Hastalanan tazminat alır

Daha önce bu köşede 'haklı fesih' kavramını detaylarıyla anlatmıştım. Fakat bu konuda çok fazla soru geliyor. Özellikle hamile kadınlar bunu gerekçe göstererek ayrıldıklarında tazminat alıp alamayacaklarını, işsizlik ödeneğinden yararlanıp yararlanamayacaklarını çok merak ediyor. Önce kısaca kuralları hatırlatalım… İş Kanunu'na göre işçi, sözleşmesini sağlık nedenleriyle feshedebilir ve tazminatını alır. Bu şekilde ayrılan bir işçi diğer prim günü şartlarını da taşıyorsa, işsizlik maaşına da hak kazanır. Ama her sağlık sorunu tazminata konu olmuyor.

HAYATİ TEHLİKE ŞARTI
İşçinin çalıştığı yerde yaptığı iş sebebiyle hastalanması gerekiyor. Ya da işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya hayatının tehlikeye düşmesi şartı aranıyor. İşçinin yakından görüştüğü işveren ve birlikte çalıştığı kişilerden bir bulaşıcı hastalık kapma riskinin bulunması da haklı fesihten sayılıyor. Bunun dışındaki sağlık sorunları tazminat kapsamına alınmıyor. Çalışamayacak duruma gelindiğinde zaten malulen emeklilik, geçici ve sürekli iş görmezlik gibi sistemler devreye giriyor. Kanunun tarif ettiği duruma bakıldığında, hamilelik ya da doğum yapmak sebebiyle istifa etmek ya da sözleşmeyi feshetmek maalesef tazminat kazandırmıyor. Bu durumda siz istifa etmiş sayıldığınızdan işyerinin ihbar tazminatı isteme hakkı bile doğabiliyor. Fakat siz hamile olduğunuz için işten çıkartılırsanız, burada tazminat hakkınız doğuyor. Üstelik kötü niyet tazminatı da devreye girebiliyor. Kıdem tazminatı alabilmek için o işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor. 1 yıldan sonraki her ay ya da gün için de ayrı tazminat hesapları yapılıyor. Tazminattan kesinti yapılamıyor. Sadece damga vergisi alınıyor.
GİYDİRİLMİŞ ÜCRET
Kıdem tazminatı hesabında çıplak brüt ücrete düzenli yapılan ödemeler de ilave ediliyor. Buna giydirilmiş brüt ücret adı veriliyor. Bu ilave ücretler sürekli olarak ödenen, yemek yardımı, kasa tazminatı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, unvan tazminatı, çocuk yardımı, temettü, taşıt yardımı, sürekli ödenen primler ve yıpranma tazminatı gibi ödemelerden oluşuyor.
HESAP TAVANDAN YAPILIYOR
Kıdem tazminatı tavanı her yıl memur maaş katsayılarında meydana gelen değişikliğe göre farlılık gösteriyor. Buna göre bu yıl için belirlenen üst sınır 3.438.22 TL. Yani siz 10 bin lira brüt ücret de alsanız, çalıştığınız yıl en fazla belirlenen üst sınırla çarpılıyor. Basın-İş Kanunu gereğince alınacak kıdem tazminatı ödemesinde herhangi bir tavan yok. Tavan uygulamasının tüm çalışanlar için kaldırılması talepleri de gündemde.
5 yıl 8 ay ve 10 gün hizmeti olan bir işçinin tazminat hesabı şöyle yapılıyor:
* İşçinin brüt ücreti : 1.134 TL
* Düzenli ayni yardımlar: 66 TL
* Giydirilmiş brüt ücret: 1.200 TL
* 5 yıllık tazminat: 5X 1200= 6 bin TL
* 8 aylık tazminat: 1200/12X8 = 800 TL
* 10 günlük tazminat: 1200/360X10 = 33.3 TL
* Toplam tazminat: 6.833 TL 30 kuruş.
MESAİ NASIL ALINIR?
Çalıştığımız firmada sürekli mesai yapıyoruz ama ödemiyorlar. Ne yapmamız lazım. Yasin ARSLAN
İleride bu ücretleri talep etmeniz için delil gerekeceğinden, giriş çıkış kayıtlarını ve mesai dışında yaptığınız işlerin dokümanlarını saklayın. İş arkadaşlarınızın şahitliği de önemli.
TAZMİNAT YAZISI
27.02.1977 doğumluyum. 17.07.2002'de Bağ-Kur'lu, 2007'de de SSK'lı oldum. 1998'de askerlik yaptım. Askerlik borçlanması yaparsam tazminat yazısı alabilir miyim? Kemal BEKTİK
15 yıl 3.600 gün ile kıdem tazminatı alabilir yazısı için sigortalı olduğunuz tarihin 08.09.1999 ve öncesi olması gerekiyor. Askerlik borçlanması yapsanız bile bu tarihe ulaşamıyorsunuz. Bu haktan yararlanamazsınız.
STAJYER MESAİ YAPMAZ
İşletmemiz 08.00-18.00 saatleri arasında çalışmaktadır. 9 tane meslek lisesi stajyerim var, onların kaçta çıkması gerekiyor? Ahsen ALACAM
6 gün çalışılan bir işyerinde günlük çalışma süresi 7.5 saattir. Bunun üzeri fazla mesai olur ki, stajyerlere fazla mesai yaptıramazsınız. Okulun belirlediği 7 ya da 8 ders saati süresince çalıştırabilirsiniz. Bu, staj formlarında belirtilmiştir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
10.07.1968 doğumluyum. İşe giriş tarihim 01.02.1991. Prim günüm 5.300. 1988'de askerlik yaptım. Ne zaman emekli olurum? Cengiz KAYA
52 yaş 25 yıl ve 5.525 prim günü şartlarına tabisiniz. Priminiz tamam yılınız 2016'da dolacak. Askerliği 14.5 ay borçlanırsanız yaş 51'e düşer.
SSK başlangıcım 01.01.1988. 3.731 günüm var. 20.09.1971 doğumluyum. Ne zaman emekli olurum? Menderes OBAY
25 yıl 50 yaş ve 5.375 prim günü şartlarına tabisiniz. Yıl şartınız tamam. Yaş ve priminiz eksik. Çalışıp prim ödeyerek 50 yaşını bekleyeceksiniz.
31.12.1970 doğumluyum. Sigorta girişim 1994 ve 3.400 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Serap DEVECİ
Gün ve ay bilgisi vermemişsiniz. En az 20 yıl 50 yaş ve 5.675 prim günü gerekiyor. Priminizi tamamlayıp yaşı bekleyeceksiniz. İşe girdikten sonra doğum varsa borçlanarak primi artırabilirsiniz.
26.06.1975 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 01.07.1990. 5.500 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum? Sabri GÜLER
25 yıl 52 yaş ve 5.525 prim günü şartlarına tabisiniz. Priminizi tamamlayıp yaşınızın dolacağı 26.06.2027 tarihini beklemeniz gerekiyor.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
HAFTA İÇİ HER GÜN SAAT 16.15'TE AHABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ… Tel: 0212 300 66 66