi buralarda yapıyorum. İş dışında spor yapıyorum, kitap okuyorum. Teknolojik inovasyonlar bana ilham veriyor. Problemlerin, bilim ve teknolojiyle çözülebilmesi oldukça ilgimi çeken bir şey.
Sizce, girişimcileri nasıl olmalı?
Girişimci, her şeyiyle 'gerçek' olmalı. Strese dayanıklı mı, sorunları çözebiliyor mu, o heyecana sahip mi, ihtiyaç duyulduğunda cevap verebiliyor mu. Girişimcinin, özellikleri bunları olumlu yanıtlamalı.
Türkiye ile dünyadaki girişimciler arasında gözlemlediğiniz farklar var mı?
Girişimciler arasında fark yok. Parlak girişimciler dünyanın her yerinde var. Fark, ekosistemde. Amerika'da ekosistem çok gelişmiş. Türkiye'de ise daha yeni oturuyor. Bu konuda altyapımızı yeni oluşturuyoruz. Basının ilgisini ve değerlendirmelerini zayıf buluyorum. Girişimcilik hikayelerini sadece rakamsal bazda anlatıyorlar, hikayeler çarpıtılıyor ve bu analitik bazda yaklaşımları zor kılıyor.
Girişimci için yatırım firmalarının rolü nedir?
Paradan daha önemli olan tecrübe kazanmak. Sermayenin beraberinde getirdikleri önemli. Girişimci için ilk aşamada yatırım bulmak zor değil, ancak ileri aşamalarda 5 – 10 -30 milyon dolar gibi sermayeyi bulması zor. Ve sonrasında büyüme aşamasında ne yapacağına karar vermeli, çünkü bu aşamadaki para girdisi çok önemli.
Size ilham verene beğendiğiniz girişim ve girişimciler kimler?
Öncelikle elbette yatırım yaptıklarım. Bunlar dışında Reid Hoffman, Chris Dixon, Jack Dorsey çok başarılı bulduklarımdan.' Ürüne' odaklı girişimcileri beğeniyorum.
Gelecekle ilgili kendi hayaliniz ve stratejiniz nedir?
Bu yolda ilerlemeyi istiyorum. Kendimi çok şanslı görüyorum, tutkulu girişimcilerle çalışmak çok keyifli. Altı sene önce çizdiğim haritadaki hemen her şey gerçekleşti, önümüzdeki altı sene içinde böyle olacağını düşünüyorum. Ekonomik sistem birbirine bağlı, internetin ticari anlamda yansıması ise daha yeni başlıyor. Türkiye'de bu konuya dikkat yoğunluğu çok yüksek.
Duygu Eren
Stratejik İletişim ve Kariyer Danışmanı
Yazarla iletişim için: duygu@dpdanismanlik.com