Beslenme ve sağlık meseleleri

İlknur Menlik
ilknur@gidahatti.com

Ekonomik ve bir o kadar da sosyal bir konu. Şayet böyle olmasaydı "açlık", "obezite" ve "malnutrisyon"u birarada konuşuyor olmayacaktık.
Gerçi hararetle sürdürülen bu konuşmaların "bilimsel" bir temel üzerinde yürüdüğü pek söylenemez. Genellikle; "açlık" konuşulurken ekonominin ve iklim değişikliğinin; "beslenme yetersizliği" konuşulurken sosyo-ekonomik faktörlerin gözardı edildiği görülüyor. Doğal olarak; 'sağlık'lı bir sonuca da ulaşılamıyor.
Trajikomik ama gerçek;
Geçen yıl Avrupa Birliği'nde açıklanan bir rapor, malnutrisyon sorununun AB hükümetlerinin sağlık bütçelerine obeziteye harcanandan çok daha fazla bir yük getirdiğini ortaya koydu. Rakam devasa; her yıl AB bütçesinden malnutrisyon sonucu ortaya çıkan hastalıkların önlenmesi için harcanan para 170 milyar Euro civarında... Finansal krizin AB üzerindeki etkileri konuşulurken bu konu fazla gündeme gelmedi. Oysa krizin, Avrupa vatandaşlarının beslenmesi üzerindeki etkisine iyi bir örnek bu.
Birkaç örnek daha verelim. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı (SÜGAV) tarafından 26 Nisan'da İstanbul'da düzenlenen Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi'nde konuşan Illinois Üniversitesi'nden Prof. Dr. Jozef Kokini, beslenmeyi etkileyecek önemli bir konuya dikkat çekti. Prof. Dr. Kokini'ye göre, "Temiz suya erişim önümüzdeki 10 yıl içinde enerji ve kıtlıktan daha önemli bir sorun olacak."
Peki, temiz suya erişim sorununu çözmeden sağlıklı beslenmeyi nasıl konuşacağız? Ya da "30 yaşında sağlıklı beslenmeyi ne yapalım. Esas bunu 5 yaşın altında yapmak lazım." diyen Hohenheim Üniversitesi'nden Prof. Dr. Med. Hans Konrad Biesalski'nin dikkat çektiği gibi, bebek ve çocuk beslenmesinde yeterli bilince sahip değilse ya da ekonomik zorluklar içindeyse toplum, sağlıklı bir nesilden nasıl söz edilecek?
Veya Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Tanju Besler'in "74 milyonluk nüfustan söz ediyoruz. Bölgelere göre farklı besin politikaları uygulamamız gerekiyor" dediği gibi, bu alanda bir politika oluşturulmazsa toplum sağlığını ne yapacağız?
Daha sayılabilecek birçok nedenle hükümetler, beslenme üzerine ulusal politikalar oluşturmaya çalışıyor. Politikaların başarıya ulaşması kuşkusuz tüm uygulamaların merkezine "bilim"i ve "bilimsel çalışmaları" almaktan geçiyor. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Ülker'in de zirvede vurguladığı üzere "Kamuoyunda pek çok konu bilimsel çalışmaya dayanmadan kişisel yorumlarla veriliyor".
Dünya hala dönüyor ve beslenmeye bağlı sorunlar büyümeye devam ediyor. Yaşadığımız sorunlara bilim çerçevesinde ne kadar erken önlem alırsak, yüzleşmek zorunda kalacağımız sorunlarla başa çıkmak da o kadar kolay olacak. Yoksa bir tarafta 1,5 milyar aşırı kilolu, diğer tarafta ise 1 milyar aç insana her gün yenileri eklenmeye devam edecek.
Sonuç olarak; beslenme – sağlık meselelerine çözüm getirebilmek için meselenin bizzat kendisine bilim merkezli bakabilmek ve çözümü çok yönlü stratejiler de aramak gerekiyor gibi.