Emtia cephesi mutedil

İlknur Menlik - Sabah.com.tr
imenlik@comart.com.tr
IGC'ye göre 2013'e 277,4 puanla başlayan buğdayda endeks Kasım ayında 239,7'ye, 313,8 olan mısır 217,4'e, 212,6 olan pirinç 183,4'e ve 276,1 olan soya 269,1'e geriledi. Bu gerilemede yıl içindeki yüksek üretim tahminlerinin yanı sıra bu ürünlerdeki hasadın da beklenenden iyi gerçekleşmesi yatıyor.
Bu dört üründeki 2013/2014 küresel üretim tahmini ise 2,4 milyar tona yaklaşıyor. BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile G20 bünyesinde kurulan Tarımsal Pazar Bilgi Sistemi'nin (AMIS) 5 Aralık'ta güncellenen tahminlerine göre 2013/14 sezonunda, buğday 711 milyon ton, mısır 1 milyar ton, pirinç 494 milyon ton ve soya 286 milyon tonla üretim rekoru kıracak.
Bu ürünlerin küresel ticaretinde de artış tahmin ediliyor. Buğday ticaretinin bir önceki döneme göre 4 milyon ton artışla 142 milyon ton gerçekleşmesi beklenirken, mısır ticareti 15 milyon ton (bazı tahminlerde 5-10 milyon ton arasında) artışla 106 milyon ton, pirinç 1 milyon ton artışla 38 milyon ton, soya ise 8 milyon ton artışla 110 milyon ton gerçekleşecek.
Başta OECD olmak üzere çeşitli kuruluşların önümüzdeki 10 yıla ilişkin emtia tahminleri ise özetle şöyle:
Tahıl piyasasında stok/tüketim oranının düşük olması küresel pazarlarda endişeyi artırıyor, ancak %57'si gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanacak olan yıllık %1,4'lük üretim artışı bekleniyor. Tayland pirinç konusunda en büyük ihracatçı konumunda yer alırken ABD buğday ve kaba tahıllar konusunda baskınlığını sürdürecek.
Verim artışı sayesinde yağlı tohum üretiminin tahıllara göre daha hızlı artması bekleniyor. Önümüzdeki on yılda palm yağının da diğerleri ile birlikte artış göstererek toplam bitkisel yağ içerisindeki %34'lük payını sürdüreceği öngörülüyor.
Şekerde üretimin yıllık %2 artış göstereceği tahmin edilirken, Brezilya ve Hindistan'daki kamış şekeri üretimi başı çekecek. Gelişmekte olan ülkeler dünya şeker tüketiminde baskın olacak, tüketimde artış görülecek. Brezilya toplam dünya ticaretinin %50'si ile en büyük ihracatçı konumunu sürdürecek.
Şekerden bahsetmişken etanol üretimi hakkındaki tahminlere yer vermeden olmaz. Önümüzdeki 10 yılda etanol üretimi %67 oranında artacak. Biyodizel üretimi daha da hızlı bir artış gösterecek ancak hacmi düşük olacak. 2022'de biyoyakıt üretimi dünya şeker kamışı üretiminin %28'ini, bitkisel yağ üretiminin %15'ini, kaba tahıl üretiminin %12'sini kullanır hale gelecek.
Kakaoda ise açık artıyor. Uluslararası Kakao Organizasyonu (ICCO) tarafından düzeltilen verilere göre 2012/13 hasat döneminde dünya çapında kakao açığı daha önce öngörülenden çok daha fazla. ICCO kakao açığının öngörüsünün 160 bin tona yükseldiğini açıkladı. Bunun 2014 fiyatlarına etki edeceği muhakkak.
Pamuk ise sentetik lifler karşısında pazar payını kaybetmeyi sürdürecek. Çin'in üretiminin %17 oranında düşmesi, Hindistan'daki üretimin ise %25 oranında artarak bu ülkeyi dünyanın en büyük üreticisi haline getirmesi bekleniyor.
Kanatlı eti tüketimi dengeleyecek. Gelişmekte olan ülkeler küresel et üretimindeki artışın %80'ini sağlayacaklar. Önde gelen gelişmekte olan ekonomilerin gelişmiş ülkeler seviyesini yakalayacağı süreçte kişi başına et tüketimindeki artış da yavaşlayacak. Kanatlı eti en ucuz ve en popüler et türü olarak kalacak, et tüketimindeki artışın %50'sini karşılayacak.
Küresel süt üretiminin ise geçen yıllara göre daha yavaş bir artış göstereceği tahmin ediliyor. Bunun nedeni, yem maliyetlerinin yüksek seyrini koruması, otlaklara dayalı sistemlerde ise arazi ve su sıkıntısının baş göstermesi olacak. Küresel süt ve süt ürünleri üretimindeki artışın %74'ü gelişmekte olan ülkelerden, %38'i sadece Hindistan ve Çin'den kaynaklanacak. Gelişmekte olan ülkelerde süt tüketimindeki artışın üretim artışından daha hızlı olacağı düşünülüyor. Bu da ABD, AB, Yeni Zelanda, Avustralya ve Arjantin'in ihracatında artışı doğuracak.
Av balıkçılığının, küresel koruma önlemlerinin artması nedeniyle 2022'ye kadar sadece %5 oranında artacağı tahmin ediliyor. Bunun yanında yükselen yem maliyetleri ve üretim alanlarının azlığı nedeniyle büyümesi yavaşlayan çiftlik balıkçılığında üretim %35 oranında yükselecek. Çiftlik üretiminin 2015'te avlanmayı geçeceği tahmin ediliyor.