Zor yıl 2014

İlknur Menlik - Sabah.com.tr
imenlik@comart.com.tr

Gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerindeki endişeler ne yazık ki bitmek bilmiyor. 22 Mayıs'ta Amerikan Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke'nin tahvil alım programında azaltmaya gidebileceğinin ilk sinyalini vermesinin ardından dünya piyasaları karışmış, Türkiye'de de borsa yüzde 6'nın üzerinde düşmüş, dolar 1,93'ü görerek rekor kırmıştı. Tabii, benzeri gelişmeler Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika'da da yaşandı ve Morgan Stanley bu beş ülkeyi 'Kırılgan Beşli' olarak niteleyerek, dünya ekonomisine yeni bir jargon kazandırdı. Ancak türbülansın sadece bu beş ülkeyle sınırlı kalmayacağı da ortada.
Bu gelişmenin ardından 'kırılgan beşli' için müziğin değişmeye başladığını söyleyebiliriz. Ama yılın son ayında Türkiye için müzik iyiden iyiye değişmeye başladı. Ve 'müzik değişince dans da değişir'. Türkiye, 22 Mayıs'la başlayan sürece kendisini uyumlaştırmaya çalışırken, şimdi de 17 Aralık'la birlikte içerde beklenmedik bir şekilde değişen müziğe nasıl ayak uyduracağını düşünüyor. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı bile, geçen hafta düzenlediği basın toplantısında, 2013'ün sakin bir yıl olacağı düşüncesinde yanıldığını açıkladı. Gelişmelere bakarak şu söylenebilir; Türkiye piyasalarında denge, 22 Mayıs'tan çok, 17 Aralık'la birlikte daha fazla bozulmaya başladı.
Gelişmelerin seyri herkesi farklı etkileyecek. Peki, üretim yapan sanayi nasıl etkilenir? Sorunun cevabı yine sanayiciden… Merkez Bankası'nın yılın son ayında 2 bin 298 imalat sanayii işyeriyle yaptığı İktisadi Yönelim Anketi'ne göre imalat sanayii, 2014'e düşük profilli beklentilerle giriyor. En fazla etkilenen ise yatırımlar… Ankete cevap veren sanayicilerin %75 gibi büyük bir çoğunluğu 2014'ün tamamında yatırımı azaltma ya da en azından artırmama, sabit tutma eğiliminde. 2014'te maliyetlerde artış bekliyorlar ama bu artışı fiyatlarına yansıtmayı düşünmüyorlar. Faiz ve enflasyonda yükseliş beklentisi hakim. Gerek iç piyasa gerekse ihracat siparişlerinde düşüş bekleyenlerin oranı ise küçümsenmeyecek seviyede. Ve işsizlik… Sanayici 2014'te işsizliğe katkısının sınırlı olacağını düşünüyor.
Öte yandan yeni bir yıla girerken Türkiye'yi etkileyecek bölgesel etkenleri de es geçmemek gerekiyor. Bunların başında, Yunanistan'ın, 1 Ocak 2014'ten itibaren başlayan ve yılın ilk yarısına kadar devam edecek olan AB Dönem Başkanlığı süreci geliyor. Diğer yandan hemen yanı başımızdaki Suriye'de savaş tüm hızıyla devam ediyor. Ayrıca Türkiye, ABD ile İran arasındaki yakınlaşmanın seyrini, 30 Nisan 2014'te genel seçimlere gidecek olan Irak'ı ve diğer taraftan Mısır'daki gelişmeleri de yakından takip ediyor.
Ancak yine de, 2014'te seçimler de dahil olmak üzere iç gelişmelerin, ekonomimizi dış gelişmelerden daha fazla etkileyeceği bir döneme girdiğimizi söylersek yanılmış olmayız diye düşünüyorum. Son 15 günde borsa, faiz ve kur üçgeninde yaklaşık 100 milyar liraya yakın bir değer kaybı yaşadık. Sadece bu rakam bile 2013 yılsonu hedeflerinden şaşmamıza sebep oldu. Bu nedenle bizi makro hedefler ve istikrar açısından daha zorlu bir yıl bekliyor.