Tarlada ucuzladı rafta pahalandı

Yüzde 6.16 ile son 44 yılın en düşük seviyesini gören enflasyondaki gerilemede gıda fiyatları büyük rol oynadı. Ancak Merkez Bankası'nın dün yayımladığı aralık ayı fiyat gelişmeleri raporu çok önemli bir detayı gözler önüne serdi. Buna göre işlenmemiş gıda fiyatları geçen yılı yüzde 2.78 gerilemeyle kapatırken, işlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 9.37 arttı. Yani ürün tarlada ucuzlarken, rafta ciddi anlamda pahalandı. İşlenmiş gıda fiyatları yüzde 6.16 olan enflasyonun 1.5 katından fazla artış gösterdi.

TAHILA BÜYÜK ZAM
Üreticiler düşen fiyatlar nedeniyle kan kaybederken, bu ürünleri işleyip satanlar ile toptancı ve perakendeciler enflasyonun üzerinde yaptıkları zamlarla ceplerini doldurdu. Yıllık zam ekmek ve tahıl grubu ürünlerde yüzde 12.09 olurken, peynir, süt, bakliyat gibi işlenmiş gıda ürünlerinde yüzde 7.77 olarak hesaplandı. Bu zincirin önemli halkalarından olan perakendeciler, zamların bir kısmını mağaza kiraları, lojistik maliyetleri gibi gerekçelere dayandırıyor. Ancak bu işin en önemli ayağı olan üreticilerin büyük bir mağduriyeti söz konusu. Onlar geçen yıl bol ürün almalarına karşın maliyet artışlarını fiyatlara yansıtamadıkları gibi mallarını 2011'in bile altında sattılar. Merkez Bankası, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarını esas alarak işlenmiş- işlenmemiş gıda, enerji, mal ve hizmet enflasyonu gibi farklı kategorilerde hesaplama yapıyor. Buna göre geçtiğimiz yıl işlenmemiş gıda kaleminin altında bulunan meyve-sebzelerin fiyatında yüzde 6.8 düşüş söz konusu. Bu da 2011'de 100 liraya satılan meyve ve sebzelerin 2012'de 93.2 liraya satıldığı anlamına geliyor. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) içindeki tarım endeksine bakıldığında fiyatlarda yüzde 5.05'li gerileme görülüyor.
DÜŞÜŞE KATKI SAĞLADI
Geçmiş yıllarda enflasyondaki artışta en etkili kalemler gıda, enerji ve kira olarak sıralanırdı. Ancak son yıllarda konut arzının artmasıyla birlikte kira fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisi azaldı. Merkez Bankası'nı en fazla zorlayan kalem olan gıdada da benzer bir tablo söz konusu. Merkez'in ekonomiyi soğutma tedbirlerinde aşırıya kaçması ve ürün bolluğu gıda fiyatlarını ciddi anlamda geriletti. Geçmişteki yüksek artışların aksine bu yıl gıda enflasyonu düşürmede önemli rol oynadı.