Tarımsal emtia fiyatları yüzde 118 arttı

Ekonomi Bakanlığının internet sitesinden alınan bilgilere göre, dünyada, nüfus ve artan gelirle birlikte gıda talebinin yükselmesi, gelişmekte olan Asya ülkelerinde günlük beslenmede pirincin yanında, unlu mamul ve yağ tüketiminin artması, protein tüketiminin yükselmesi, yenilenebilir enerji kaynağı gereksinimindeki artışla birlikte, tarımsal alanlar ve üretimin, gıda yerine yakıt merkezli planlanması; sanayileşme, kentleşme gibi nedenlerle tarım alanlarının azalması, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin üretimi olumsuz yönde etkilemesi ve küresel piyasayı etkileme gücüne sahip büyük üreticiler tarafından uygulanan ihracat kısıtlamaları tarımsal emtia fiyatlarını etkileyen faktörler arasında yer aldı.
Fiyat endeksi, fiyatlarda ortaya çıkan ortalama değişikliği ölçen göstergedir ve baz olarak alınan yıl için her fiyat nispi fiyat olarak bilinen 100 ile temsil edilir. Buna göre, gıda, içecekler ve tarımsal hammaddelerden oluşan tarımsal emtia fiyat endeksi 2000 yılından günümüze kadar yüzde 117,6 oranında artış gösterdi.
Endeks, 2011 yılında önceki yıla göre yüzde 22,6 oranında artarak 209'a yükselirken, 2012 yılında düşüş trendine girdi ve yüzde 7,2 oranında azalarak 194'e geriledi.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan "OECD/ FAO 2013-2022 tarımsal görünüm" raporuna göre, küresel tarım üretiminde 2003 ve 2012 yılları arasındaki ortalama yıllık büyüme oranı yüzde 2,1 olurken, artışın önümüzdeki 10 yıl içerisinde yılda ortalama yüzde 1,5'e gerilemesi bekleniyor.
Tarım arazilerindeki sınırlı büyüme, artan üretim maliyetleri, kaynakların kısıtlı olması ve çevresel baskıların artması gibi etkenlerin bu eğilimin arkasındaki ana etkenler olduğu belirtiliyor. Raporda, tarım emtialarının arzında, küresel taleplere ayak uydurulması gerektiği savunuluyor.
Raporuna göre, daha yavaş üretim artışının karşısında daha kuvvetli bir talep olmasının da etkisiyle orta vadede bitkisel ve hayvansal ürünler ile biyoyakıtlarda fiyatların tarihsel ortalamanın üzerinde kalacağı tahmin ediliyor.
Daha önce siyasetin yönlendirdiği sektör olan tarım, hızla piyasanın yönlendirdiği bir sektör haline dönüşerek, gelişmiş ülkelere pek çok küresel pazarda önemli yatırım imkanları ve ekonomik faydalar sağlıyor.
Bunula birlikte gelecek dönemde üretim açığı, fiyat değişkenliği ve ticari bozulma küresel gıda güvenliği için tehdit olarak kalmaya devam edecek.
Rapor, başlıca üretici ve tüketici ülkelerde gıda stokları düşük kaldıkça, fiyat değişkenliği riskinin büyümeye devam edeceğini belirtirken, düşük gıda stoklarına ek olarak 2012 yılında olduğu gibi yaygın bir kuraklık yaşanabileceği ve dünyadaki gıda fiyatlarının yüzde 15-40 oranında artabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.
Gıda fiyatlarında dünya nüfusunun 5'te 1'ine sahip Çin'in belirleyici olduğunu vurgulayan rapor, toprak, su ve kırsal işgücü kısıtlamaları nedeniyle gelecek 10 yılda üretimin yavaşlaması bekleniyor olsa da, ülkenin kendi kendini doyurabileceğinin altını çiziyor.

GIDA FİYAT ENDEKSLERİNDEKİ DEĞİŞİM

FAO, aylık olarak gıda fiyat endeksi istatistiklerini yayınlıyor.
Buna göre, 2012 yılı sonu itibariyle 211,8'e ulaşan gıda fiyatları endeksi, 2013 yılı nisanda endeks 215,5 değerini aldı.
Arpa, mısır, pirinç ve buğdaydan oluşan tahıl fiyatları endeksi de 2012 yılında 241,3 olurken, endeks bu yılın nisan ayında 234,6'ya geriledi.
Soya fasulyesi, soya yağı, soya küspesi, palmiye yağı, hindistan cevizi yağı ve yerfıstığı yağından oluşan bitkisel yağlar ve yağlı tohumlar fiyat endeksi 2012 yılında 225,3 olurken, endeks bu yılın nisan ayında 199'a düştü.
Geçen yıl 175,1 olan et fiyatları endeksi de bu yılın nisan ayında 178,7'ye yükselirken, 2012'de ortalama 305,7 olan şeker fiyatları endeksi aynı dönemde 252,6'ya geriledi.

FİYATI ARTAN ÜRÜNLER SIRASIYLA PİRİNÇ, SIĞIR ETİ VE MISIR

Madde bazında incelendiğinde, son bir yılda fiyatı artan ürünler sırasıyla pirinç, sığır eti ve mısır olurken, fiyatı düşen ürünler sırasıyla pamuk, şeker, ayçiçek yağı, palm yağı, soya yağı ve buğday oldu.
2012 yılında bir önceki yıla göre fiyatı en çok artış gösteren tarım ürünü yüzde 3,7 ile pirinç olurken, fiyatı en çok düşen tarım ürünü yüzde 40,1 ile pamuk olarak gerçekleşti.
FAO, başta en az gelişmiş ülkeler olmak üzere, gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeleri de tehdit eden gıda fiyat artışlarının önüne geçilebilmesi ve artan gıda talebinin karşılanabilmesi için, üretimin 2050 yılına kadar yüzde 60 oranında artırılması gerektiği uyarısında bulunuyor.
Dünya Bankası tahminlerine göre, 2012'yle karşılaştırıldığında 2013 yılında sadece buğday fiyatının artması beklenirken, buna karşılık, sığır eti, soya yağı, mısır, pirinç, şeker, palm yağı ve pamuk fiyatlarının düşmesi bekleniyor.
2025 yılına gelindiğinde, 2012 yılına göre pamuk dışındaki tarımsal ürünlerin fiyatlarının düşeceği, bu kapsamda yüzde 26,9 ile fiyatı en çok artan ürünün pamuk, yüzde 26,3 ile fiyatı en çok düşen ürünün de şeker olacağı tahmin ediliyor.
2013 yılında pirincin 540 dolar/ton, buğdayın 320 dolar/ton, mısırın 290 dolar/ton, sığır etinin 410 cent/kilogram, şekerin 45 sent/kilogram, soya yağının bin 200 dolar/ton, palm yağının 930 dolar/ton ve pamuğun 180 sent/kilogram olması bekleniyor.