Güncel Kıdem Tazminatı Hesaplama Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

Kıdem tazminatı günümüze kadar yürürlükte bulunan yada kalkan tüm iş kanunları arasında uygulanabilirliği, hesaplanması ve mahiyeti açısından her zaman tartışılmış, hakkında çıkan birbiriyle çelişen yargı kararları sayesine her zaman gündemde kalmış oldukça kapsamlı bir kanun maddesi niteliği taşımaktadır.Bu yazımızda kıdem tazminatı nedir, kıdem tazminatı nasıl alınır, kıdem tazminatı alma şartları – koşulları, kıdem tazminatı hakkı, kıdem tazminatı hesaplama gibi kıdem tazminatı yasası hakkında merak ettiğiniz tüm soruların cevaplarını ve güncel kıdem yasası haberlerine yer vereceğiz.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerden dolayı işinden ayrılırken işveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu gereğince ödemek zorunda olduğu bir tazminat şeklidir. Kendi isteğiyle işten ayrılan kişilere kıdem tazminatı ödenmez. Kıdem tazminatı sayesinde işçilerin gelir ve iş güvenlikleri sağlanmış, gereksiz işten çıkarmaların ve olumsuz etkileyici durumların ortaya çıkmasının önüne geçilmiştir. Ayrıca işçiler onca zaman çalıştıkları, hizmet ettikleri kurum ve kuruluşlardan ayrılırlarken yıpranmasının karşılığı, yıpranma payına benzer olarak aldıkları bir ödül gibi düşünülebilir.
KIDEM TAZMİNATI ALMA ŞARTLARI – KOŞULLARI NELERDİR?
Günümüzde Kıdem Tazminatı ile ilgili çalışma hayatımızda halen kullanılan yasal düzenleme 4857 sayılı yasadaki maddedir. Bu maddeye göre bir işçinin kıdem tazminatı alma şartları, kıdem tazminatı alma koşulları aşağıdaki gibidir:
İşçinin kendi isteği ile işten ayrılmamış olması veya vefat etmiş olması,
İşçinin işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle işten çıkarılmamış olması,
İşçi kendi isteği ile ayrılıyorsa ayrılma nedeni İş yasasının 24, maddesinde belirtilen işçinin haklı bir nedene dayanarak derhal işi bırakması şartına bağlı olması,
İşçi kendi isteği ile ayrılıyorsa ve erkek ise muvazzaf askerliği nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalmış olması,
İşçi kadın ise ve çalışırken evlenmiş ise evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılmak istemesi,
İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirmiş olup emeklilik için ilgili kuruma toptan ödeme yada maaş bağlanması için müracaat etmiş olması,
İşçi en az 7000 gün prim ödeme gün sayısı veya en az 25 yıllık sigorta ve 4500 gün prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş olup kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmayı beklemeden kendi isteği ile işten ayrılmış olması, ya da 506 sayılı yasanın geçici 81, maddesindeki emeklilik sürelerini doldurmuş olmak kaydı ile sadece yaşını doldurmayı bekliyor iken yine kendi isteğiyle işten ayrılmış olması,
İşçinin aynı iş yerinde veya aynı işverene bağlı değişik iş yerlerinde en az bir yıllık çalışma süresi olmalıdır.
Yukarıda bulunan kıdem tazminatı alma şartlarının yanında kıdem tazminatının hesaplanması, kıdem tazminatı nasıl hesaplanır, kıdem tazminatı hesaplamasına ne tür ücretlerin dahil olduğu, kıdem tazminatının üst sınır (tavan)'ı, çalışan günler ve çalışılan günler kavramlarının neler olduğu, kıdem tazminatı ödemesinin nasıl yapılacağı, yapılacak olan kıdem tazminatı ödemesinden sigorta primi, gelir vergisi ve damga vergisi gibi kesintilerin yapılıp yapılmayacağı, kıdemin başlangıcı ve sonu,çalışılan iş yerinin iş kanunu kapsamında olup olmadığı, süresi belirli, belirsiz ya da kısmi süreli işlerde kıdem tazminatının nasıl uygulanacağı, grevde geçen sürenin kıdem tazminatına dahil olup olmadığı gibi bir çok merak edilen soru mevcut. Bunları kıdem tazminatı sıkça sorulan sorular bölümünde aşağıda sizler için tek tek cevap verdik.
KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMASI 2015

a) İşçi zamana bağlı ücret alıyor ise (günlük, haftalık, aylık, saat ücreti gibi) , kıdem tazminatı hesaplaması aşağıdaki gibi yapılır.
İşçiye ödenecek kıdem tazminatı çalıştığı her bir yıl için son 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Kıdem tazminatı hesaplama formülü için yıl kesirleri de dikkate alınır.Önce işçinin çalıştığı sürenin kaç yıl olduğuna bakılır, kaç yıl çalışmış ise çalıştığı yıl ile son çalıştığı ay içindeki brüt ücreti çarpılır. Sonra çalıştığı sürenin yıldan arta kalan ayları güne çevrilir ve son brüt ücrette 365 e bölünmek suretiyle günlük ücreti bulunur. Daha sonra günlük ücreti ile yıldan arta kalıpta güne çevrilen çalışma süreleri çarpılarak çıkan rakam önceki hesaplanan rakama ilave edilir ve kıdem tazminatı hesaplama şekli bu şekildedir.
b) İşçi götürü yada parça başına ücret alıyor ise, kıdem tazminatı hesaplaması aşağıdaki gibi yapılır.
Son brüt ücretinin hesaplanması özellik eder. Son brüt ücreti hesaplanırken işçinin son 1 yıl içinde almış olduğu ücretler toplanarak aynı yıl içinde çalıştığı toplam gün sayısına bölünür. Ancak işçi son bir yıl içinde zam almış ise zammın yapıldığı tarih ile işten ayrılma tarihi arasındaki toplam brüt ücreti bu süre içindeki fiilen çalıştığı gün sayısına bölünerek günlük ücreti bulunur.
Son Brüt Ücreti Hesaplanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Yapılan ödemenin sözleşmeden yada yasadan doğması gerekir.
Süreklilik arz etmesi gerekir.
Para veya para ile ölçülebilir olması gerekir.
Bu vasıfları taşıyan ücret eki mahiyetindeki ödemelerinde yıllık toplamı alınarak 365 e bölünmesi ve 30 ile çarpılması suretiyle aylık brüt ücretine eklenir. Ücret eki sayılabilecek ve kıdem tazminatında brüt ücrete eklenecek ücret eklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
Sürekli olarak ödenen İkramiyeler,
Sürekli olarak yapılan Yemek yardımı,
Sosyal yardım zammı niteliğinde sürekli yapılan yardımlar.(Yıllık izin harçlığı, konut yardımı, aile yardımı, eğitim yardımı, giyim yardımı, sağlık yardımı, çocuk zammı, yakacak yardımı, erzak yardımı, Ulaşım yardımı, v.s.)
Sürekli olarak verilen primler,
Kasa tazminatı,
Tabii ki tüm bu ödemelerin sürekli olması yanında, işveren ile işçi arasında yapılan sözleşmede belirtilmiş olması da gerekir.
NOT: Kıdem tazminatı hesaplama robotu 2015 verilerine uygun olarak çok yakında hizmete girecektir. Bu sayede kıdem tazminatı hesaplamasını rahatlıkla gerçekleştirebileceksiniz.
İŞTEN AYRILDIM KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR MİYİM?
Aynı işverenin iş yerinde çalışmakta iken örneğin 3 yılı aşkın bir süre çalışan bir işçi kendi isteği ile işten ayrılmış ise kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bir süre sonra yeniden işe giren ancak bu kez işveren tarafından örneğin 9 ay sonra işten çıkarılan aynı işçi yine kıdem tazminatına hak kazanmıyor gözükmesine rağmen çalıştığı süre hesaplanırken önceki 3 yıllık çalışması da hesaba katılır ve toplam çalışması 1 yılı aşmış olması nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak alacağı tazminat hesaplanırken sadece son 9 aya isabet eden tazminatı alabilir. Diğer üç yılı aşkın sürenin tazminatını ise işveren istese dahi yasal olarak veremez.Çünkü iş kanununa göre hak edilmeyen dönemin kıdem tazminatının işverenin rızası olsa dahi verilmesi yasaktır.
KIDEM TAZMİNATI ÜST SINIRI ( TAVANI)
4857 sayılı iş kanununa göre işçiye bir yıllık hizmeti karşılığında ödenecek kıdem tazminatı tutarı Devlet Memurları Kanununa tabi EN YÜKSEK DEVLET MEMURUNA (Başbakanlık müsteşarı) bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesinden fazla olamaz. Bu açıklamaya göre kıdem tazminatının üst sınırı vardır ve kıdem tazminatı tavanı 2015 yılı ilk altı ayı için 3.541.37 TL'dir.
İŞ YERİNİZ İŞ KANUNU KAPSAMINDA SAYILIYOR MU?
İş kanunu kapsamı olmayan işlerde çalışan işçilerin kıdem tazminatı alma hakları bulunmamaktadır. Aşağıda belirtmiş olduğumuz iş yerleri ve işler iş kanunu kapsamı DIŞINDA yer almaktadırlar.
Deniz ve Hava Taşıma İşleri,
50 ve daha az işçi çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin yapıldığı iş yeri ve işletmeler,
Aile Ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
Bir ailenin üyeleri ve üçüncü dereceye kadar yakın hısımları arasında dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işler,
Ev Hizmetleri,
İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak kaydıyla çıraklar,
Sporcular,
Rehabilite edilenler
507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 2. maddesinin tarifine uygun 3 kişinin çalıştığı iş yerleri
SÜRESİ BELİRLİ, BELİRSİZ YA DA KISMI SÜRELİ İŞLERDE KIDEM TAZMİNATI NASIL UYGULANIR?
Kısmi süreli ve Çağrı Üzerine Çağrı Esasına dayalı Kısmi iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçilere de kıdem tazminatı uygulanmasında aynı esaslar geçerlidir. Yani bir yıllık süre hesaplanırken işçinin işe başlama tarihi ile İşi bırakma tarihi arasındaki süreye bakılır ve her hizmet yılı için bir aylık ücreti tutarında tazminat ödenir.
GREVDE GEÇEN SÜRE KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMASINA DAHİL EDİLİR Mİ?
İşçi çalıştığı süre içerisinde herhangi bir greve katılmış ise grev esnasında geçirilmiş olan süre kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilmez.
KIDEM TAZMİNATI ÖDEMESİNDE HANGİ KESİNTİLER YAPILIR?
Kıdem Tazminatı hesaplanıp ödemesi yapılırken rakam, S.S.K prim kesintisi ve gelir vergisi stopajı tabi olmayıp sadece Damga vergisi kesintisine tabidir.
MEVSİMLİK İŞTE ÇALIŞAN İŞÇİLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Mevsimlik işte çalıştırılan bir işçiyi sonraki dönemde işe çağırmayan işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır.
EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN KİMSE KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Yasal düzenleme gereği; Kadın işçilerin evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir. Bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
İŞ YERİNİN SATILMASI DURUMUNDA İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI İSTEYEBİLİR Mİ?
Herhangi bir iş yerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, söz konusu iş yerinde çalışmakta olanlar aynı şartlarla çalışmaya devam edeceklerdir. İş yerinin devri, çalışanların yasal hakları konusunda herhangi bir kayba yol açmayacak, çalışanlara işyerinin devri nedeni ile kıdem tazminatı ödenmesi gerekmeyecektir. Gerek kıdem tazminatı, gerekse yıllık ücretli izin haklarının belirlenmesi gerektiğinde devir öncesi ve devir sonrası oluşan toplam çalışma süresi esas alınacaktır.
İşveren işçi ilişkileri, yasa ile belirlenen esaslar çerçevesinde iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. Bu kapsamda; işin niteliği, görev tanımları, çalışma süre ve koşulları, işçiye ödenecek ücret ve diğer esaslar iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. İş sözleşmesi hükümleri, işyeri uygulamaları veya çalışma koşulları konusunda değişiklik yapmak isteyen işveren, durumu yazılı olarak bildirmek ve işçinin onayını almakla yükümlüdür. İşçi tarafından 6 gün içinde kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamamaktadır. İş sözleşmesinin bu nedenle feshi halinde, kıdem tazminatı ve bildirim süreleri konusundaki yükümlülüklere bağlı kalınacaktır.
ZAM YAPILMAYAN İŞÇİ İŞTEN AYRILIRSA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Ücretlerin hangi dönemlerde veya oranlarda artırılacağına ilişkin herhangi bir çerçeve belirlenmiş durumda değildir. Ücret uygulamaları konusundaki yasal düzenleme asgari ücretin altında ücretle işçi çalıştırılamayacağı ile sınırlıdır. Bunun ötesinde ücret uygulamalarına ilişkin esaslar, iş sözleşmelerinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bağlayıcı bir hüküm bulunmaması halinde, uygulamaya ilişkin inisiyatif işverene aittir. İş sözleşmesinde herhangi bir hüküm bulunmamasına karşın, ücret artışlarındaki anlaşmazlık nedeni ile işten ayrılan işçi istifa etmiş sayılacağından, herhangi bir tazminat hakkı oluşmayacaktır.
HAMİLELİK DOĞUM GİBİ NEDENLERLE İŞTEN AYRILIRSAM KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR MİYİM?
İşten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçinin, herhangi bir tazminat hakkı oluşmamaktadır. Yasal düzenleme açısından hamilelik veya doğum nedenine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılmaktadır.
MALULLÜK AYLIĞI SEBEBİYLE İŞTEN AYRILIRSAM KIDEM TAZMİNATI ALIR MIYIM ?
Hak kazanırsınız. Çünkü, 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14′ncü maddesi uyarınca malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
KIDEM TAZMİNATINDA ZAMANAŞIMI VAR MI ?
Kıdem tazminatı 818 sayılı Borçlar Kanununun 125′inci maddesi uyarınca 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
Bunların dışında;
İş şartları işveren tarafından tek taraflı olarak değiştirilir ve işçi bu şartlar altında çalışmak istemez ise 6 iş günü içinde iş akdini haklı olarak feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.
Çalışılan günlerin S.S. Kurumuna eksik bildirilmesi halinde işçi iş akdini haklı olarak feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.
Bu yazımızda kıdem tazminatı nedir, kıdem tazminatı nasıl alınır, kıdem tazminatı alma şartları – koşulları, kıdem tazminatı hakkı, kıdem tazminatı hesaplama gibi kıdem tazminatı yasası hakkında merak ettiğiniz tüm soruların cevaplarını ve güncel kıdem yasası haberlerine yer verdik. Kıdem tazminatı kanunu hakkında merak ettiklerinizi yorum olarak dile getirebilirsiniz.