Tekno-felaket riski

Piyasa değeri 1 trilyon dolara kadar çıkan Apple'ı bundan iki ay kadar önce herkes alkışlıyordu. ABD'nin en büyük firmaları listesinde ilk 10 tamamen teknoloji firmalarından oluşmaya başlamıştı. Facebook, Apple, Google, Netflix ve Amazon gibi firmalar piyasa değerleriyle birçok ülkenin milli gelirini solluyordu. Ancak bu beş kardeş şimdilerde kötü yönetilme ve batma riskiyle karşı karşıya... Facebook, Apple, Google, Netflix ve Amazon gibi şirketlerin hisseleri birkaç ayda tam 800 milyar dolar değer kaybetti. Son iki günde yaşanan toparlanmaya rağmen sadece beş teknoloji hissesinin kasım başından bu yana değer kaybı 327 milyar dolar. 23 günde 209 milyar dolarlık değer kaybı yaşayan Apple, 1 trilyonluk firma olmaktan 155 milyar dolar uzak artık.
100 BİN KİŞİ ÇIKARACAK
Şimdi herkesin aklındaki soru şu: Teknoloji şirketleri, 2000-2002 arasında yaşanan, 5 trilyon dolar zarar ettiren dot. com veya 2008'deki Lehman krizindeki gibi ABD'nin ve dünyanın başına bela olur mu? Teknoloji firmalarının kendileri ile iş yapan Tayvan, Çin gibi piyasalara doğrudan etkileri başlamış durumda. Mesela, Apple'ın en büyük tedarikçisi olan Foxconn'un da hisseleri değer kaybediyor. Bunun dışında şirket yılsonuna kadar 100 bin kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. İkinci büyük tedarikçi Career Technology de 8 bin 483 kişiyi işten çıkarmayı planlıyor. Lehman krizindeki toplam toksik varlıkların 600 milyar dolar olduğu ve bu firmaların yarattığı riski düşününce 'batamayacak kadar büyük' cümlesi yeniden anlam kazanıyor. Teknoloji firmaları sadece tedarikçilerine de etki etmiyor. ABD piyasalarındaki büyüklükleri o kadar fazla ki, dolaylı olarak küresel piyasalara etkileri oldu. Birçok ülkede piyasalar teknoloji hisselerindeki düşüşe paralel olarak değer kaybetti.
TALEP DARALIYOR SKANDALLAR ARTIYOR
Teknolojı firmalarının yaşadığı düşüşler ne ilk ne de son olacağa benziyor. Her birinin kriz sebebi ise ayrı. Apple örneğinde artan üretim maliyetlerinin yeni ürünlere yansımasıyla fiyatların tavan yapıp satışların düşmesi var. Aynı zamanda yeni ürün sorunları da talebi etkiliyor. Özellikle iPhone X'in yeniden üretilecek olmasına, iPhone Xr'ın beklentinin altında kalması eklenince üretim yavaşlatma kararı alındı. Bu da büyük bir krize sebep oldu. Facebook'ta ise durum biraz daha farklı. Skandallarla boğuşan Facebook, bir dizi soruşturma geçiriyor. 87 milyon kullanıcıya ait verilerin izinsiz bir şekilde kullanılmasıyla kurucu Mark Zuckerberg de soruşturma altında.