Tüketici değil banka kral!

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Disiplin Kurulu Başkanı Şükran Eroğlu ile geçtiğimiz günlerde yürürlüğe giren 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu konuştuk. Tüketici bu kanunla kral mı oldu? Kanunun eksiklikleri var mı? Kafa karıştıran maddeler neler? Bankalarla ilgili düzenlemeler ne getiriyor?
Yeni kanun bir devrim mi?
Kanun genelde eskisinin tekrarı maddelerden oluşuyor. Yenilik olarak daha önce Yargıtay'ın tüketici kanunu kapsamı dışına çıkardığı; eser sözleşmeleri, taşımacılık, simsarlık, vekâlet ve sigorta sözleşmeleri ile bankacılık işlemleri kapsama alındı. Bu olumlu bir gelişmedir.

HESAP KAPATILACAK
Konut sektörüne ilişkin önemli düzenlemeler var. Bitirme sigortası işleyecek bir yapı mı?
Bakanlığın öngöreceği büyüklükteki projelerde "Bina Tamamlama Sigortası" yapılması zorunluluğu getirildi. Özellikle maketten satışlar konusunda tüketiciyi koruyacak bir düzenleme olduğu düşünülen bu sigorta yaptırıldığında müteahhit firma inşaatı yarım bırakırsa sigorta şirketi tamamlayarak tüketiciye teslim edecek. Ancak ülkemizde fazla noterlik harcı ve masrafı ödememek için gayrimenkul satışlarının büyük bir kısmı karşılıklı yapılan sözleşmelerle gerçekleştiyor. Bu durumda bina tamamlama sigortası söz konusu olacak mı? Bakanlık gerekli denetimleri yaparak sözleşmenin resmi olması zorunluluğunu getirecek mi? Sigorta şirketleri sözleşmenin resmi yapılması şartını koyacaklar mı? Bunları uygulayarak göreceğiz.
Krediye bağlı açılan hesapların kapatılmasında sıkıntı olur mu?
Bankalar kredi borcu bitse dahi açılan hesapları kapatmıyor ve bunlardan işletim ücreti alıyordu. Düzenleme ile bu tarz işlemlerin önüne geçildi. Tüketici aldığı krediyi tamamen ödeyerek kapattığında talimat vermese de hesabı kalmayacak.
Cayma bildirimi süresi 14 güne çıkarıldı. Kredi kartlarında bu süre geçerli mi?
Bu hükme kredi kartlarıyla yapılan taksitli alışverişler dahil değil. Kredi kartıyla taksit yapıldığında üye işyeri parasını peşin alır. Dolayısıyla satıcıyla yapılan alım-satım peşin para ile yapılmış şeklinde gösterilir. Bilahare banka kredi kartına taksit yaparak tüketiciye kredi özgülemiş gibi işlem yapar. Yıllardır bu satış biçiminin bankalara kazanç sağladığını söyledik. Çünkü bankalar hem üye işyerlerinden hem de tüketicilerden komisyon adı altında para kazanıyor. Bu satış biçiminin kaldırılmasını, satıcıyla tüketicinin doğrudan sözleşme yaparak taksitlendirme yapması gerekir.
BDDK, MÜŞTERİ TARAFINDA DEĞİL
Yani kanun bankalara mı yarayacak?
Sadece bu madde değil. Yasanın 4/3'üncü maddesinde "tüketiciyle yapılan sözleşmelerde herhangi bir masraf alınmayacağı" belirtilirken aynı maddenin ikinci cümlesinde bankalar ile kredi veren finansman kuruluşlarına ve kart çıkaranlara ayrıcalık tanındı. Faiz dışında her türlü ücreti alabilmelerinin önü açıldı. Bu ücretleri bakanlığın görüşünü alarak BDDK belirleyecek. Onlar da bize göre taraf bir kurumdur.
BDDK bankaların tarafını mı tutuyor?
Bankaların kredilerden faiz dışında ücret almayacakları, kredi kartından yıllık aidat almayacakları hükmü varken sonra banka lobisinin baskısıyla bu hüküm çıkarıldı. Yasa bankaları kayırır hale geldi. Hatta kazanç o kadar cazip ki, katılım bankaları da yasaya dâhil edildi.
HAKSIZ KAZANÇ MEŞRULAŞTI
Yeni yönetmelikle ücret ve komisyonların bir kısmı kaldırılacak ya da sınırlanacak ama...
Hakem heyetlerine yapılan başvuruların yüzde 75-80'ini banka şikâyetleri oluşturuyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da bankaların tüketicilerden çeşitli isimler altında alınan ücretlerin 60'ı geçtiğini belirtti. Ancan yeni yasada adeta bankaların haksız kazançlarını meşrulaştırma yolunda düzenleme yapıldı. Yargıtay ve mahkeme kararlarında bu ücretlerin makul olması ve belgelenmesi şartı aranıyor. BDDK bu şartları bertaraf ederse tüketiciler yine hakem heyetlerine veya mahkemelere başvurmak durumunda kalır.
AYIPLI MALDA İFADELER MUĞLAK
Ayıplı mal konusunda önemli düzenlemeler yer alıyor. Bu konuda ne diyorsunuz?
Ayıplı mallar konusunda eski kanundaki ifadeler muğlak hale getirildi. Tüketiciler zaten teknik servislerin elinde oyuncak haline getirilmişken bu defa "imkânı varsa" ya da "aşırı masraf gerektirmiyorsa" gibi oyalama söylemlerine zemin yaratacak ifadeler kullanıldı.
Kanunun yenilikleri neler?
Haksız ticari uygulamalar, piramit satışlar, ihtiyari garanti gibi yeni kavramlar bulunuyor.