İstanbul'da önemli bir melek yatırımcı ağı

Girişimciler, hayallerini icraata geçirirken belli başlı zorluklarla karşılaşırlar. Yatırımlara ve yatırımcılara ulaşmak, girişimciler için en büyük sıkıntılardan biridir. Son zamanlarda girişimcilik ekosistemi için en ümit verici gelişmeler ise bu alanda yaşanmakta. Hem yeni kanunların çıkması hem de melek yatırımcılık ağlarının artması girişimcilerin yüzünü güldürmekte. İstanbul Melek Yatırımcı Merkezi ise bu melek yatırımcı ağlarından biri. 20 – 30 kadar melek yatırımcıyla, girişimcileri bir araya getirmeyi amaçlayan bu oluşumun detaylarını, kurucusu Gülsüm Çıracı'dan öğrenmek istedik. Şimdi sizi Gülsüm Çıracı röportajıyla baş başa bırakıyorum.

Eğitiminizi ve özgeçmişinizi öğrenebilir miyiz?

Kocaeli Üniversitesi İşletme Mezunuyum. İnsan kaynakları danışmanlığı firmasında çalışırken, 2001 yılında dünya bankası çalışanları çalıştığım firmayı ziyaret etti. Türkiye'de bir fonun olduğundan ve bu fonun işlevsel olmadığından bahsettiler. Bu fonu hem bankacılık sektöründeki işsizler için hem de iş kurmak isteyen girişimciler için çalışır hale getirmek istediklerini söylediler. Bu amaçla özelleştirme Sosyal destek Projesi (OSDP) isimli bir proje geliştirilmişti. Bende bu proje de Proje Müdürü olarak başladım. Proje kapsamında kriz nedeniyle işsiz kalan kişilere Girişimcilik Eğitimleri ve Danışmanlığı verilerek iş kurmaları hedeflenmekteydi. İstanbul, Tarsus ve Osmaniye'de Türkiye'de ilk defa "Girişimcilik" projesini hayata geçirmeye başladık. Dünya bankası girişimciliği öğretme kısmını üstlendi. O sırada elimizde hiçbir materyal yoktu. Türkçe kaynak yoktu. Materyalleri yurtdışından getirttik. El yordamıyla eğitimlere başladık. Herkese girişimciliği anlatmaya ve girişimci olmaya ikna etmeye çalıştık. Daha sonra çalıştığım yerden ayrıldım. Eğitimler vermem için Kosgeb'ten aradılar, bu sırada MG danışmanlığı kurdum ve öncelikle evden çalışmaya başladım. 2004 yılında TOG ile Anadolu'da Girişimcilik projesini yaptık. Sonraki 3 yıl boyunca Avea ile "Hayatımın Fikri Gençlik İçin Girişimcilik" projesini yaptık. Avrupa Birliği kadınlar için Türkiye'de 4 kuluçka merkezi açtı, o projede de yer aldık. Sanayi ve ticaret odaları, sivil toplum kuruluşları için projeler yaptık. Arkama baktığımda 9 senede 7 bin girişimciye eğitim ve danışmanlık verdiğimizi fark ettim. Bu, 7 bin girişimciden 500'ü kendi işini kurdu. Bunlar, Hakkari'den Edirne'ye kadar olan tüm Türkiye'ye homojen dağılmış girişimler. Bunların yanı sıra girişimcilikle ilgili materyaller geliştirip, yayınlarda yaptık. "İşsizliğe Çözüm Girişimcilik" , "Girişimciler için Fonlar ve Destekler Rehberi" ve "Genç Girişimcinin El Kitabı " yaptığımız yayınlardan bazıları.

Melek yatırımcı kime denir?

Yüksek risk ve yüksek büyüme potansiyeli olan firmalara henüz yolun başında yatırım yapan kişiler diyebiliriz. Melek Yatırımcı, girişimciyi sadece finansal anlamda destekleyen değil, aynı zamanda desteklediği girişimciye bilgi ve birikimlerini aktaran, onunla omuz omuza zorluklara meydan okuyan ve kendi profesyonel-ticari ağını girişimcinin menfaati için kullanan kişidir.

Sizce, neden insanlar melek yatırımcı olmayı tercih ediyor?

Melek Yatırımcıların profiline baktığımızda çoğu kendi girişim hikayesi olan kişiler. Tekrar bir girişim heyecanı yaşamak, katma değer yaratmak, ayrıca kendi deneyimlerini ve bilgilerini yeni girişimciye aktararak onun başarı şansını arttırmak için Melek yatırımcı olmayı tercih ediyorlar diyebiliriz. Türkiye'de melek yatırımcılık yeni yeni konuşulmaya ve anlaşılmaya başladı. Melek yatırımcı olmak isteyenlerin bilmesi gerekenlerden biri de yüksek risk içerdiği Dünya'da yatırım yapılan girişimlerden sadece 1/7 si kazandırıyor. Sadece sermayeye sahip olmak melek yatırımcı olmak için yeterli degil. Deneyim ve bilgi de ortaya konulmalı ve girişimcilere akıl hocalığı yapılmalı. Melek yatırımcılığa niyeti olanlar melek yatırımcılığı öğrenmek için eğitim alabilirler. Yatırımcı olarak insanlar yeni girişimleri görüp hem yatırımcılık duygularını tatmin ediyorlar hem de girişimcilerle beraber o heyecanı yaşıyorlar.

İstanbul Melek Yatırımcı Merkezini kurmaya nasıl karar verdiniz?

Bugune kadar girişimcilerle çok yoğun çalışmalar yaptık. Bu çalışmalar esnasında 6 sorun tespit ettik. İstanbul Melek Yatırımcı Merkezi'ni bu sorunlara alternatif çözüm getirmesi amacıyla kurduk. Bunlar:

1. Girişimcinin yatırım bulması çok zor oluyor veya değerinin altında yatırım alabiliyordu. Bu durum girişimcilerin mağdur olmasına yol açıyordu.

2. Girişimcilerin çoğu melek yatırımcılara ulaşmakta ve kendilerini tanıtmakta zorlanmaktaydı.

3. Yapılan girişimci-yatırımcı buluşmalarının çoğu sonuç odaklı değildi.

4. Girişimcilik ekosistemi İstanbul'da yoğunlaşmış durumdaydı ve Anadolu'daki girişimciler için ulaşılması zor bir yapıydı.

5. Sadece internet odaklı girişimlere yatırım yapılıyordu. Bu da diğer sektörlerdeki girişimcilerin şevkini kırıyordu.

6. Girişimcilerin, yatırımcılara hazırlanmasında hizmet veren bir merkez yoktu.

Bu sorunlara çözümlerimizi geliştirerek Ocak 2012 'de İstanbul Melek Yatırımcılar Merkezini kurduk. Burası melek yatırımcıları içinde bulunduran bir yatırım ağı. 20 – 30 kadar yatırımcımız var.

Şu ana kadar kaç yatırım oldu ve yatırım aralığı ne kadar?

Biz çok yeni firmayız Ocak 2012 de kurulduk. İlk girişimcilerimizi ise Haziran 2012 de yatırımcılarla buluşturduk. Şu ana kadar bir yatırım oldu. 2012 yılında internet sektörüne yatırım yapıldı. Yatırım aralığı 100 bin TL idi. Yakın zamanda görüşmeleri ilerleyen ve yatırım sürecine girmiş birkaç girişimci daha olacak. .

Yatırım yapacağınız girişimlerde aradığınız özellikler neler?

Biz, bu yatırımcı ağını kurarken inovatif fikri olan, katma değer yaratan, kopyalanamayacak fikri olan girişimcilere ulaşmayı amaçladık. Farklı sektörlerde ve arge yapmış olan girişimciler bizim için çok önemli. Girişimcilerin barındırdıkları bilgi kolay ulaşır olmamalı. Bunun yanında tabi ki girişimci ve ekibi çoğu zaman iş fikrinden daha önemli bizim için. Heyecanlı, uygulama becerisi yüksek girişimcileri tercih ediyoruz.

Bir girişimci neden yatırımcı olarak İMYM'yi seçsin, siz ne sunuyorsunuz?

Girişimci için, yatırımcıya sunum yapmadan önce cevaplaması gereken konularda destek oluyoruz. Seçtiğimiz her girişimci "klinik" adını verdiğimiz bir sürece tabi tutulur bu süreçte iş modeli, finansal model, yatırımcı sunumu hazırlanır ve yatırımcı karşısına çıkmaya hazır hale gelir.Ayrıca bu süreçte Danışma Kurulumuzda olan birbirinden değerli isimlerden mentorlük alabilirler. Hedefimiz , İstanbul dışında , Anadolu'daki girişimciyi de yatırımcılarla buluşturmak. . Onlarla sürekli iletişim halindeyiz. Yıllarca anadolu'da proje ürettiğimiz için onlara dokunabiliyoruz.

Sizce, yeni kanunlar melek yatırımcılığı nasıl etkileyecek?

Melek yatırımcıların sayı olarak artmasını bekliyoruz. Kanunların pozitif katkısı olacağına inanıyorum. Özellikle yeni yayınlanan yönetmelikle Melek Yatırımcı Ağlarının sayısı artacaktır. Bu çok önemli, çünkü ; Melek yatırımcı ağları içlerinde barındırdığı farklı uzmanlık alanlarında birbirini tamamlayan, güç ve bilgi birliği oluşturan meleklerin bir araya gelmesi ile oluşuyor. Bu melekler zaman zaman ortaklıklar yaparak bir girişimciye çoklu yatırımlar da yapabiliyorlar. Türkiye ölçeğinde en az bin tane melek yatırımcıya ihtiyaç var. Birinci etapta yatırımlar olup çıkışlar yapılmalı ve sonra o kazanımlarla tekrar yatırımlar yapılmalı. Daha bu döngü tam oluşmadı. Bu yüzden her şeyin başındayız. Melek yatırımcılıkla ilgili farkındalığın artması açısından da bu kanunlar önemli.

Türkiye'deki girişimcilik ekosistemi hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bundan 5 yıl öncesinde Türkiye'de ekosistemden bahsetmek mümkün değildi. Şimdi bir Girişimci- Yatırımcı ekosistemi var, fakat bu ekosistem İstanbul'a odaklanmış durumda. Diğer şehirlerde bir ekosistemden habsetmek mümkün değil. Bu beni rahatsız eden bir konu. Anadolu'da ekosistem yok. Bu Anadolu'daki girişimcileri engelleyen bir durum. Kendi şehirlerinde oluşan yerel ekosisteme ulaşabilir olmaları veya İstanbul'daki ekosistem oyuncularının daha çok Anadolu'ya gitmeleri gerektiğini düşünüyorum. Ekosistem genişletilmeli, eksikler var. İçeride oyuncu az. Mentorlar ve eğitim veren yerlerde az

sayıda. Yapılan araştırmalar girişimcilerin "finansmana ulaşım" kadar "mentore ulaşım" ıda istediğini söylemekte.

Ne kadar süre için yatırım yapılıyor ve geri dönüş nasıl oluyor?

Genelde, Melek yatırımcılar 5-7 yıllık süre için yatırım yapıyorlar. Katma değerli ürün üreten girişimcilerde yapılan yatırımların geri donuş süresi ise daha kısa. 2 ila 3 yıl arasında yatırımların geri dönüşü olmaya başlıyor.

Girişimcilere tavsiyeleriniz nedir?

Bir sene öncesine kadar sadece girişimcilerle ilgileniyordum. Şimdi ise girişimci ile yatırımcıları bir araya getirmeye çalışıyorum. Hayal etmek güzel bir şey ama girişimci realist olmalı. Girişimci, büyük resmi görüyor motivasyonu da bu oluyor, istediği senin de o resmi görmen. Ama o resme ulaşmak için küçük bir adımla başlamaları gerektiğini kabullenmeleri gerekli. Girişimcinin işin tekniğini bilmesi yeterli değil. Bir işin yönetimini, finansını, satışını da bilmesi gerekli. Bir de fikrine aşık olmamaları gerek. İnsan nasıl ki birine aşık olduğunda eleştirilmesine tahammül edemiyorsa, girişimci de fikrine aşık olduğu zaman eleştiriye kapalı oluyor. O zamanda fikrinin gelişmesini engelliyor.

Herkes girişimci olabilir mi?

Dünya bankasıyla çalıştığım projede ilk öğrendiğim şeylerden biri herkesin girişimci olmaması ve kendi işini kurmaması gerektiğiydi. Girişimci adayının, kurmadığı işten zarar etmemesi de aslında bir kardır. Zararı, insan sadece kendisine vermiyor. Aile, çevre ve devlette bunun bedelini ödüyor. Kaynak israfı demek bu. Eğer geleceği olmayacak bir işse kurulmaması daha doğru. Girişimciliğin sürekli gündemde olmasından çok mutluyum, ama herkesi girişimi olmaya motive etmek bana yanlış geliyor. Girişimcilik, zor ve meşakkatli bir süreç. Gençlere girişimciliği anlatırken avantajları yanı sıra dezavantajları da anlatılmalı. Dezavantajlarının ve zorluklarının yeteri kadar anlatılmadığını düşünüyorum. İstihdam yaratan, katma değer üreten girişimci olabilmek önemli. Yenilikçi girişimciler olmalı. İş bulamadığı için mecburen girişimci olanlar benim girişimci tanımıma girmiyor.

Bir girişimci iş kurarken nelere dikkat etmeli?

Öncelikle, girişimci iş modelini netleştirmeli ve planlama yapmalı. İş planı da önemli ancak işe başlarken yazdığı planı birebir uygulayan girişimci hiç görmedim. İş planı sürekli revize edilmeli ve bu konuda esnek olunmalı.

Türkiye'de hangi sektörleri girişimcilik alanında açık görüyorsunuz?

Teknoloji ve sağlıkla ilgili çözümler, bio teknoloji açık olarak gördüğüm alanlar. Çok talep görmesine rağmen e ticaretin geleceğini iyi görmüyorum.

İstanbul ile Anadolu'daki girişimci arasında farklar neler?

Kişilik özelliği olarak, İstanbul'da yaşayanların özgüveni daha yüksek. Ekosistemin bir şekilde içinde ve hemen herkese ulaşabilmeleri daha kolay. Daha küresel bakabiliyorlar. Anadolu'da da çok nitelikli girişimciler var. Ancak, uzaktalar ve beğenileceklerine dair inançları az. Ve daha yerel düşünüyorlar.