Darbe girişimin ekonomiye etkisi ‘mikro’ kaldı

Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe girişimi sonrası makro ekonomi göstergelerinde yaşanan negatif gelişmeler, Türkiye ekonomisine duyulan güven ve atılan adımlar sayesinde çok kısa sürede toparlanarak ibreyi yeniden pozitife çevirdi. FETÖ'nün darbe girişiminin gerçekleştiği 2016 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1.8 daralan Türkiye ekonomisi, bu büyük şoka ve bazı uluslararası kuruluşların negatif değerlendirmelerine rağmen hızla toparlanarak yılın son çeyreğinde yüzde 3.5 büyüdü. Böylece ekonomi 2016'nın tamamında ortalama yüzde 2.9 büyüme performansı gösterdi. Türkiye ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinde ise beklentilerin üzerine çıkarak yüzde 5 büyüdü. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 14.3 yükselerek 641 milyar 584 milyon liraya çıktı.
ÇARKLAR HIZLI DÖNDÜ
Ekonomiye duyulan güven ve üretimin en büyük göstergelerinden sanayi üretimi de ülkenin en karanlık günlerinden birinin yaşandığı Temmuz 2016'da bir önceki aya göre yüzde 6.8 düşerek sanayi endeksi 126.4'ten 117.8'e geriledi. Üretim çarkları zaman kaybetmeden ağustos ayında daha hızlı dönerek yeniden yükselişe geçti. Ağustosta yüzde 8.7'lik artış ile 128'e çıkan sanayi üretim endeksi, bu sene mayıs ayına kadar da küçük oranlı değişimlerin görüldüğü dalgalı seyrine devam ederek son açıklanan rakamlara göre 137.3 seviyesine geldi.
DIŞ TİCARET TOPARLADI
Söz konusu dönemde iç pazarda oluşan iniş-çıkışlar, yurtdışıyla gerçekleşen ekonomik faaliyetlerde de benzer şekilde kendini gösterdi. Terör örgütleri ve uzantıları tarafından Türkiye ekonomisine ilişkin yurtdışında yürütülen algı operasyonu da başarısızlıkla sonuçlandı. Darbe girişiminin yaşandığı temmuzda bir önceki aya göre yüzde 24 gerileyen dış ticaret hacmi, ağustosta yüzde 16'lık artışla yeniden toparlandı. Temmuz 2016'da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11.5 gerileyen ihracat, ağustosta yüzde 7.4 arttı. Geçen seneyi dalgalı bir seyirle tamamlayan ihracat rakamları 2017'ye yüzde 17.9 artışla başladı. Şubatta yüzde 2.2 düşen ihracat mayısa kadar yükselişine devam etti ve yılın ilk 5 ayında 64.3 milyar doları geçti. İthalat rakamları da yüzde 19.4 düşüş görülen 2016 yılının temmuz ayı sonrasında yeniden artışa geçerek ağustosta yüzde 4 arttı. Bu sene mayıs ayına kadar artış gösteren ithalat rakamları ocak-mayıs döneminde 90 milyar dolara yaklaştı.
İSTİHDAM ARTTI, ENFLASYON DÜŞTÜ
2017 yılının ocak ayına kadar yükselişini sürdüren ve yüzde 13'e çıkan işsizlik oranları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın şubat ayında yaptığı İstihdam Seferberliği çağrısı, hükümet tarafından alınan tedbir ve desteklerle düşüşe geçti. Şubatta yüzde 12.6'ya gerileyen işsizlik rakamları, martta 0.9 puan düşüşle yüzde 11.7 olarak gerçekleşti. Enflasyon ise geçen yıl haziran ayında yüzde 7.64 iken temmuzda 1.15 puan artışla yüzde 8.79'a çıktı. Özellikle tarımsal ürünlerin pazarlanmasındaki sorunların da etkisiyle bu yıl nisan ayına kadar tırmanışı devam eden yıllık enflasyon rakamları, bu aydaki yüzde 11.87'lik seviyesinden sonra gerilemeye başladı. Yıllık tüketici fiyat endeksi bu sene mayısta yüzde 11.7'ye, haziranda da yüzde 10.9'a düştü.
BÜTÇE GÜÇLÜ YAPISINI KORUDU
Bütçe geçen yıl temmuzda darbe girişimi olmasına rağmen 129 milyon lira fazla verdi ve en zorlu durumlara karşı bile güçlü yapısını koruduğunu ortaya koydu. Geçen sene sonunda ekonomiye destek veren geçici düzenlemeler ve vergi indirimleri nedeniyle artan bütçe giderlerine rağmen bütçe açığı 29.3 milyar lira ile hedeflenenden daha düşük gelerek bu durumu teyit etti. Mali disiplinden taviz verilmezken, söz konusu vergi indirimleri ve teşvikler nedeniyle bütçe açığı bu yıl ilk üç ay içinde yukarı yönlü bir görünüm ortaya koydu. Getirilen teşvik ve desteklerin bazılarının ortadan kalkması ve ekonomiye olumlu etkilerini yansıtması sonucunda da martta 19.5 milyar dolara çıkan bütçe açığı, nisanda yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bütçe mayısta ise tekrar artıya geçerek 6.4 milyar lira fazla verdi.