Tarım ve gıdanın geleceği

İlknur Menlik
ilknur@gidahatti.com
Hazırlanan ortak rapora göre, gıda talebinin küresel düzeyde yükselmesiyle fiyatlar 10 yıl içerisinde yüzde 10 ila 40 arasında artacak. Rapor, gelişmekte olan ülkelerde, aylık gelirin yükselmesiyle gıda tüketiminin yüzde 30 arttığına işaret ediyor. Ancak, tarım ve gıdada kaygıları arttıran sebep yalnızca gelişmekte olan ülkelerdeki orta sınıfın giderek artan gıda talebi değil elbette. Bu, önümüzdeki yıllarda küresel tarımı etkileyecek ve bu köşede sıkça sözünü ettiğim ana değişimlerden biri sadece.
Peki, küresel tarımı değişime zorlayan diğer faktörler neler? İşte bunun cevabı çok karmaşık; bilimden ticarete, tedarik zincirinden gıda güvenliğine kadar bir dizi faktör küresel tarımı değişime zorluyor. OECD ve FAO'nun ortak raporunda 10 yılda tarım üretiminin yüzde 2,1 arttığı, önümüzdeki 10 yılda bu oranın yüzde 1,5'e düşeceği kaydediliyor. Yapılan araştırmalar da tarıma uygun arazilerin giderek azaldığını gösteriyor. Halihazırda küresel çapta işlenmemiş toprakların tarıma elverişlilik yönünden dağılımı ise şöyle: Ortadoğu & Kuzey Afrika'da %1, Doğu & Güney Asya'da %3, BDT ülkelerinde %12, Latin Amerika'da %27, Sahra Altı Afrika'da %45 ve yerkürenin geri kalanında %12.
Bu durum gıdaya erişim kaygılarını da beraberinde getiriyor. Değişen çevre ve iklim değişikliği nedeniyle su, toprak ve diğer kaynakların sürdürülebilirliği üzerine duyulan endişeler ise işin cabası. Öte yandan dünya çapında biyoyakıt üretimi artıyor. ABD şimdiden mısır, bitkisel yağ ve şekerin %30'unu bu işe yönlendirmiş durumda. Bu durum gıda ve yem fiyatları üzerinde de baskı yaratıyor.
Tüm bu sorunlara karşın, gıda fiyatlarının giderek artmasının ve bu artışın süreklilik kazanmasının önüne geçilebilir. Ancak dünya bunu başarmak istiyorsa, tarım ve gıda ticaretini kolaylaştırmak, tarife dışı engelleri azaltmak, küresel lojistiği geliştirmek ve fiyatları kontrol etmek için de ticaret bariyerlerini azaltmak zorunda.
Diğer taraftan, toprak kullanımında reform, tarım ve gıda üretiminde teknolojiyi daha sıkı benimseme, nano ve biyoteknoloji üzerine çalışmaların arttırılması da yapılması gereken işler arasında… Çünkü gıda fiyatlarının %10 ile 40 arasında artacağı tahmini, birkaç yıl önce geride bıraktığımızı düşündüğümüz küresel sosyal, ekonomik ve siyasi bir takım endişelerin önümüzdeki dönemde geri gelmesine neden olabilir. Eğer, giderek artan küresel gıda talebine karşı, önümüzdeki 10 yılda yüzde 1,5'e düşeceği tahmin edilen tarımsal üretimle dünyayı nasıl besleyeceğimizi düşünüyorsak, kafamızı kuma gömemeyiz. Tarımı değişime zorlayan faktörleri iyi analiz etmeli, gerçekçi çözümler üretmeliyiz.