Serbest ticaretin anahtarı, tarım

İlknur Menlik
ilknur@gidahatti.com
Avrupa Birliği'nin Şubat ayında, ABD'den ithal edilen bazı etlere getirdiği yasakları kaldırması sonrasında iki ekonomi arasındaki serbest ticaret anlaşmasına (STA) ilişkin görüşmeler hız kazandı. Haziran ayında resmen başlaması düşünülen görüşmelere ivme kazandıran sadece bu değil tabii, ama çok iyi bir jest olduğu da muhakkak. Bu jestle, mevzuattan kaynaklanan bir sorun da ortadan kalkmış oldu ama halen görüşmelerin önündeki en kritik konu tarımsal ürünler. Bir yanda, 2012 yılı başında yürürlüğe giren ABD Gıda Güvenliği Modernizasyon Yasası, diğer yanda ise AB'nin tarım sübvansiyonları ve bazı ürünlere karşı korumacı tavrı var.
AB'li gıda ve içecek üreticileri, bu STA'da mevzuat engellerinin ABD ile ticarette hala en büyük engeli oluşturduğuna dikkat çekiyor. Görüşmelerin, AB ihracatına engel oluşturan halihazırdaki problemlere çözüm sunmaya ve özellikle ABD Gıda Güvenliği Modernizasyon Yasası çerçevesinde olmak üzere yeni engellerin önüne geçmeye odaklı olması gerektiğini belirtiliyor.
AB benzer sorunları ticaret anlamında da yaşıyor. Görüşmelerin uzadığı AB-Kanada STA'sı bu durumda. Kanada, AB'den daha fazla süt ürünü, yumurta ve tavuk eti almak istemiyor. Oysa dünyanın en önemli süt üreticisi AB için Kanada önemli bir pazar. Güney Kore ile geçtiğimiz aylarda STA imzalanmasına rağmen bazı tarım ve balıkçılık ürünleri için 7 yıldan daha fazla geçiş süreci tanındı. 20 yılı aşkın bir süredir görüşmelerin devam ettiği MERCOSUR'da ise sorun Avrupa'nın tarım alanında sağladığı sübvansiyonlar… Bu nedenle görüşmelerde henüz bir sonuç alınmış değil.
Bugüne kadar Dünya Ticaret Örgütü'ne 350'nin üzerinde STA bildirilmiş. Bunların yaklaşık%80'i işler durumda, bazılarında görüşmeler devam ediyor. Bu STA'ların çoğunda tarım başlığı göz önünde tartışılmasa bile müzakere süreçlerini etkileyen en önemli başlıklardan biri oldu her zaman.
Bugünlerde küresel ticaret gündeminin en önemli maddesini oluşturan AB-ABD STA'sında Türkiye'de ABD ile paralel görüşmeler yapmak istiyor. Konu, önümüzdeki günlerde ABD'ye gidecek olan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da gündeminde. Gıda sektörü her geçen yıl büyüyen ve aynı zamanda dünyanın 7. büyük tarım ülkesi olan Türkiye'nin global olarak iyi bir konumu var. Ancak olası bir ABD-Türkiye anlaşması gündeme geldiğinde yukarıda saydığım benzer başlıklar bizim de karşımıza çıkabilir. Bu konuda henüz vakit varken, masaya oturmadan evvel geçirilecek iyi bir hazırlık dönemi, bizim için daha kazançlı sonuçlar doğurabilir.