Duman savaşı

Kapalı yerlerde sigara içme yasağıyla müşteri kaybeden sigaracılar, pazar payı kapmak için yine indirim oyununa başladı. 2010, 2011, 2013 ve 2014'te zaman zaman indirim silahını çeken şirketler mücadeleyi üst segmente taşıdı. Bu segmentte ilk hamleyi 2 TL'lik indirimle Japon JTI yaptı. Şirket, üst segmentteki sigara markasının fiyatını 8.5'ten 6.5 TL'ye indirdi. Böylece hem satışının azaldığı bu markasıyı canlandıracak hem de Tekel'i satın alan rakibi BAT'den pazar payı kapmaya çalışacak. Pazar payında Türkiye üçüncüsü olan JTI'ın indirimini rakiplerinin bir süre izleyeceği belirtiliyor. İndirim en çok Hazine'yi etkileyecek. Çünkü her 20 sigaranın 16'sını vergi olarak alan Maliye'nin gelir kaybı artacak.
2 TL=100 MİLYON KAYIP
Üst segmentteki sigaranın fiyatında yapılan her 1 liralık indirim, 80 kuruş vergi kaybı olarak yansıyor. Bu da 2014 yılında 22 milyar liralık ÖTV geliri bekleyen Maliye'nin hedeflerini revize etmesine neden olacak. Uzmanlar devletin sigaradan maktu ve oransal olarak iki türlü vergi aldığını belirterek "Maliye'nin bu indirim furyasında hedeflerini korumak için elinde güçlü silahları var. Şimdilik indirimin nereye kadar gideceğini görmek isteyebilirler. Eğer oran çok artarsa, Maliye'de maktu yani sabit vergi miktarını artırabilir" dedi. Sigarada vergi tahsilatının, büyük ölçüde fiyata bağlı olduğunu belirten uzmanlar şu bilgileri verdi: "Devletin 80 kuruşluk vergi kaybının 65.25'i fiyata bağlı (nispi) ÖTV'den, 15.25'i ise KDV'den kaynaklanıyor. Fiyat indirimlerinde devletin kaybı, sektörünkinin 4 katından daha fazla." Dolayısıyla son gerçekleşen 2 liralık fiyat indiriminin 1.61 lirası devletin cebinden çıkıyor. Yani üst segmentteki yüzde 1'lik indirim yaklaşık 100 milyon liralık vergi kaybı anlamına geliyor. Türkiye'de yıllık 4.6 milyar adet sigara satılıyor.

SORUNU MAKTU ÇÖZER
AB'de ülkeler sigara şirketlerinin indirimlerinden zarar görmemek için sabit vergi oranını yüksek tutuyor. AB'de nispi vergi (fiyat düşürse birim başına kayıp oranı) yüzde 28.41, maktu vergi ise yüzde 71.59. Türkiye'de ise nispi vergi oranı yüzde 65.25. Yani indirilen 1 TL'de 65 kuruş. Pazarın lideri şu anda Philip Morris. Onu BAT ve JTI izliyor. Japon şirket indirim atağıyla BAT'ın yerine göz diktiğini gösteriyor. Geçtiğimiz yıllarda da sigara firmaları alt segment ürünlerinde indirimle gündeme gelmişti. Devletle indirim satrancı oynayan sigara firmaları 6.5 TL'lik fiyatı 6'ya, 5.5 TL'liği de 5'e indirmişti.