Önce iş güvenliği!

Türkiye'de her gün iş kazaları oluyor, çalışanlar hayatını kaybediyor. Tek tek ölümler dikkat çekici haber olmadığı için de işçi güvenliği tartışılmıyor. Ancak ölümler toplu olunca gündem değişiyor. Soma faciasıyla ilgili tartışmalar bitmeden Şişli'deki asansör kazasını yaşadık. 10 işçi kardeşimiz hayatını kaybetti. 30 Haziran 2012'de işyerlerimizin daha güvenli olması için kapsamlı bir yasa çıkarıldı. İnsan sağlığını, güvenliğini koruyacak bu yasaya bile karşı çıkanlar oldu. Yasanın ne kadar önemli olduğunu ancak bu faciaları yaşayınca anlıyoruz. Kurallar konuluyor ama bunu ciddiye alan işveren ya da çalışan sayısı az. Cezalar başlayınca, belki farkındalık artacak ama, şapkaları önümüze koyup düşünme vakti geçiyor. Çünkü Türkiye'de günde ortalama 172 iş kazasında 4 çalışan hayatını kaybediyor, 6 çalışan sürekli iş göremez hale geliyor. Üstelik bu kazaların yüzde 98'inin önlenebilir olduğunu görüyoruz. 'Daha çok üretip, daha çok kazanacağım, maliyeti düşüreceğim' hırsıyla bir insanımızın bile hayatını kaybetmesine sebep olmaya değer mi?
DENETİM AÇMAZI
Bir facia olunca ilk akla gelen denetim oluyor. Burada da büyük bir tartışma var. İş güvenliği uzmanları, maaşını patrondan alıyor. Bu eleman önce patronunu uyaracak, eğer tedbir alınmazsa Bakanlık'a şikâyet edecek. Şimdi soru şu: İş güvenliği uzmanı maaş aldığı işyerini şikâyet ederek, üretimi durdurabilir mi? Bu pratikte gerçekleşebilir mi?' Eğer işyerini şikâyet ederse, işinden olma kaygısı var. Göz yumarsa bu kez yargılanma tehlikesi çıkıyor. Yasa ise iş güvenliği uzmanlarının görevlerini bir bağımsızlık içinde kısıtlanmadan yapmasını emrediyor. Aynı şekilde inşaat şirketleri yapı denetim firmalarını kendileri seçiyor. Bu noktada çeşitli öneriler var. Birincisi bu kişilerin kamu görevlisi gibi olmaları ve şirketten maaş almamaları. Böylece görevlerini bir iş kaygısı yaşamadan yapmaları gerekiyor. Maaşlarını devlet öder ve denetleyecekleri şirkete bağlı olmazlar. İkincisi ise maaşın bir fondan ödenmesi. Bir diğer öneri ise yapı denetim firmalarını kamu otoritesinin seçmesi. Zaten Başbakan Ahmet Davutoğlu da iş güvenliği için yeni eylem planını açıkladı. Konu önümüzdeki dönemde gündemimizde olmayı sürdürecek.
ÖLEN İŞÇİLER İÇİN HAKLAR
Asansör faciasında ölen 10 kardeşimizin aileleri için bazı haklar bulunuyor. Bu işçilerin sigortalılık sürelerine bakılmaksızın iş kazasında hayatlarını kaybettikleri için geride kalanlarına ölüm geliri bağlanıyor. Bunun yanında eğer 5 yıllık sigorta ve 900 prim günleri varsa ayrıca ölüm aylığı da bağlanacak. Ölüm geliri eş ve çocuklara, asgari ücretten az geliri olan ana babaya ödeniyor. Bağlanacak ücret, işçinin son 3 aydaki maaşının ortalaması alınarak tespit ediliyor. Ortalama maaşın yüzde 70'i ölüm geliri olarak veriliyor. Hem ölüm geliri hem de ölüm aylığı hak eden eş ve çocuklar için ise uygulama, fazla maaşın tamamı az olanın yarısının ödenmesi şeklinde oluyor. İş kazası sonucu ölen işçilerin ailelerine cenaze yardımı da ödeniyor. 2014 için belirlenen miktar 415 lira. Ayrıca ölen işçilerden 1 yılını doldurmuş olanlara kıdem tazminatı da ödeniyor. Ölenlerin yakınlarının maddi manevi tazminat davası açma hakları da bulunuyor.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
8110 primim var 15.08.1968 doğumluyum. SSK başlangıç tarihi 01.01.1991, kaç yaşında emekli olabilirim? Emre KISACIK
52 yaş 5525 prim günü ve 25 yıl şartlarına tabisiniz. Priminiz tamam ama yıl ve yaş şartınız dolmamış. Askerliği işe başlamadan önce yaptıysanız 14 ayını borçlanıp yaş şartını 51'e çekersiniz.
15.03.1967 doğumluyum, 21.08.1989 sigorta girişim, askerlik borçlanmasını ne kadar yatırırsam, ne zaman emekli olabilirim? Yusuf GÜZEL
25 yıl, 51 yaş ve 5450 prim gün şartlarına tabisiniz. 15 aylık askerlik borçlanarak 50 yaş ve 5375 prim güne düşürebilirsiniz. 50 yaşınızın dolacağı 15.03.2017 tarihinde emekli olabilirsiniz.
22.04.1967 doğum tarihim. İşe giriş tarihim 20.10.1990, ne zaman emekli olurum? Kerim ARSLAN
25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabisiniz. SSK girişiniz askerden sonra ise 13 ay borçlanarak 51 yaş ve 5450 prim şartlarına tabi olursunuz.
Ben 1971 doğumluyum, SSK girişim 01.10.1990, şu an 6500 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Elif ÖZEGE
20 yıl, 47 yaş ve 5450 prim gün şartlarına tabisiniz. 20 yıl sigortalılık süreniz ve prim gün sayınız tamamlanmış ancak 47 yaşınız 2018 yılında dolacak. 2018 yılında doğum gününüzde emekli olursunuz
HAKARET EDİLEMEZ!
İşyerinde tazminatsız çıkarılmak istenilen arkadaşlarımıza hakaret edilip, baskı uygulanıyor. Ne yapabiliriz? (ismi saklı)
İşverenin işçisine hakaret etmesi tazminatı gerektiren haklı fesih sebebidir. Ancak diğer işçilere hakaret ediliyor diye ayrılırsanız tazminat alamazsınız.
EMEKLİ ÇALIŞANIN TAZMİNATI
Emekli olduktan sonra tazminatımı almadan aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorum. Ayrılmak istesem emekli olarak çalıştığım sürelerinde tazminatını alabilir miyim? Muhittin USTA
Emekli olduğunuz tarihe kadar olan tazminatınızı alırsınız. Sonraki çalıştığınız dönemin tazminatını alabilmeniz için haklı bir sebeple ayrılmanız ya da işten çıkarılmanız gerekir.
İŞÇİNİN İZİN PARASI
3 yıldır bir firmada çalışıyordum. Hiç izin kullanmadım. İşten çıkarılıyorum. İzin paralarımı nasıl ödeyecekler? Selvi TUNA
İş sözleşmesi herhangi bir sebeple sona ererse izin paraları son brüt maaş üzerinden ödenir. 3 sene çalıştığınıza göre sizin 42 günlük brüt ücret almanız gerekir.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
HAFTA İÇİ HER GÜN SAAT 16.15'DA AHABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ… Tel: 0212 300 66 66