Yıllık iznin incelikleri

Tatil mevsimiyle birlikte çalışanlar için izin yapma dönemi gelmiş oluyor.
Genelde bütün izin talepleri bu aylarda yoğunlaştığı için de şirketlerde planlama yapmak zorlaşıyor, tartışmalar çıkıyor, izinlerin bölünerek kullandırılması gündeme geliyor. Haklarını bilmeyen çoğu çalışan da sorun yaşamamak için işveren ne diyorsa katlanıyor.
Öncelikle hemen belirtelim ki; izin, çalışanın hem yasal hem anayasal hakkıdır. Dolayısıyla çalışan bundan vazgeçemez, işveren de 'kullandırmıyorum' diyemez. Yasa, işe başladığı günden itibaren deneme süresi de dahil en az bir yıl çalışmış olanların yıllık ücretli izin hakkı olduğunu söylüyor. Çalışmanız bir yıldan az ise izin hakkınız yok ama işveren isterse gelecek yılın izni olarak kullandırabilir.
İzin süreleri, çalışılan süreye göre 26 güne kadar çıktığı için bazı işyerlerinde bunun tamamının kullandırılması pek mümkün olmuyor.
Yasa tamamının bir seferde kullandırılması gerektiğini söylese de bölünmesine de cevaz veriyor.
İzin süreleri, tarafların anlaşmasıyla bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebiliyor.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemiyor.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri sayılmıyor. Yani 14 gün izin hakkı olan bir çalışan iznine, gelen iki hafta tatilini de ekleyerek bunu 16 güne çıkarabiliyor.
4 GÜN YOL İZNİ VE ÜCRET
Yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir şehirde geçirecek olanlara, istemeleri halinde, belgelemeleri şartıyla 4 güne kadar 'ücretsiz' yol izni de verilmek zorunda. Yine işverenin, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini izne başlamadan önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorunluluğu bulunuyor.
MEMUR-İŞÇİ AYRIMI KALKMALI
İzin konusunda memurlar ile işçiler arasında ciddi farklar var. Devlet memurlarından hizmeti 1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) olanlar 20 gün, 10 yıldan fazla olanlar ise 30 gün yıllık izin kullanıyor. Oysa işçiler, en fazla 26 gün izin kullanabiliyor. Doğum ve babalık izinlerinde de işçi-memur ayrımı yapılıyor. İşçi babalar hiç izin kullanamazken, memur babalara 10 gün izin veriliyor. Doğum yapan kadınların ücretsiz izin hakları da farklı. Memurlarda hem anne hem de baba 24 ay ücretsiz izin kullanabilirken işçi kadın 6 ay kullanabiliyor. Eşine ise hiç izin verilmiyor.

İZİN ÜCRETİ OLUR MU?
İznin bir kısmını veya tamamını kullanma imkanı bulunmadığında bu hak yanmıyor. Bu izinlerin paraları, işçi o işyerinden ayrılırken o tarihteki brüt ücret üzerinden ödenmek zorunda. Burada zaman aşımı aklınıza gelebilir. Yasa gereği 5 yıllık zaman aşımı süresi işten ayrıldığınız tarihte başlıyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
15.04.1972 doğumluyum. Aralık 1991 sigorta girişim var. 6495 gün hizmetim bulunuyor. Askerlik borçlanması yaparsam emeklilik yaşım düşer mi? Hüseyin KÖSE
53 yaşında ve 5600 günle emekli olursunuz. Gününüz tamam, yaşı bekleyeceksiniz. Askerliği borçlanmak için sigortalı olduktan önce yapmanız lazım. Yaşınız gereği bu mümkün görünmüyor.
1981'de sigortalı oldum. 11.05.1959 doğumluyum. Sigortam devam ediyor. Ne zaman emekli olabilirim? Mustafa BOZKURT
Yaş şartınız yok, 5075 prim gününe ulaşınca emekli olursunuz. 3600 günle emekli olmak için ise 60 yaşınızın dolacağı 2019'u beklersiniz.
10.01.1966 doğumluyum. 1985 yılında sigorta girişim başladı. 1.060 işgünüm var. 1998 ve 2001 olmak üzere iki doğum yaptım. Ne zaman emekli olurum? Nuray AK
En az 5000 prim gününe ihtiyacınız var. Bunun için iki çocuk borçlanması yaparsanız 1440 gün kazanırsınız. Bu da yetmez. Primleri tamamlamanız gerekiyor. 3600 günden emeklilik için ise yaş şartınız 58 olacak.
27.11.1968 doğumluyum. 26.02.1986 sigorta başlangıç tarihim ve askerlik hariç boşum yok. Acaba ne zaman emekliliği hak ediyorum? Orhan YAMAN
Priminizi yazmamışsınız. 5300 prim gününe ihtiyacınız var. Yaş şartınız 49. Primleriniz tamam ise 27.11.2017 tarihinde emekli olursunuz.
İki maaş olmaz
Annem vefat eden babamdan dolayı Bağ-Kur maaşı alıyor. Dedem de Bağ-Kur'dan emekliydi, vefat etti. İkisinden de maaş alabilmesi için nereye başvuralım? M. Akif KURT
Anneniz hem babanız hem de dedenizden maaş alamaz. Yüksek olan hangisiyse onu tercih edecek.
SGDP kesintisi devam
SSK emeklisiyim. Özel güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum. İki emekli çalışıyor. SGDP kesilecek mi? Rahman ELŞAN
Şu anda torba yasada SGDP kesilmeyecek diye bir konu yok. İki çalışanı olan emekli işveren için bu konu gündeme gelmişti. Olsa bile sizden kesilenle ilgisi yok. Bu sadece emekli işverenler için geçerli.
Muvazaa kalkacak

Hastanede otomasyon personeliyim. Bizlere kadro var mı?
İşten ayrılırsam kıdem tazminatı ya da işsizlik maaşı alabilir miyim? Çiğdem ATEŞ Taşeronlara kadro yok. Bu konu yanlış anlaşılmasın. Sadece mahkemeden muvazaa kararı alanlar için böyle bir konu gündeme geldi ama o da kesinleşmedi. İşten kendiniz ayrılırsanız, tazminat da işsizlik maaşı da alamazsınız.
Sorularınızı bekliyoruz
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
HAFTA İÇİ HER GÜN SAAT 16.30'DA AHABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ…
Tel: 0212 300 66 66