12 yılda orta sınıf ortaya çıktı

Yapı Kredi Başekonomisti Cevdet Akçay ile ekonomideki son gelişmeleri değerlendirdik.
Merkez Bankası'nın faizleri önümüzdeki PPK'da düşüreceğini düşünüyor musunuz?
Bir karar alıcı var, Merkez Bankası. O kısa vadeli faizleri değiştirerek (yukarı veya aşağı fark etmez), diğer faizlerin de (orta-uzun vadeli) aynı yönde gitmesini sağlamaya çalışır. Bazen becerir, bazen beceremez. Kendisi dışında göremediği bazı faktörler devreye girmiştir, beklediği gerçekleşmemiştir vs. Ama herhangi bir ülkede merkez bankasının hareket kabiliyetini kısıtlamanın ne o merkez bankasına ne de o merkez bankası politikasından medet umanlara bir faydası olur. TCMB'nin de kendi yetkili ağızlarımızdan da aktarıldığı gibi 'içimizdeki çekişmeler'den dolayı hareket kabiliyeti maalesef azaldı. Ümidim zamanla doğru algı ve okuma ile bu esnekliğin tekrar sağlanması. Dolayısıyla düşürme yönündeki esnekliği de hem yaratılan algı hem de oluşan kur etkisi ile azaldı. Hala yapabilir, ama yaratacağı etki bütün bu gereksiz gerginliği yaşamamış olsak yaratacağı etkiden daha az ve tereddüte daha açık bir etki olacaktır. Faiz düşsün deniyor, hangi faiz? Herhalde kredi faizi kastediliyor. Peki kredi faizi niye yüksek? Bakın, Türkiye'de bankacılık sistemindeki kredi mevduat rasyosu yüzde 116. Bunun ne anlama geldigini anlamadan kredi faizlerinin yüksekliğinden şikayet etmenin bir anlamı yok. Bu ne demek? Bankalar krediyi ağırlıklı olarak mevduattan fonluyor. Yani mevduatın fiyatı kredininkini belirliyor. Bono faizi yüzde 6-7'lerdeyken, mevduat faizi 9-10'larda. Kitap size 'Faiz taşıyan enstrümanlar mevduat ve bono/tahvil birbirinin ikamesidir' der. İdeal olarak öyledir ama Türkiye'de değildir. Biz de bono ile mevduatın alakası yok nerdeyse.
HEPİMİZ AYNI GEMİDEYİZ

Neden?
Bono ve mevduatın müşteri tabanı neredeyse hiç örtüşmez. Bonolar bankalar ve kurumsal yatırımcıların elinde. Mevduat sahipleri ise bireyler ve şirketler. Bonoda vade AK Parti iktidara geldiginde sanırım 4-5 ay civarındaydı, 2007'de 24 aya çıktı bugün 74 ay. Bu muazzam bir başarıdır ve kamunun borç dinamiklerinin düzelmesi ve yeni büyüme modeliniz itibarıyla nedense takdir edilmemiş kallavi bir öneme sahiptir. Mevduatın ortalama vadesi ise 2 ay. Vatandaş bonodan irkiliyor. Belli bir vadesi var, o da giderek uzuyor, vadeden evvel bozarsanız sermaye kazanç/kayıp durumu var. Yüksek enflasyon ve yüksek faiz hafızası hala canlı Türk insanı 'o vadeye kim öle kim kala' diyor. Döviz hassasiyeti de hala mevcut olan bir toplumsunuz. Bunların sonucunda insanımız/ şirketimiz bonoya gelmeyip 2 aylık mevduatta kalınca şu ortaya çıkıyor. Mevduat sahibi kısa vadeli ve döviz tehdidini içeren bir getiri talep ediyor. Bankanın durumu ne? Açtığınız kredinin vadesinden çok daha kısa vadeli mevduatlarla sürekli fonlamak zorunda olduğunuz bir kredi portföyünüz var. Banka 1 yıllık ve daha uzun kredi açıyor, fonlaması mevduat tarafından 2 ay. Krediyi yüzde 14 faizle vermişsiniz, fonlamasını da yüzde 10'dan yapmışsınız. Faizin yukarıya gelmesinden banka da zarar yazıyor çünkü kredi faizine dokunamazken mevduat faizinin yukarı gelişi marjını azaltıyor.