Kamu bankaları küllerinden doğdu

Koalisyon hükümetleri döneminde siyasetin arka bahçesi haline gelen ve bankacılık literatürüne 'görev zararı' olarak giren uygulamayla, ekonominin adeta kanayan yarası haline gelen kamu bankaları, 2002 sonrasında küllerinden yeniden doğdu. Bugün itibariyle bankacılık sektöründe en fazla kâr eden grubu, kamu bankaları oluşturur hale geldi. Kamu bankaları karlılık ve sermaye yeterlilik rasyolarında sektör ortalamasının üstüne çıktı.
21.9 MİLYAR $ KAYNAK
Kasım 2000'de yürürlüğe giren 4603 sayılı Kanun ve Mayıs 2001'de uygulamaya konulan Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı kapsamında gerçekleştirilen işlemler sonucunda, kamu bankalarına 21.9 milyar dolar tutarında kaynak aktarıldı. Bu tutarlar üzerinden kamu bankalarının yeniden yapılandırılmasının toplam maliyetinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'ya oranı yüzde 14.8 olarak gerçekleşti. Aralık 2000 verilerine göre, iki kamu bankasının görev zararları alacakları 15.1 milyar liraya ulaştı. Ziraat Bankası'nın söz konusu tarih itibarıyla görev zararı alacağı 8.2 milyar TL'ye ulaşarak, bankanın toplam aktiflerinin yüzde 50'sini oluşturdu. Halk Bankası'nda ise, 6.9 milyar TL tutarındaki görev zararı alacağı, bankanın toplam aktiflerinin yüzde 65'ine denk geldi.
Dr. Mete Bumin'in Bankacılar Dergisi'nin 2009'da yayınlanan 70'inci sayısında yer alan araştırmasına göre kamu bankaları yeniden yapılandırma sonrasında çok hızlı bir büyüme gösterdi. Kamu bankalarının aktifleri ve mevduatları yüksek oranlarda gelişim gösterirken, bu bankaların aracılık fonksiyonuna odaklanmasıyla kullandırdıkları kredilerin hacmi ve kredilerin toplam aktifler içerisindeki payı yükseldi. Şube ve personel sayılarında ulaşılan rasyonel seviyeler kamu bankalarının kapasite göstergelerinin iyileşmesine neden olurken, bu çerçevede kamu bankalarının şube ve personel başına aktif, kredi ve mevduat rakamları yeniden yapılandırma sonrasındaki dönemde artış gösterdi.
KAMUNUN KÂRI ARTTI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre, bankacılık sektöründe 2014 yılında yerli özel bankaların kârı yüzde 11.2 azalarak 12.2 milyar liraya inerken, kamu bankalarının kârı yüzde 10.1 artarak 9 milyar 240 milyon liraya ulaştı. Bankacılık sektöründe yüzde 12.23, yerli özel bankalarda yüzde 12.16, yabancı bankalarda yüzde 9 olan özkaynak kârlılığı, kamu bankalarında yüzde 14.03 oldu. Sektörün ortalama aktif kârlılığı yüzde 1.7 iken, bu oran kamu bankalarında yüzde 2.01, yerli özel bankalarda yüzde 1.72, yabancı bankalarda ise yüzde 1.14 olarak gerçekleşti.