Kuru üzümde rekor

TÜRKİYE tam bir üzüm cenneti. Her ne kadar geleneksel üzüm çeşitleri yavaş yavaş piyasadan çekilse de Türkiye'nin doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine her ilimizde yetişen bir meyve. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre, 2018 sezonunda 3 milyon 933 bin ton üzüm üretilmiş. 2017'ye göre yaklaşık 250 bin ton daha az üretim gerçekleşmiş. Üretim düşüşünde geçen yıl yaşanan dolu, yağışlar etkili olmuş. Gelen veriler 2019 sezonunun ise oldukça verimli bir yıl olacağını gösteriyor. Şu anda bir çok bölgede hasatlar devam ediyor. Henüz olumsuz bir hava şartı yaşanmadı. Bu yılki beklenti 4.4 milyon ton seviyesinde. Yaş üzümün sonuna gelinirken şimdi meydan kuru üzüme kaldı. Türkiye'de yaklaşık 1.5 milyon ton üzüm kurutmalık olarak ayrılıyor. Yıllık ortalama 250-300 bin ton da kuru üzüm elde ediliyor. Bu yıl rekor kırılarak üretimin 300 bin tonun üzerine çıkacağı tahmin ediliyor.

SEZON AÇILDI

Para Dergisi'nden İdriz Çokal'ın haberine göre, Yaş olarak satılmayan üzümler kurutmalığa bırakıldı. Bu ürünler şimdilerde pazarlara inmeye başladı. Yaş üzümde olduğu gibi kuru üzümde de Manisa, Manisa'nın Alaşehir ve Sarıgöl ilçeleri, Denizli'nin Çal ilçesi öne çıkıyor. Bu üç bölgede özellikle kuru üzüm ailelerin önemli bir geçim kaynağı durumunda. Üzüm piyasasını domine eden bölge de burası. Bugünlerde bağ bozumu başladı. Yaş üzümler satılmaya devam ederken kuru üzüm sezonu da açıldı. Tüccarlar, Tariş Üzüm Birliği kuru üzüm almak için sahaya indi. Bu yıl Toprak Mahsulleri Ofisi de kuru üzüm almak için sahada. Geçtiğimiz yıllarda gireceğini açıklayıp da sahaya inmeyen TMO'nun bu yıl piyasada aktif rol alması bekleniyor. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli TMO'nun kuru üzüm fiyatlarının 10 TL'nin altına inmesi halinde alıcı pozisyonu ile piyasada olacağı mesajını vermişti. Fiyatların 10 TL'nin altında seyretmesi nedeniyle birçok bölgede TMO alım yapmaya başladı. Üzüm üreticileri TMO'nun alım yapmasından oldukça memnun. Bu yıl hem Tariş Üzüm Birliği hem TMO'nun alım politikaları üreticiyi koruyacak gibi görünüyor. Bu arada geçen yıl piyasada kuru üzüm fiyatlarının 13 TL'ye kadar çıktığını belirtelim. Üretici bu noktada zarar ettiğini düşünüyor ve fiyatların yükselmesini bekliyor. Piyasa henüz yeni açıldı. Fiyatlar yeni yeni oluşmaya başladı. İzmir Ticaret Borsası ve Manisa Ticaret Borsası'nda 9 numara kuru üzüm fiyatları 9-10 TL arasında işlem görüyor. Önümüzdeki günlerde fiyatların üretici lehine yükseleceği de belirtiliyor.

500 MİLYON DOLARI AŞTI

Kuru üzüm Türkiye'nin geleneksel ihraç ürünlerinden biri. Dünyanın dört bir yanına kuru üzüm ihracatı yapıyoruz. Geçen sezon 99 ülkeye 246 bin tonkarşılığında 502 milyon dolarlık kuru üzüm ihracatı gerçekleştirildi. Özellikle Çin yükselen pazarların başında geliyor. Türkiye, 2017/18 sezonunun aynı döneminde, miktar bazında 273 bin ton kuru üzüm ihraç ederken 443 milyon 127 bin dolar döviz geliri elde etmişti. Kuru üzüm ihracatı miktar bazında yüzde 10 azalmasına karşın, değer bazında yüzde 13 artış kaydetti. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Birol Celep, "2018-19 sezonunu 520-530 milyon dolar aralığında kapatmayı hedefliyoruz. 2019-20 sezonunda da, kuru üzüm ihracatındaki başarımızın devam etmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı'nın Toprak Mahsulleri Ofisi aracılığıyla piyasa yapıcı görevini üstlenmesini
bekliyoruz. İhracatçılarımızdan beklentimiz ise, alivre ihracat yapmamaları. Bu sayede katma değerli ihracatta sürdürülebilirliği sağlayabiliriz" şeklinde konuştu.

TÜRK ÜZÜMÜNÜ ÇOK SEVDİLER

Türk kuru meyve sektörü, Uzakdoğu pazarında sürdürdüğü tanıtım çalışmalarının meyvelerini toplamaya başladı. Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında en büyük artış Uzakdoğu ülkelerinde yaşandı. Uzakdoğu ülkelerine kuru üzüm ihracatı 48 milyon dolardan, 65 milyon dolara yükseldi. Uzakdoğu ülkelerine yapılan kuru üzüm ihracatı yüzde 35 artarken, toplam ihracattan aldıkları pay yüzde 11'den yüzde 13'e çıktı. Çin'e yapılan kuru üzüm ihracatı yüzde 135'lik artışla 2 milyon 90 bin dolardan, 4 milyon 922 bin dolara çıktı ve rekor kırdı. Japonya'ya yapılan kuru üzüm ihracatı ise, yüzde 63'lük artışla 9.3 milyon dolardan 15.2 milyon dolara tırmandı. Türk üzümünü en çok tercih eden İngilizler oldu. İngilizler, klasikleşen beş çaylarında çayın yanında Türk üzümlü kekleri yiyor. İngiltere'ye 136.7 milyon dolarlık kuru üzüm ihraç edilirken, Almanya 56.7 milyon dolarlık üzüm aldı. Hollanda'ya ise 51.1 milyon dolarlık Türk üzümü ihraç edildi. Bu ülkeleri İtalya, Fransa, Avustralya, İspanya, Japonya, Belçika ve İrlanda takip etti.

REKOLTE ÇOK İYİ

Manisa'nın Alaşehir ve Sarıgöl ilçeleri için üzümün iki başkenti desek abartmış olmayız. Alaşehir kurutmalıkta, Sarıgöl sofralıkta açık ara lider konumunda. Her iki ilçenin dağı taşı üzüm bağı. İlçe nüfusunun neredeyse tamamı üzüm üreticisi. Bu yıl her iki ilçede de rekolte çiftçinin yüzünü güldürüyor. Türkiye'de toplam 300 bin ton kuru üzüm rekoltesi tahmin ediliyor. Bu rekoltenin yüzde 80'i Alaşehir'den çıkıyor. Alaşehir Ticaret Borsası Başkanı Hüseyin Soygür ilçede rekoltenin çok iyi olduğunu belirtiyor. Fiyatların 9-10 TL arasında değiştiğini belirten Soygür, "Bu sene iklim üreticiden yanaydı. Bağlarda hasar olmadı. Bereketli bir yıl olmasını diliyorum" dedi. Alaşehir Ziraat Odası Başkanı Necdet Türk de TMO'nun piyasada alıcı olmasının üretici açısından sevindirici olduğunu belirtiyor. Türk, "Üreticiler uygulamadan memnun. TMO, Alaşehir'de Killik Mahallesi'nde kiralamış olduğu depolarda alımlara başladı. Ödemeler 20 gün içerisinde üreticinin hesabına yatırılacak. Önümüzdeki yıllarda TMO'nun daha erken fiyat açıklaması ve daha erken alımlar başlatması üreticiler için daha iyi olacaktır" dedi. Kuru üzüm sezonunun hayırlı olmasını dileyen TARİŞ Manisa Üzüm Kooperatifi Başkanı Ayhan Uludemir ise, "TARİŞ Üzüm Birliği'nin açıkladığı çekirdeksiz kuru üzüm fiyatları üretici ortaklarımız adına avans alım fiyatlarımızdır. Manisa'da 580 civarında ortağımız bulunuyor. Yılda ortalama ortaklarımızdan bin, bin 200 ton civarında kuru üzüm alıyoruz. Üzüm alımı için depolarımız mevcut. Bu yıl da ortaklarımızdan üzümlerini almaya başladık" dedi. TMO'nun üzüm alımı yapmasını da değerlendiren Uludemir, "TARİŞ olarak TMO'ya depo, kantar, ekspertiz konusunda her türlü desteği vermeye hazırız" dedi.

Ahmet Haşim ÇİL / Denizli Çal
Ziraat Odası Başkanı Çal'ın kalitesi, Alaşehir'in rekoltesi

Çal ilçemizde hem şaraplık hem de kurutmalık üzüm yetiştiriliyor. Şaraplık üzümün yüzde 35'ini biz yetiştiriyoruz. Ağırlıklı şaraplık üretim yapıldığı için bağlarımız sulanmaz. Dolayısıyla tadı ve aroması farklıdır. Tat konusunda çok iddialıyız. Alaşehir'de rekolte çok yüksektir ama Çal kuru üzümünün tadı bambaşkadır. Alaşehir'de üzümler sulanır. Dekarda 3 ton üzüm alırlar.

Biz ise 1 ton ancak alırız. Doğal olarak bu da kaliteye yansır. Tadı, aroması daha iyidir. Bölgede Tariş alımlara başladı. TMO'nun da piyasaya girmesi üretici açısından çok iyi bir gelişme. Kuru üzüm fiyatları 11.5 TL'ye kadar çıktı. Ancak geçen yılki fiyatların henüz altındayız. Piyasa daha yeni, yukarı çıkmasını bekliyoruz.

Sadık ÖZKASAP / Manisa Ticaret Borsası Başkanı

"Yeni bir hikaye yazacağız"

Kuru üzüm ihracatında 500 milyon dolarlık ihracat sektörün başarısıdır. Başarı üretici, işletmeci ve ihracatçının uyumlu çalışması ile sağlandı. Son üç yılda yapılan üreticiyi bilinçlendirme çalışmaları ve üzüm işletmelerindeki teknoloji yatırımlarıyla Türk üzümündeki kalite arttı. Bu sayede yüksek rekolte kaliteyle birleşti. Bu özellikleriyle de kuru üzümde lider konumunda. Dünyada üzümümüz kalitesiyle tescillendi. Manisa Sultani Çekirdeksiz Üzümü olarak tescillediğimiz ürün kendini ispat etti. Türkiye'nin kuru üzümdeki ihracatının arkasında ciddi bir başarı hikayesi yatıyor. Bu başarı hikayesi birlik ve beraberlikle oldu. Üreticilerimizin işletmelerimize olan güveni, işletmelerimizin üreticilerimizle birlikte ortak yaptığı çalışmalar gerçekten takdire şayan. Ticarette çek ve senedin çok da güvenli bir araç olmadığı dönemde üzüm üreticilerimiz ile tüccarlarımız arasında örnek bir diyalog ve güven var. Son yılların en verimli ve kaliteli sezonu yaşanıyor. Bölgesel don ve dolu zararı dışında Manisa genelinde ciddi bir sorunla karşılaşmadık. Yeni sezonda ihracatta yeni bir başarı hikayesi yazacağız.