Girişimcilikte inkübasyon programı

Türkiye'de, bir fikre sahip olan ve henüz şirket kurmamış girişimcilerin sayısı çok fazla. Fikir, ancak icraate geçtiği zaman değer kazanmakta. İşte bu süreçte girişimcilere destek olabilecek programlar çok kıymetli. Türkiye girişimcilik ekosisteminde ise bu oluşumlar yeni yeni meydana gelmekte. Bugün, ropörtajını okuyacağınız Founder Institute, bu vizyon doğrultusunda kurulan bir kuluçka programı. Hedefleri, fikir aşamasındaki teknoloji girişimlerinin gerçekleşmesine destek olmak. Bunun nasıl hayata geçirildiğini anlamak için sizi Founder Institute direktörleri Elbruz Yılmaz ve Kutlu Kazancıyla yaptığım röportajı okumaya davet ediyorum.
Eğitiminizi ve özgeçmişinizi öğrenebilir miyiz?
Elbruz Yılmaz: Yüksek lisansımı Amerika'da tamamladıktan sonra uzun yıllar Amerika'da hem risk sermayesi hem de girişimcilik üzerine çeşitli pozisyonlarda çalıştım. 2008'de Türkiye'ye döndüm. Türkiye'de, ilk çekirdek sermaye programını Inovent'te hayata geçirdikten sonra, Galata İş Melekleri derneğinin kurulmasına öncülük ettim. Bir teknoloji girişimi olan PIWorks'te çalıştıktan sonra şimdi BTS & Partners'da stratejik, yönetim ve yatırım danışmanlığı alanında çalışıyorum. Bir yandan, bir kaç arkadaşımla kendi girişim projelerimizle uğraşıyoruz bir yandan da öğrenme eğrisinin başında olan ya da pivot yapmaya hazırlanan girişimcilere mentorluk yapıyorum.
Kutlu Kazancı: 1996 yılında Stanford Üniversitesi'ne başladığımdan beri girişimcilik konusuyla uğraşıyorum. Stanford Universitesi'nde Hewlett Packard, Softbank, Agilent gibi o dönemin önde firmalarının CEO'larını kampüse getirtip konuşmalar düzenliyordum. Mezun olduktan sonra 5 sene boyunca New York'ta JPMorgan ve BCP Securities'de ve Endonezya'da Dünya Bankası'nda bankacılık yaptım ve girişimciliğin finansman tarafında uzmanlık geliştirdim. 2006'da Türkiye'ye döndüğümde Türkiye'de Endeavor'ın kurucu ekibinde çalıştım, sonrasında inovasyon oyunları üreten kendi girişimim WeDecide'ı bir kaç arkadaşla beraber kurdum, 2011'de Galata Melek Yatırım ağında kurucu koordinatörlük yaptım. Bu sürede Türkiye'de girişimlerde neler çalışıyor, neler çalışmıyor ciddi bir birikimim oluştu.
Founder Institute'u tanıyabilir miyiz?
KK: Founder Institute, dünyanın en büyük fikir aşaması teknoloji inkubasyon programıdır. Fikir aşamasındaki, teknoloji girişimi olan girişimci adaylarının fikir ve iş modellerini netleştirip hayata geçirmelerine destek vermekteyiz. Program, dört ay boyunca haftada bir akşam toplantılar, bireysel ve grup egzersizlerinden oluşan, tecrübeli startup CEO'ları tarafından verilen ve girişimciliğin tüm boyutlarını kapsayan uygulamalı bir eğitim, mentorluk desteği ve yatırımcı tanıştırmalarından oluşuyor. Programın katkısı; projeyi, iş modelini, yol haritası ve girişim kuruluşunu doğru kurgulayarak start-up başarı oranlarını arttırmak.

FI'yı kurmaya nasıl karar verdiniz?
K.K: Türkiye'ye dönüp, 2006'da Endeavor'ın kuruluşunda çalıştığım süreden beri de girişimcilere mentorluk yapıyorum. Ayrıca, WeDecide startupı sürecinde pek çok konuyu düşe kalka kendimiz öğrendik. Özellikle, fikir ve erken aşamada desteğe çok ihtiyaç olduğunu ve burada doğru yola çıkmanın çok önemli olduğunu gördüm ve Türkiye'de bu alanda bir boşluk hissettim. Yazın, New York Times'da Founder Institute'u okuduğum zaman bir ampül yandı, bu eksikliği doldurmanın iyi bir yolu olarak tespit ettim ve Türkiye operasyonunu, dostum ve girişimcilik ekosisteminde yoldaşım Elbruz'la başlattık.
EY: Founder Institute, bizim mevcut işlerimizin yanında sürdürdüğümüz ve ekosisteme katkıda bulunmak, girişimci sayısı, kalitesi ve başarı oranlarını arttırmak için uğraştığımız bir proje. Amacımız, senede 20-30 girişimcinin teknoloji odaklı iş fikirlerini hayata geçirmelerini sağlamak ve program kapsamındaki herkesin, bir ekip olarak projelerin başarısı için desteklerini sunmasını teşvik etmek.
FI, Kaç ülkede hizmet veriyor?
EY: Founder Institute; 2009 yılında Silikon Vadisi'nde seri girişimci Adeo Ressi tarafından kuruldu. 32nci şehir Istanbul olmak üzere Silikon Vadisi, San Francisco, Seattle, Los Angeles, San Diego, Denver, Houston, Chicago, Boston, New York, Washington DC, Santiago, Bogota, Medellin, Paris, Brussels, Amsterdam, Berlin, Singapore, Jakarta, Hanoi, Ho Chi Minh City, Sydney, Madrid, Tel Aviv, Puerto Rico, Zagreb, Mexico City, Rome, Kyev, İskenderiye, Riyad, Perty şehirlerinde faaliyet gösteriyor. Programda sınıf başına ortalama 20-25 girişimci adayı bulunuyor.
Bugüne kadar nasıl değer yaratıldı?
KK: Founder Institute, %95'i CEO veya startup kurucu ortağı olan 900'den fazla mentorun desteğiyle bugüne kadar 650den fazla teknoloji firmasını hayata geçirerek dünyanın en büyük inkubasyon programı sıfatına hak kazandı. Firma sayısının ötesinde ve daha önemlisi programın firmaların başarı oranlarında ciddi bir fark yaratmasıdır. Mezun firmaların %22si bayan kurucu ortağa sahiptir, mezun firmalar 2200'ün üzerinde istihdam yaratmışlardır. Mezunların %79'u planlara uygun olarak veya planların ötesinde ilerliyor, %40'dan fazlası da mezuniyetten sonraki 6 ay içerisinde finansman almış durumdalar.
FIda'ki girişimler yatırım aldı mı?
EY: Firmalara toplam $40 milyon üzerinde yatırım alınmış. Mezunlar arasında Udemy (Türk girişimci Eren Bali'nin firması), Getable, Cakehealth, Identifi, Ondango, Zirtual, Neo, Autoreduc, Appota gibi başarılı firmalar yer alıyor. Eren Bali, ortağını ve yatırımcılarını bu program aracılığıyla bulmuş. Program ayrıca iş ortakları tarafından sunulan indirimli veya ücretsiz hosting, tanıtım, testing, emailing, mockup, hukuk ve danışmanlık hizmetleriyle startup kuruluş ve işletim maaliyetlerinde $10-30bin arası tasarruf sağlayabiliyor.

FI'ın hedef kitlesi kimler?
KK: Program teknoloji girişimi hayalleri olan herkese yönelik. Teknoloji olarak yazılım ve donanım içeren hızlı büyüyen ürün ve platform firmalarını kastediyoruz. Ana hedef kitle teknoloji girişimi kurmak için fikri olan ancak henüz hayata geçirmemiş girişimciler. Fikirlerini yeni hayata geçirmeye başlamış, fakat ana iş modelini ve büyüme stratejisini ve icraatını oturtmamış ve yatırım almamış firmalara da destek veriyoruz. Hatta girişimcinin fikri olması bile gerekmiyor, bir teknoloji girişimde kurucu ortak olmak istemesi kafi. Programın ilk bölümünde girişimcinin tecrübeleri, vizyonu, risk profili ve pazara göre doğru fikri ve iş modelini bulmalarına ve geliştirmelerine yardımcı oluyoruz.
EY: Program akşamları devam eden part-time program olduğu için kurumsal hayatta çalışan ve bir iş fikri olan girişimcilere de destek verebiliyor. Bu girişimciler, ürün geliştirmeyi, pazarlamayı, proje yönetimini, finansı, ve kodlamayı kurumsal hayattaki görevlerinde öğreniyorlar ve bir uzmanlık geliştirmeyi başarıyorlar, bu bir startup kurarken büyük bir artı. Ancak, bir startup kurmak bir işletmenin her fonksiyonunu anlamayı gerektiriyor ve Founder Institute bunu sağlıyor. Bu adayların işlerini bırakmadan fikirlerinin potansiyelini görebilecekleri ve geliştirebilecekleri bir platform sunuyor.
Seçilme süreci nasıl işliyor?
KK: Programa son başvuru tarihi 18 Kasım. Başvuranlar 50$ bedeli olan bir kişilik ve yetenek testini geçtikten sonra başvuru ve test sonuçlarına göre programa kabul oluyorlar. Programın yurt dışından gelecek mentorların ve organizasyonların masraflarını karşılamaya yönelik $750 bir kurs ücreti var. Mezun olanlar da ayrıca %3,5 hisselerini Founder Institute'a veriyorlar, Founder Institute buradan gelecek kazanımların üçte birini mezunlara, üçte birini mentorlara ve kalanını kendi bünyesine paylaştırıyor. Founder Institute mezunları başarılı olup satılır veya halka açılırsa para kazanıyor. İlk sömestır 28 Kasım'da başlayıp Mart ayında son bulacak. Hedefimiz ilk havuzda 30-40 girişimciyle çalışmaya başlamak. Ayrıca, en iyi kadın başvurudan da 750$lık kurs ücreti alınmayacak.
FI'daki eğitmenler kimler?
EY: Founder Institute'da eğitimler ve firmaların gelişimlerinden ilk olarak Kutlu'yla ben sorumluyuz. Bizim yanımızda her seansta 3 mentor bulunacak ve girişimcilere yön gösterip, gelişimlerini değerlendirerek ve kendi tecrübelerini paylaşacaklar. Yurtdışı mentorlar yanında Türkiye'den programa ekosistemin önde gelen kişileri: Ali Karabey, Partner, 212LTD, Alper Tekin, CEO, Mekanist, Arda Kutsal, Founder & CEO, Webrazzi; Baris Tekin, CEO, Misli.com; Burak Buyukdemir, Founder, E-Tohum; Cem Sertoglu, Partner, Earlybird Venture Capital; Eren Bali CEO, Udemy; Ersan Ozer, Founder, Youlike; Gulay Ozkan, CEO, GEDS Business; Joachim Behrendt, Nexum Başkanı; Fatih Isbecer, CEO, Pozitron; Firat Isbecer, Managing Partner, Pozitron; Mehmet Metin Okur, CEO, Sefamerve; Melih Odemis, CIO, Yemeksepeti.com; Numan Numanbayrakaroglu, Partner, 212LTD, Omer Akarca, Galata Melek Yatırım Ağı, Nevzat Aydin, CEO, Yemeksepeti.com; Onur Aydin, Country Manager, Groupon Turkey, Sidar Şahin, CEO, PeakGames, Uğur Şeker, CEO, DBI katılmıştır. Eğitim aslında uygulamalı bir program. Her hafta bir girişim kurmanın bir boyutuyla ilgili çalışıyoruz. İlk 5 hafta fikir, girişimci-ürün-pazar uyumu, iş modeli, büyüme stratejisi üzerinde çalışıyoruz ve sonunda mentorlardan bir değerlendirme ve geri bildirim alıp yolumuza devam ediyoruz. İkinci 5 hafta; ekip kurma, firma kurma ve hukuk, gelirler giderler, ürün geliştirme üzerinde çalışıyoruz, sonunda yine mentorlara yol haritası ve gelişimimizi sunup destek ve geribildirim alıyoruz. Son 5 hafta artık lansmana hazırlanıyoruz. Ürünün prototipini nasıl geliştiririz, satış, PR, finansmanı üzerine çalışıp firmaları ve projeleri hayata geçirerek mezun oluyoruz. Mezuniyet şartı bu. Dünya'da 10binden fazla başvuru oldu, %25i programa kabul edildi, programa başlayanlardan da %30-50 arası mezun oluyor, yani iş fikirlerinin çevresinde bir startup kuruyorlar.
Girişimcilik ekosisteminde FI'yi nerede konumlandırıyorsunuz?
KK: Teknoloji alanında erken aşamada bir boşluğu dolduruyoruz. Yatırım yapan melekler, fonlar ve inkubasyon programları genelde fikre yatırım yapmıyorlar ve fikir aşamasındaki girişimcilerin iş fikirlerini rafine etmeleri ve yatırım alabilir bir modele dönüştürmeleri çoğu program ve yatırımcının zaman ayıramadığı bir aşama. Dürüst olmak gerekirse bir startup'ın kurucusu bile kimin neyi kaça alacağından emin değilken yatırımcıların bu riski alması çok zor oluyor. O sebeple yatırımcılar haklı olarak en azından prototip, çoğu zamanda pazarda teyit ve büyüme trendleri görmek istiyorlar. Ben, Endeavor Türkiye'nin kuruluşunda çalışırken ve kendi teknoloji girişimin WeDecide'ı büyütürken bu tip desteklere ihtiyacın büyüklüğünü ve yarattığı farkı gördüm ancak Endeavor ciro olarak asgari 300bin dolar görmek istiyor, bu da pek çok girişim için başabaş noktası ve ileri bir faz demek oluyor. Founder Institute'u fikir aşaması teknoloji girişimcileri için lean bir Endeavor olarak görebilirsiniz. Dünyada, Founder Institute bir kaç günlük Startup Weekend, Hackatlon, Lean Startup Machine gibi programlarla Ycombinator, Techcrunch gibi inkubatörler arasında yer alıyor. Türkiye'de de bu böyle. Ayrıca, Founder Institute girişimci odaklı bir program. Fikir olması tercih ediliyor ama şart değil. Çok iyi adayların fikir bulması veya programda cofounder olmasını sağlıyoruz.
Türkiye'de girişimciliği nasıl görüyorsunuz?
EY: Yolun çok başındayız. Daha terminolojiler yeni oturuyor. Fikre sahip olmanın gerekli ancak yeterli olmadığı, en iyi korumanın en iyi ve hızlı icra etmek olduğu, ufak olsun benim olsun yaklaşımının zorluğu, paylaşarak büyüme modelleri, girişimciliğin ürün geliştirmenin ötesinde pazar ve müşteri geliştirmek olduğu, yatırım aldığın zaman bunun o yatırımcıya para kazandırma sorumluluğunu beraber getirdiği, bazı modellerin yatırıma uygun bazılarının sadece melek yatırımcılara, bazılarınınsa kendi yağıyla kavrulması gerektiği gibi nosyonlar yeni oturuyor ve gelişiyor. Aynı zamanda biz Türkiye'nin girişimcilik konusunda büyük bir potansiyel taşıdığını düşünüyoruz. Genç ve dinamik bir nüfus, yurt dışından geri dönmeye başlayan insan kaynakları, büyüyen yerel ve bölgesel pazarlar gibi. Türkiye'nin, ilk jenerasyon internet girişimcilerinin başarı hikayeleri sonrasında ikinci nesil fırsat ve özel alışveriş firmalarında pazar liderlerinin de uluslararası yatırımlar alması Türkiye'yi global yatırım haritasında önemli bir yere koydu. Genç yetenekler kurumsal hayata alternatif olarak girişimciliği düşünmeye başladılar. Bizi, Founder Institute'ı Türkiye'de denemeye iten ana sebeplerden birisi de artık girişimciliğin de bir kariyer yolu olarak değerlendirilebilir olması.

Duygu Eren
Stratejik İletişim ve Kariyer Danışmanı
Yazarla iletişim için: duygu@dpdanismanlik.com