Girişimcilik Türkiye’de yeni-anormal bir durum

Duygu Eren - Sabah.com.tr
Bütün bunlar her ne yaşta olursa girişimci olmak isteyenler için sürdürülebilir ve başarılı girişimler yaratmanın olmazsa olmazlarından. Bu öngörülerle yola çıkarak girişimciliği ilköğretim seviyelerinde başlatmak ve girişimcilik aşısını küçük yaşlarda yapmak için yola çıkmış olan bir vakıf var; Genç Başarı Vakfı. Hedeflerini ve bunlar için nasıl çalıştıklarını öğrenmek için Genç Başarı Vakfı'nın genel sekreteri Engür Rutkay'la görüştük.
Büyük fotoğrafa bakacak olursak, Türkiye'de Girişimcilik ekseninde neler oluyor?
Öncelikle şunu söylemeliyim; mevcut sosyo-politik konjonktürün, önümüzdeki 1 yıllık dönemde Türkiye'nin aktüel gündemini kuşatan seçim atmosferinin özellikle "erken aşama girişimcilik aktivitesini" olumsuz etkilediğini görüyorum. Türkiye'de girişimcilik konusunda son yıllarda bir "uyanış", bir "diriliş" yaşandığı doğru ancak, "alt-yapı" ve "kafa-yapı" eksiklikleri nedeniyle ülkemiz kendisinden beklenen gelişimi gösteremiyor. Yıllardır "Girişimcilik Ekosistemi Politikaları" geliştirmeye gayret ediyoruz. Devlet ve yarı-Devlet kendisini girişimcilik ekosisteminin merkezinde konumlandırmaya devam ediyor. Parayı veren düdüğü çalar benzeri bir hikaye var ortada. Oysa merkezde girişimci olmalı. Bu durumu ben "yeni-anormal" olarak tarif ediyorum. G20'deyiz, Dünya'nın en büyük 17inci ekonomisiyiz. Ama; Girişimcilik ve İnovasyon konusunda G20 seviyesinin tersine anomallikler yaşanıyor. Nüfusunun yarısı 29 yaş altı olan 76 Milyonluk Türkiye'de henüz "inovasyon ve girişimcilik" konusunda bir sürdürülebilir stratejik plan yok. Üniversitelerde verilen ve sadece teori içeren girişimcilik ve iş planı dersleri kapanına kısılmış bir fakir faaliyet var. Girişimciliği özendiren, destekleyen bir avuç STK, kamudan destek almadığı için büyüyemiyor, ulusala hitap edemiyor. Bizim gibi G20'de yer alan büyük ekonomilerde günümüzde "Yetenek Yönetimi", "Sürdürülebilir Girişimcilik", "Kurumsal Girişimcilik", "Stratejik Bağışçılık", "Dirençli Şirketler" ve daha da etkilisi "Start-up Kültürü" konuşuluyor. ABD, göçmen girişimcileri ülkesine çekmeyi amaçlayan "Start-up Vizesi" uygulamaları sunuyor, Singapur'da "Ulusal Yetenek Yönetimi Konseyi" diye bir konsey var.
Bütün bunların üzerine, gelecek yıl Türkiye'nin G20 dönem başkanlığını üstlenmesine parallel olarak G20 Girişimciler Birliği Başkanlığı da Türkiye'ye geçecek ve önümüzdeki yıl aslında Türkiye'yi "Girişimcilik" konusunda Dünya'ya güçlü bir sesle tanıtmamız gerekirken, çok farklı konularda uluslararası gündeme malzeme olacağız gibi gözüküyor. Bir çok anlamda Girişimcilik Türkiye'de yeni-anormal bir durum.
Bu açıdan bakıldığında "Genç Başarı Eğitim Vakfı" neyi hedefliyor? Değer önerisi nedir?
Genç Başarı Eğitim Vakfı (GBEV), 1919 yılında ABD'de kurulan ve bugün Dünya'da 120 ülkede faaliyet gösteren "Junior Achievement"ın (genç başarı'nın) Türkiye örgütlenmesi. Türkiye dahil, Avrupa Birliği operasyon merkezine bağlı 38 ülke var. Genç Başarı AB ağı, 130bin iş gönüllüsü ve 150bin öğretmenin rehberliğinde yılda yaklaşık 3 Milyon öğrenciye ulaşıyor. "Dünya'da daha az kriz olması, daha çok Girişimci olmasına bağlıdır" işte Genç Başarı'nın 120 ülkedeki ortak sloganı budur. Genç Başarı'nın misyonu "Girişimci Okullar yaratmak". Gençlerin "Girişimcilik, Finansal Okur-Yazarlık ve İş Gücüne Etkin Katılım" alanlarında yaparak öğrenmelerine odaklı Dünya'daki en etkin sivil toplum örgütünün üyeleri olarak, bizim iddiamız şu; sosyo-ekonomik refah ve sürdürülebilir bir kalkınma için yeteneklerimizi geliştirmeliyiz! Yeteneklerimizi geliştirmek, istihdam yaratan, bilgiye dayalı ve rekabetçi bir toplum olmak istiyorsak kafa yapımızı değiştirmeliyiz. İstihdam yaratan veya istihdam edilebilirlik yetenekleri güçlü nesiller yetiştirmek, Genç Başarı işte bunun için var.
Uyguladığımız eğitici-öğretici programlarla İlk-Orta ve Lise düzeyinde gençlerimizi yetkin bireyler olarak geleceğe hazırlamayı, girişimciliğin bir kariyer alternatifi olduğunu bilen bir nesil yetiştirmeyi amaçlıyoruz.
Genç Başarı programlarından bahsedelim. Ne tür bir içerik, neler öğretiliyor?
Genç Başarı'nın ilk-orta ve lise seviyesinde gençler için 20 temel programı var. Ülkelerin lokal dinamikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda tasarlanan spesifik programlarla birlikte, net rakam her hafta değişmekle beraber 120 ülkede tahmini 500 programdan bahsediyorum. Genç Başarı, eğitim sistemi ve uygulanan metodoloji olarak Dünya'da bir ilk. Ana hatlarıyla; öğretmenlerin eğitimi, öğretmenlerin rehberliğinde öğrencilere mentörlük veren iş dünyası gönüllülerinin / girişimcilerin program oryantasyonu ve öğrencilerin mikro işletmeler kurarak
iş dünyası ve ekonomik hayat ile sıcak temaslarını içeren yaş guruplarına göre formatlanmış uygulamalı programlar.Türkiye'de Genç Başarı, sahip olduğu kısıtlı kaynakları da düşünecek olursak, temel programlardan sadece iki tanesini hayata geçirmiş vaziyette. Bunlardan birincisi ilkokul seviyesinde 9-10 yaş gurubuna odaklı "Akıllı Tüketici" adlı öğretici program. İkincisi, Lise düzeyinde gençlere yönelik "Şirket®" programı.Şirket programı kapsamında, öğrenciler herhangi bir eğitim almıyorlar, yaparken öğreniyorlar. Fikir aşaması, takım oluşturma, iş planı, şirket anayasası.. anlayacağınız gerçek şirketler kuruyor ve işletiyorlar.
Hatta, kurulan bu şirketler ulusal Genç Başarı fuarı ve uluslararası Genç Başarı fuarlarında ürettikleri ürün ve hizmetleri sergiliyorlar. Daha da ileri gidiyorlar, EWB (Entreprise without borders) B2B platformunda 120 ülkedeki şirketler arasında yoğun bir interaksiyon var.
Genç Başarı'nın Dünya'da tek olduğu bir önemli konu daha var; 12-25 hafta süren bu program kapsamında kurulan Genç Başarı şirketleri, program sonunda kendilerini tasfiye ediyorlar. Yani öğrenciler, "kapatma, çıkış yapma" aşamalarını da yaşayarak öğreniyorlar.
Program öncesi, sırası ve sonrası değerlendirmeler ve gözlemler yapılıyor. Gelişimi izliyoruz. Genç Başarı mezunları olarak tanımladığımız bir kitle var. Avrupa Birliği Komisyonu Hayat Boyu Öğrenme Programı kapsamında 38 ülkede Genç Başarı mezunları nezdinde yapılan araştırmalar mükemmel işaretler veriyor bize:
- Girişimcilik oranı %6-11 arasında değişen bu ülkelerde, Genç Başarı mezunları arasında Girişimcilik oranı %26,6 oranına tırmanıyor. Bu AB için belki de son 5 yılın en iyi haberi olsa gerek.
- Bir başka örnek de Latin Amerika'dan vereyim; Genç Başarı programı sonrası yapılan değerlendirmede kız öğrencilerin %70'i ileride kendi işlerini kurmak istediklerini ifade ediyorlar.
- En güzel örnek 2013'de Türkiye'den geldi. Genç Başarı programına katılan lise öğrencilerinin %93'ü, Şirket Programı sayesinde "karar verme, problem çözme, hedef belirleme ve finansal okuma-yazma" becerilerinin geliştiğini belirtiyor. Genç Başarı Türkiye 1999 da kurulmuş. 2000'de ilk programlara start verilmiş. O tarihlerde 16 yaşında olan öğrencimiz bugün 30 yaşında. Başarı basamaklarını yeni yeni tırmanıyor. Bu açıdan bakıldığında aslında daha "yeni" başlıyoruz. Bu sene yeni bir araştırma başlatıyoruz. İş dünyası ve profesyonel yaşamın farklı alanlarında rol modele dönüşen Genç Başarı mezunlarını buluyoruz, hikayelerini dinleyeceğiz ve bir etki raporu haline getireceğiz.
Vakfa kimler yatırım yapıyor? Ülke geneline açılım için kaynak arayışlarınız var mı?
Şimdi söyleyeceklerim sizi de şaşırtacak eminim; bugün itibariyle, Genç Başarı Eğitim Vakfı'na Kurumsal Sosyal Sorumluluk namına, stratejik ortak sıfatıyla yatırım yapan, stratejik bağışta bulunan veya sponsorluk desteği veren bir Türk firması yok. Hayırseverlik konusunda Dünya'nın en asil ve verici insanlarının yaşadığı ülkemde, gönüllülük müessesesi, stratejik bağış yani bir başka değişle kurumsal vatandaşlık konusunda ciddi bir sefalet yaşanıyor.