Tek statükocu bizim Merkez

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'faiz' eleştirisinin ardından gözler Merkez Bankası'nın yasasına çevrildi. Henüz hükümet kanadından net açıklamalar gelmese de dünya örnekleri incelendiğinde merkez bankalarının yasalarında hükümet politikalarına destek verip, büyüme görevi üstlendikleri görülüyor. Türkiye'de Merkez Bankası 2001 yılında çıkarılan yasayla yoluna devam ediyor. 13 yıl önceki kanunla yürütülen Merkez Bankası diğerlerine göre politikalarında 'statükocu' kalıyor. 2008 krizi sonrasında dünya merkez bankaları, konjonktüre göre değişken politika belirlemeye başladı. Fiyat istikrarının yanı sıra ülkelerindeki büyüme, istihdam ve makro istikrara göre politika oluşturdular.
2012'DE DEĞİŞİM BAŞLADI
Fed eski Başkanı Ben Bernanke'nin 2013 Ocak ayında "Merkez bankacılığı: Kriz öncesi, sırasında ve sonrasında" konferansının açılışında yaptığı konuşmadan bu yana tüm dünya değişiyor. Bernanke konuşmasında şunları söyledi: "Gelişmiş ülkelerde yavaş toparlanma ve büyüme bize küreselleşen finansal sistemin ekonominin geneliyle ne kadar bağlantılı olduğunu gösterdi. Merkez bankaları olarak yeni araçlar kullanarak para politikalarımızı belirlemeliyiz. Fed ve diğer düzenleyici kurumlar, makro-ihtiyati önlemleri yeni sorumluluk olarak almalı ve finansal istikrar hedefine böyle yürümeli."
İşte dünyadaki krizi dikkate alarak politika belirleyen merkez bankalarının halihazırda yürüttükleri politikalardan bazı örnekler:
BREZİLYA: Banco Central do Brasil
Konjonktüre göre yeni plan yaratıyor
Brezilya Merkez Bankası, stratejik planlama adı altında hedeflerini konjonktüre göre değiştiriyor. Bankanın son olarak yayınladığı 2010-2014 yıllarını kapsayan hedefleri şöyle:
Ulusal Para Konseyi'nin enflasyon hedeflerini tutturmak.
Ulusal mali sistemin düzgün çalışmasını sağlamak.
Ulusal finans sisteminin ve halkın finansal işlemlerinin verimliliğini sağlamak.
Halkın ihtiyacına göre para arzında bulunmak.
İç ve dış hissedarlar ile ilişkileri sağlamak.
GÜNEY KORE: The Bank of Korea
'Kriz sonrası' bölümü koydu
Güney Kore Merkez Bankası kriz sonrası ekonomi politikalarında en hızlı değişikliğe giden banka. Öyle ki, bankanın internet sitesinde "Finansal krize karşı politika değişikliği" adında bir bölüm bile var. Banka bu bölümde krizden sonra faiz oranlarını yüzde 5.25'ten 2'ye düşürdüğünü ve ekonomiyi canlandırmaya çalıştığını açıkladı.
İSRAİL: Bank of Israel
Hükümete destek görev tanımında
İsrail Merkez Bankası'nın görev tanımı 2010'da değişti. Buna göre, fiyat istikrarının yanı sıra hükümetin ekonomi politikalarını desteklemek de bankanın görevleri arasına girdi. Kanununda "Büyüme, istihdam ve sosyal farkları azaltma konusunda destek verilmesi ve mali istikrarının sağlanması" deniyor.
ALMANYA: Deutsche Bundesbank
Uzun vadeli politika için çalışıyor
Almanya Merkez Bankası'nın hedeflerinden biri de ekonomik istikrarı desteklemek. Bankanın görev tanımında şu ifadelere yer veriliyor: "Alman Merkez Bankası'nın uzun vadeli hedefleri ekonomi mali ve ücret politikalarını desteklemektir."
ÇİN: The People's Bank of China
İhracata dayalı büyümeye destek
1995 yılında yasası değişen Çin Merkez Bankası, sosyalist piyasa ekonomisine geçiş ile birlikte makro ekonomik yönetimde daha etkin bir rol oynamaya başladı. 2003'te ise ana hizmet konuları değişti. Çin Merkez Bankası'nın görevleri arasında sadece para basma ve fiyat istikrarı yok. Ülkenin ihracata dayalı ekonomisi için büyük önem taşıyan kurun seviyesini belirleme görevi de bankanın öncelikleri arasında.
YENİ DÜZENLEME YAPACAK
Dün Çin hükümeti yeni bir karar aldı. Büyümede istikrarın korunabilmesi için para politikasında düzenlemeler yapılabileceği açıklandı. Hükümetin şirketler için idari maliyetleri düşüreceği ve bankalar için zorunlu karşılıklarda indirimlerinin etkisini artıracağı belirtildi.