Önder Öztarhan ve melek yatırımcılık

Duygu Eren - Sabah.com.tr
Melek yatırımcılığa nasıl başladınız?

İki sene önce bir girişime yatırım yapmak için, bir grup arkadaş kolları sıvadık. Proje eticaret sitesiydi ve maalesef başarılı olamadı ama bu yanılgım beni hırslandırdı. Nerede hata yaptım sorusuna cevap ararken karşıma Galata İş Melekleri (GBA) çıktı. Bu vesileyle kendime bir şans daha tanıdım ve tecrübeli dostlardan oluşan bir aile olarak tanımladığım GBA'nın parçası oldum. Genç girişimcileri desteklemek ve projelerini hayata geçirmelerine yardım etmek beni hem sosyal anlamda hem de kendi işimde motive ediyor. Bu şekilde ben de öğreniyorum ve eksik yönlerimi tamamlıyorum. Melek yatırımcılığın, beni daha sağlıklı düşünen ve yeni fikirler geliştiren bir insan yaptığına inanıyorum.
Şu ana kadar GBA'da kaç yatırım yaptınız ve yatırım yaparken beklentileriniz neydi?
Toplamda altı yatırım yaptım. Yatırım yaparken amacım; genç girişimcilere destek olup, istihdam yaratmak. Bu arkadaşların büyük hayalleri ve projeleri var. Bunlar için gidip bankadan kredi alamazlar, işte bu noktada melek yatırımcı olarak bizler devreye giriyoruz. Aynı şekilde, ekosisteme de katkıda bulunmuş oluyoruz. Elbette, kazanmamız gerektiğinin de bilincindeyiz. Bu yatırımların geri dönüşü de olmalı. Risk ve getiriyi karşılaştırmam için yatırımlarımın birkaçından geri dönüş almayı ümit ediyorum.
Sizce Türkiye'deki girişimci profili nasıl?
Türkiye'deki girişimci profili genel olarak üniversite öğrencisi ve üniversiteden mezun olmuş, çeşitli teknoloji şirketlerinde çalışan ve projelerine destek bulduğu anda işlerinden ayrılmayı bile göze almış, iyi eğitimli dünyayı takip eden yazılımcı altyapısı olan pırıl pırıl gençler.
Bu profile bakınca sizce girişimcilerin eksiklikleri neler?
Girişimcilerin genellikle internet ortamında projeleri var. Ancak, iş hayatında yeni oldukları için iş yönetimiyle ilgili yeterli bilgi ve tecrübeye, doğal olarak sahip değiller. Projeyi hayata geçirdikten sonra iş, finansal yapı yönetimine geldiğinde sıkıntılar başlıyor. Aslında, bütün bunları girişimcilerden beklemek haksızlık oluyor. Bu noktada melek yatırımcının mentorluk yapması ve yol göstermesi çok önem kazanıyor.
Melek yatırımcı olarak mentorluk anlamında girişimcilere nasıl destek sağlıyorsunuz?
Her birimizin yanılgıları, hataları ve keşkeleri bu gençlere ışık tutuyor. İş planından tutunda, nakit akış tablosundan, hazırlanması gereken P&L'lere kadar birlikte çalışıyoruz. Biz salt sermaye değil, tecrübelerimiz ile yıllar içinde kazanılmış finansmanı sağlayıp sermayeyi işletilebilir hale getiriyoruz.
Yatırım yapmak için hangi sektörleri tercih ediyorsunuz?
Sektörde tekrarı olmayan, offline ve online'ı aynı çatı altında barındıran projelere yatırım yapmayı tercih ediyorum. Özel alışveriş sitelerini kendime yakın bulmuyorum. Eticarette altını bakır fiyatına nasıl alabilirim algısı var. Altını altın fiyatına almak ancak bunu alırken de hem sosyalleşmek hem de hayatı kolaylaştırmanın en önemlisi olduğu inancındayım.
Girişimciler melek yatırımcı olarak neden sizi seçsinler?
Girişimcilerin bir tane melek yatırımcı seçmesindense bir grup melek yatırımcı seçmesini daha avantajlı buluyorum. Bir grupla yola çıktığınızda aldığınız akıl ve tecrübe sayısı çok daha fazla. Grup melek yatırımcılar itibarlarını korumak adına daha dikkatli davranıyorlar. Oradaki birliktelikten dolayı, daha ince eleyip sık dokuyorlar. Neticede gelen bütün startuplara yatırım yapamıyorsunuz ancak grup olarak daha doğru filtreleme yapabiliyorsunuz. Eğer projenin offline ve perakende ayağı varsa ve kendi iş hayatımla paralel yönetebileceğim bir projeyse o noktada öne çıkıyorum. 1996 yılından beri aile şirketinde çalışıyorum. İlk olarak Nike'ta başladım. Global markalarla kendimi bildim bileli çalışıyorum ve mağaza yatırımları yapıyorum. Offline konusunda da hatırı sayılır bir tecrübem olduğunu düşünüyorum. Online ve offline'ı birleştiren ve sosyalleşmeyi de beraberinde getiren projeler için doğru bir melek yatırımcıyım.
Türkiye'de melek yatırımcılık ortamı nasıl?
Türkiye'de daha çok melek yatırımcı olmalı. Fonların daha çok olduğu yatırımcılık ortamında melek yatırımcılığın zayıflığı aşikar. Bu makasın tam ters yönde olması lazım. Melek yatırımcı startupı alıyor, büyütüyor sonrasında girişim sermayesi şirketlerine hazır hale getiriyor. Gelen projelerde melek yatırımcılar tarafından iyi filtre edilmeli. Bazen çok iyi projeler göz ardı edilebiliyor. Yatırım yapıldığında, girişimcinin nefes alabileceği alan olarak çoklu hisse girişimcide kalmalı. Melek yatırımcı projeye yatırım yaparken kendini girişimci yerine koyup biraz daha hakkaniyetli davranmalı diye düşünüyorum. Girişimcinin heyecanını ve motivasyonunu öldürülmemeli. Yatırım yapan ancak çok hisse alan yatırımcılardan da girişimciler uzak durmalı. Bunun içinde girişimcilerin hayır diyip, yüzünü dönebileceği çok sayıda melek yatırımcı olmalı.
Her girişim hemen ve mutlaka yatırım almalı mıdır?
Hemen yatırım almanın gerekli olduğunu düşünmüyorum. Girişimci yatırımcıya geldiğinde belli bir süre bu işle uğraşmış, elinden gelen her şeyi yapmış, girişimini realiteye dökmüş, kendinden verebileceklerini vermiş olmalı. Gerçekten yatırımcıya ihtiyaç duyulduğunda bu arayışa girilmeli inancındayım.
Girişimci, yatırım aldıktan sonra "nelere" dikkat etmelidir?
Kısa melek yatırımcılık tecrübemde gördüğüm kadarıyla girişimciler yatırım aldıktan sonra startup ruhunu kaybedebiliyor ve o projeyi şirket mantığıyla götürmeye çalışıp, ilerleyemiyorlar. Oysa ki, ancak proje mantığında ilerleyen ve o tutkuyla devam eden startuplar büyüyor ve gelişiyor. Girişimciler iş yönetimine dikkat etmeli. Gelir gider dengesi doğru olmalı. Bu noktada da melek yatırımcılardan alabildikleri kadar akıl ve fikir almalılar. Melek yatırımcıların kendi iş hayatlarının olduğu da unutulmamalı. Girişimciler melek yatırımcıların peşinde olmalı, arayıp sormalı. Girişimciler sosyal anlamda da girişimci olmalı. İyi iletişim kurup oradan beslenmeli.
Yaptığınız yatırımlarda süreç nasıl gelişiyor?
Yatırım yapmaya karar verdikten sonra en fazla zaman alan şey anlaşmaların hazırlanma süreci. Avukatlar tarafından yazılı hale getirilip, melek yatırımcılar tarafından imzalanması en hızlı olması gereken süreç iken en yavaş ilerleyen oluyor. Bu noktada bizler kendimizi geliştirmeye ve dersler çıkartmaya çalışıyoruz. İmzalar atıldıktan sonra yatırım alınınca iş girişimci ile melek yatırımcı iletişimine kalıyor. Girişimci işinin peşinde olmalı ve melek yatırımcı onu doğru yönlendirmeli.
Sizce, başarılı girişimci kime denir?
Projesini hayata geçirip, önce lokal sonra globalde büyüyen proje sahiplerini başarılı buluyorum. Dünyayı takip eden, günü yakalayan, hatta günün ve trendlerin önünde olan ve geleceği gören kişiler benim için başarılı girişimciler. Karakter özellikleri açısındansa çok okuyan, çok araştıran, hırslı, pes etmeyen, iletişimi kuvvetli olan ve alışkanlıkların ne zaman, nerede, ne şekilde değişeceğini öngören ve bu doğrultuda risk alabilen kişiler başarılı oluyorlar.
Türkiye'de girişimcilik ekosistemi internet odaklı bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye'de en hızlı gelişen ve büyüyen sektör internet. Türkiye'de yetmiş milyon adet kredi kartı kullanıcısı var. Artık, çoğu evde internet, çoğu kimsede akıllı telefon var. Özellikle yeni jenerasyon online yaşıyor. Sosyal medya çok kullanılıyor ve bu giderek artmakta. En çok konuşulan ve en yüksek rakamlı yatırımlar ve şirket değerlemeleri internet ve teknoloji şirketleri üzerine yapılıyor. Bu çağın sektörleri teknoloji ve bağlantılı olanlar. Günün şartları da bu yönde gelişiyor. Araba kiralamadan market alışverişine kadar hemen her sektör bu yöne kayıyor ve varolmaya çalışıyor. Yaşadığımız çağın doğal akışı bu, bu sebeple elbette yatırımlarda bu paralelde oluyor.