Sanayici faizde boğuluyor

ABD Merkez Bankası'nın tahvil alımlarını azaltma sinyalini vermesi ve hemen ardından başlayan Gezi Parkı olayları ile 17 Aralık darbe girişimiyle faiz ve kurda yaşanan yükseliş, sanayiciyi yerle bir etti. Kâr eden şirket sayısı azalırken, zarar edenlerin sayısı ve borçluluk oranı 10 yılın zirvesine çıktı. Şirketler faaliyet kârlarının yarısından fazlasını finans gideri olarak ödedi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye'nin ilk 500 sanayi kuruluşu listesini açıkladı. Oda başkanı Erdal Bahçıvan, 2013'te sanayicinin kur baskısı ve faizler nedeniyle finansman baskısına yenildiğini söyledi. Bahçıvan, 2013'te faaliyet kârları 36.5 milyar lirayı bulan İSO 500'ün bu miktarın 19 milyar lirasını finansman gideri olarak kaybettiğini söyledi. Bahçıvan, "2013 yılında sadece 6 aylık finansal istikrarsızlığın bile nelere mal olduğu ortada. 2012'de 25 milyar liralık faaliyet kârının sadece 8.6 milyarını finansman giderlerine vermiştik. 2013 yılı dönem kârı bu döngü nedeniyle neredeyse yarı yarıya düşerek yüzde 4.9'a geriledi" diye konuştu.
BORÇ GIRTLAĞI AŞTI
İSO 500'de borçlar ve özkaynaklar ilişkisini gösteren verilerdeki bozulmaya dikkati çeken Bahçıvan, "Toplam borçlar/özkaynak oranı 2013'te 20.4 puan artarak yüzde 132.4 oranına yükseldi. 2011'de ekonomideki hızlı büyüme ortamında yüzde 116 seviyesine yükselen, 2012'de ise ekonomideki yavaşlama ile yüzde 112 seviyesine inen toplam borçlar/özkaynak oranı 2013 yılında son 10 yılın zirvesine çıktı" değerlendirmesinde bulundu. 2012'de 190 milyar liraya yaklaşan borçların 2013'te yüzde 25 artarak 238 milyara yükseldiğini anlatan Bahçıvan, "Kısa vadeliler yüzde 22.5, uzun vadeliler ise yüzde 30.9 arttı" dedi. Bu verilerin şirketlerin mali yapıları açısından sağlıklı bir işaret vermediğini vurgulayan Bahçıvan, "İSO 500'de toplam borçların aktif toplamı içindeki payı yüzde 52.8'den 57'ye yükseldi. Borçlanma oranı son 10 yılın en üst seviyesine çıktı. Bu da sanayi kuruluşlarının özkaynaklarının yetersizliği nedeniyle özellikle borçlanma kaynaklarını kullanmakta olduklarını göstermesi açısından önemlidir" dedi.
129 ŞİRKET ZARAR YAZDI
2013'te kâr edenlerin sayısının 437'den 371'e gerilerken, zarar eden kuruluşların sayısı da 63'ten 129'a çıktı.

ÜRETİM DIŞI GELİR AZALDI
İSO 500 sanayi kuruluşlarının üretim dışı gelirleri de (temettü, iştirak gelirleri, net kambiyo kârları, menkul ve duran varlık satışları) geçen yıl geriledi. 2012'de yüzde 53.4 artarak 9.6 milyara ulaşan üretim dışı gelirler 2013'te yüzde 21.5 gerileyerek 7.5 milyara indi.
ÖLÜM OCAĞI SIÇRADI
301 işçinin hayatını kaybettiği Alp Gürkan'a ait Soma Kömür İşletmeleri, 34 basamak yükselerek 261'inci sıraya çıktı. Gürkan'ın diğer şirketi Tilaga Madencilik de 365'inci sıradan listeye giriş yaptı. Paralel yapıya yakınlığıyla bilinen Akın İpek'e ait Koza Altın 72'nci sıradan 82'ye geriledi.
TEKNOLOJİYE ÇOK UZAĞIZ
İSO 500'DE teknoloji ile yaratılabilen katma değerin tatmin edici olmadığını vurgulayan Bahçıvan, şöyle konuştu: "Listede en yüksek katma değeri yüzde 43.6 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun yarattığı görülüyor. Onu yüzde 36.1 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu izliyor. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise yüzde 17.8. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının yüzde 2.6 ile en düşük seviyede. Yüksek teknolojili sektörlerin dünya imalat sanayisi içindeki payı ortalama yüzde 16.7'lerde. Güney Kore'de bu oran yüzde 21.6, Tayvan'da yüzde 45.1, Singapur'da yüzde 49.9, İsrail'de yüzde 30, İrlanda'da yüzde 25.7, ABD'de yüzde 20.6 ve Malezya'da yüzde 11.2. Türkiye bu oranları teknoloji lehine çevirmek zorunda. Aksi takdirde bu tablonun sanayideki kârlılık yansımasını da değiştiremeyiz. Türkiye'de sanayinin yüksek katma değerli ve yüksek teknolojili sektörlere dönüşüm ihtiyacı var."
KAMU KÂRI ARTIRDI
Üretimden satışlar, 2012'ye göre yüzde 8.3'lik artışla 353.6 milyar liradan 383 milyara çıktı.
Şirketlerin kârlılık oranı 7 yılda yüzde 7.2'den 4.9'a düştü.
Özkaynakların aktiflere oranı yüzde 43 ile son 10 yılın en düşük seviyesine indi.
Finansman giderleri faaliyet kârının yüzde 53'üne denk geldi.
Geçen yılı kârla kapatan şirket sayısı, bir yılda 437'den 371'e geriledi.
Ar-Ge'ye üretimden satışların binde 47'si ayrıldı.
Özel sektörde çalışan sayısı yüzde 4.2, ücretler de yüzde 13.1 oranında arttı.
Özel şirketlerin kârı yüzde 4.3 gerileyerek 22.2 milyar TL'ye indi. Kamudakilerin kârı ise yüzde 47.3 artarak 5.5 milyara ulaştı.
2013'te en fazla sıçrama yapan şirket listeye 29'uncu sıradan giren ve 471 şirketi geride bırakan "İsminin açıklanmasını istemeyen şirket" oldu. Listeye 61 yeni şirket girdi.