Politik bir iflastı

Bu haftanın en önemli gündemi Arjantin'di. Akbaba fonların köşeye sıkıştırdığı Güney Amerika'nın en büyük ekonomilerinden biri olan ülke iflas mı etti yoksa direniyor mu? Bundan sonra neler olacak? New York Mahkemesi'nin kararı değişir mi? Arjantin'de yaşanan durum diğer gelişmekte olan ülkeleri etkiler mi? Merak edilen soruları İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev İşlemler Müdürü Şant Manukyan ile konuştuk.
Geçtiğimiz hafta yaşanan gelişmeyi "Bu anneannelerimizin 'default'u değil" diye yorumladınız. Neden?
Bu bildiğimiz anlamda finansal bir iflas değil. ABD'nin tüm finansal sistemi nasıl elinde tuttuğunu da gösteriyor. Politik bir 'default'tu. Gerçek bir iflas olsa bonosu 70-80 değil, 30-40 olurdu. Yani piyasa da buna inanmadı. O yüzden fiyatlamalar default etmiş bir ülke gibi olmadı. 2001 ile benzetmek yanlış olur. Çünkü o dönemde ülkenin parası yoktu. Şu anda borcunu ödeyebilecek kabiliyeti var. Ancak New York Mahkemesi bu parayı ödetmiyor.
Neden?
Arjantin 2001'de default etmişti. 2005 ve sonrasında yeniden yapılandırmaya gitti. Bono sahiplerinin yüzde 92'si bunu kabul etti, 8'i kabul etmedi. Sonra Arjantin Lock Kanunu çıkardı. Bununla yeniden yapılandırmaya katılmayan fonlara ödeme yapılmasını engelledi. Bazı fonlar da ABD mahkemelerine başvurdu. Mahkeme, "Pari Passu (eşitlik) hakkı ihlal edildi, bu fonlara ödeme yapmadan kimseye para veremezsin" diyerek 539 milyon dolarlık ödemeyi engelledi. Pari Passu aslında standart bir uygulama. Buna göre, default durumunda herkes eşittir. Kimseye öncelik tanınmaz, hak sırasına göre ödeme yapılır. Mahkeme, Lock Kanunu'nun Pari Passu'ya aykırı olduğunu söylüyor. Arjantin ise Pari Passu'yu "tüm bono sahipleri değil, sadece her ihraç içinde bulunan sınıflar kendi aralarında eşittir" diye yorumluyor.
EMSAL OLURSA SIKINTI ÇIKAR
Geçtiğimiz yıllarda İtalya ve İspanya'nın iflası konuşuldu. Ancak sonradan AB'nin desteğiyle bu ülkeler kurtuldu. Sizce bu ülkelerde Arjantin gibi bir risk var mı?
Arjantin'in yaşadığı durumun İspanya ve İtalya gibi ülkelere sıçrayacağını düşünmüyorum. Çünkü bu ülkelerin şu anda bono ödememe sorunu yok. Esasında Arjantin'in de yoktu. Buradaki sorun şu: Yarın öbür gün; Portekiz olabilir, İspanya olabilir, Türkiye olabilir. Yurtdışındaki kanunlarla borçlanan herhangi bir ülke, yeniden yapılandırmaya giderse bu mahkeme kararı emsal teşkil edebilir. Asıl mesele de budur.
ABD YARGISINA GÜVEN KALMADI
Peki mahkeme ile bu akbaba fonlar arasında bir ilişki olabilir mi?
Mahkemenin neden hedge fonların bu kadar kâr etmesine yönelik bir karar aldığını yorumlamak zor. Bu karar hem bütün yeniden yapılandırmaları zora sokacak bir karar oldu hem de New York Mahkemesi'nin itibarını da bozdu. Ben bir yatırımcı olsam, New York kurallarına göre borçlanmak istemem. Çünkü başım belaya girebilir. Yani ihraç yaptığımda hangi ülkenin kanunlarının geçerli olacağına dikkat ederim. Arjantin, bonolarına daha fazla talep yaratmak amacıyla ABD kanunlarına göre borçlanmış.
KONGRE'YE 'KARAR YANLIŞ' MEKTUBU
Sizce mahkeme kararını gözden geçirecek mi?
Böyle bir durum söz konusu. Şu anda anlaşmaya çalışıyorlar. Arjantin'in bankalarından oluşan bir grup da bu iş için uğraşıyor. Solow önderliğinde ekonomistler de ABD Kongresi'ne "Arjantin kararı doğru değil" diye mektup yazdı. Ben gözden geçirileceğini düşünüyorum. Ya mahkeme "ödemeyi yap" diyerek serbest bırakacak ya da fonlarla yapılacak bir anlaşmaya ses çıkarmayacak.
TÜRKİYE-ARJANTİN BAĞI KURULMAZ
Türkiye'de bu tip akbaba fonlar var mı?
Çok bilmiyorum. Ama akbaba fon olsa da o ülkenin ya da şirketin default etmesi ve bunlarla yeniden yapılandırma durumunda olması gerekir. Çünkü bu fonlar o dönemde ortaya çıkıp mahkemeyle sizden daha fazla para almaya çalışıyor. Yani durduk yerde Arjantin-Türkiye, Arjantin- Ukrayna bağı kurulmaz.
YÜZDE 50 DEVALÜASYON OLUR
Arjantin ekonomisi bu olaydan nasıl etkilenir?
Borçlanma problemi yaratacak. Döviz rezervleri zaten düşüktü, bunlar eriyecek. Yüzde 50 civarında devalüasyon olabilir. Merval yüzde 8 düştü, kur karaborsada 13'e yakın. Ama Arjantin ekonomisindeki bu gelişmeler ilk aşamada yayılma yaratmayacaktır.