İç talep mi, ihracat mı?

İlknur Menlik - ilknur@gidahatti.com

Geçen yıl, yüzde 4 büyüme hedefiyle yola çıkan Türkiye, 2012'yi yüzde 2,2'lik büyüme rakamıyla kapattı. Biraz buruk bir kapanış olduğunu söyleyebiliriz. 2012 hedefinin tutmaması, hatta yıl içerisinde revize edilen büyüme rakamlarının da gerisinde kalması, "ekonomide acı fren", "sert iniş" yorumlarına yol açtı.
2012 yılında gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), cari fiyatlarla 1 trilyon 416 milyar 817 milyon lira olurken, sabit fiyatlarla 117 milyar 754 milyon lira oldu. Kişi başına milli gelir ise 10 bin 504 dolara (18 bin 927 lira) yükseldi.
TÜİK tarafından açıklanan rakamlara göre, dördüncü çeyrekte yüzde 1,4, yılın toplamında ise yüzde 2,2 oranında büyüdük. Dördüncü çeyrekte tarım yüzde 4,3, balıkçılık yüzde 1,7 oranıyla büyümeye katkı veren sektörler oldu.
Tarım, 2012'de yüzde 3,5 büyürken, tarımsal hasıla 62,5 milyar dolara ulaştı. Gıda ve içecek sektörü büyümesi ise Türkiye büyümesine yakın bir oranla yüzde 2 olarak gerçekleşti. 2010 ve 2011 yıllarındaki yüksek oranlı büyüme oranlarından sonra 2012 yılında büyüme oranı gerek GSYİH gerekse de gıda ve içecek sanayisinde %9,2 ile tek haneli olarak aynı oranda artış gösterdi. Bu artışla sektörün büyüklüğü cari fiyatlarla 279 milyar liraya, sabit fiyatlarla 22,4 milyar liraya yükseldi. Sektörün GSYİH içerisindeki payı ise 2011 yılı ile aynı düzeyde, yüzde 19,7 oranında kaldı.
Sonuçta 2012 yılı oranları ne olursa olsun, Türkiye'nin son yıllarda istikrarlı büyüyen bir tarım ve gıda sektörü olduğunu söylemeliyiz. 2012'yi değerlendirirken, halkın tüketim harcamalarının binde 7, özel sektör yatırım harcamalarının ise yüzde 4,5 oranında azaldığını göz ardı etmemeliyiz.
Şimdi soru şu, 2013'te ihracatla mı, iç taleple mi büyüyeceğiz? İlk üç ayda ihracat hızı yavaşladı. 2012'de düşen iç talep 2013'te canlanır mı, ihracat artış trendine girer mi, göreceğiz. Geçtiğimiz günlerde Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği (ASÜD) ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı iş birliği ile 2 yıldan bu yana devam eden AB Projesinden güzel sonuçlar alınması ve AB'ye süt ve süt ürünleri ihracatının yeniden başlaması, gıda sektörünün 2013 yılı için sevindirici bir gelişme oldu. İhracatımıza katkısı olacağı muhakkak. Bu gelişme diğer pazarlara da daha kolay girmemizi sağlayacak. Özellikle gıda ve içecek pazarı her geçen yıl büyüyen Afrika pazarına… 300 milyar dolara yaklaşan Afrika gıda pazarının, önümüzdeki 10 yıl içerisinde 1 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Önümüzdeki dönem Afrika pazarı, belirleyici olmasa da önemli pazarlardan biri olacak.
İç pazarda ise tüketime yansıyacak bir artış, 2013 yılı için hedeflerin tutturulmasında önemli faktör olacak. 2013 hedeflerini gerçekleştirmek için hala umut var ama önümüzdeki gelişmelerin seyri de belirleyici olacak.