Dünya ticaretinde fırsatlar ve riskler kol kola

Rapora göre, dünya mal ticareti 2013 yılında yüzde 2,2'lik yükselişle 18,8 trilyon dolarlık bir hacme ulaştı. Küresel ticaretteki artış oranı, yüzde 2,3'lük artışın olduğu 2012 yılıyla neredeyse aynı oranda kaldı. Bu verilerle dünya ticareti, yıllık ortalama yüzde 6'lık büyümenin yaşandığı 2008-2009 krizi öncesindeki 20 yıla kıyasla 2013'te, ikinci yıl üst üste yavaşlama işaretleri göstermeye başladı. Yine rapora göre 2014'ün ilk çeyreğindeki küresel ticaretteki artış da yüzde 2,1'de kaldı.
İlknur Menlik / Sabah.com.tr
DTÖ, Asya, Doğu Avrupa ve Orta Doğu'daki jeopolitik gerginlikler nedeniyle dünya ekonomisindeki yavaş büyümeyi ve AB'nin uzun süreli ekonomik durgunluğunun küresel finansal sistem üzerindeki olumsuz etkisini, küresel ticaretteki yavaşlamanın ana sebepleri arasında gösteriyor.
Yine rapora göre 2000 yılından bu yana gelişmiş ülkelerde kişi başına düşen GSYİH yalnızca yüzde 0,9 oranında büyürken, gelişmekte olan ülkelerde kişi başına düşen GSYİH yüzde 4,7 büyüdü.
Ayrıca gelişmekte olan ekonomiler, geçen yıl dünya mal ticaretinin yüzde 43'ünü gerçekleştirdi.
Öte taraftan AB tam bir hayal kırıklığı olabilir. DTÖ, küresel ticaretin üçte birini gerçekleştiren AB'deki yüksek işsizlik oranlarının, Birliğin ithalatını frenlemesi riskine dikkat çekiyor. ABD ise bu yılın başındaki zorlu ekonomik koşullarına ve daralmaya rağmen gelişmiş ekonomiler içerisinde en iyi durumda. Beklenenden düşük gelen işsizlik verileri, mal ve ticaret hacmine olumlu yönde etki edebilir.
Gelişmekte olan ekonomiler ise büyümeye devam edecekler ancak onlar için de bazı riskler var. Özellikle Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Asya'daki bazı ülkelerde yaşanan iç kargaşalar ve anlaşmazlıklar nedeniyle yüksek seyreden enerji fiyatları, gelişmekte olan ülkelerin ticaret akışını bozabilir.
Gelişmekte olan ekonomilerin başını çeken Çin ise dünyanın en büyük tüccarı konumunda olmasına karşın, bundan sonraki büyüme hikayesi, ihracat odaklı üretim yatırımlarına ve iç tüketimi arttıracak yeni politikalarına bağlı.
DTÖ raporuna göre Rusya ekonomisindeki gerileme ve rublenin değer kaybı, aslında Ukrayna krizinden evvel başladı. Son dönemde batının yaptırımları bu büyük ekonomiyi giderek daha zora soktu ve zayıflama sürecini hızlandırdı.
Rusya'ya dikkat çeken bir diğer kuruluş Uluslararası Para Fonu (IMF) oldu. IMF'in yeni raporu, Rusya ekonomisindeki yavaşlamanın, bu ülkeyle sıkı ticari ilişkileri bulunan Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan gibi Orta Asya ve Kafkasya ülkelerini de etkileyeceğine dikkat çekiyor. Bu sebeple IMF, bu bölge için yaptığı büyüme tahminini yüzde 0,8 aşağı çekerek, 2015 yılı için yüzde 5,6'ya indirdi.
IMF'de Dünya Ticaret Örgütü gibi, Rusya'nın yanında Avrupa'daki durgunluğa ve Çin'deki zayıf büyümeye işaret ediyor. Bu ülkelerdeki yavaşlama ve bu yavaşlamanın diğer ülkelere etkileri sonucunda küresel talepte oluşacak daralmaya dikkat çekiyor.
DTÖ, geçen yılın sonunda duyurduğu ve küresel ticaretteki bariyerleri ve gümrük duvarlarını kaldırmak suretiyle ticarette artışı öngören Küresel Ticareti Kolaylaştırma anlaşmasının Temmuz'da yapılan görüşmelerinin çıkmaza girmesi sonucu büyük hayal kırıklığı yaşamıştı. DTÖ Direktörü Roberto Azevedo, Pekin'de gerçekleştirilen APEC Zirvesi'nde bu durumu; "DTÖ'nün şimdiye kadar karşı karşıya kaldığı en büyük kriz" olarak niteledi. Azevedo, durumun ciddiyetini, 15-16 Kasım'da Avustralya'da düzenlenecek Dokuzuncu G20 Liderler Zirvesi'ne taşıyacağını da açıkladı. Ancak sorunların burada da bir çözüme kavuşacağını ya da DTÖ'nün yeni anlaşması üzerinde tüm ülkelerin görüş birliğinin sağlanması konusunda bir ilerleme kaydedileceğini düşünmüyorum. Gelişmeleri hep birlikte takip edeceğiz.