Özel bürodan iş arama rehberi: Adaylardan hiçbir ücret alınamaz

Türkiye'de iş ve işçi bulmaya aracılık eden, İŞKUR'a kayıtlı faaliyet gösteren 551 özel istihdam bürosu bulunuyor. Bu bürolar, üç yıllık ekonomik program kapsamında 3.5 milyon istihdam yaratmada da aktif rol üstlenecek. Bürolar, daimi çalışanların yanı sıra iş sözleşmesi devam eden işçinin hamilelik, yıllık izin, hastalık gibi nedenlerle iş sözleşmesinin aksıya alınması durumunda işverenin ihtiyacını karşılamak için de eleman temin ediyor. Bürolar, enerji, perakende, telekomünikasyon, hızlı tüketim, finans gibi alanlardan ofis destek personeline kadar geniş bir alanda birçok sektöre hizmet veriyor. Adaylardan hiçbir şekilde ücret talep edilmiyor. Bürolar, mevsimlik tarım işleri, temizlik, hasta, yaşlı, çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde süre sınırı aranmadan personel ihtiyacını karşılıyor. Özel istihdam büroları sadece işverenlerden ücret alabilir. Yönetmelikte belirlenen meslekler ve üst düzey yöneticiler hariç, iş arayandan hiçbir ad altında ücret alınamaz, menfaat temin edilemez. Dönemsel olarak çalışanların yasal haklarının güvence altına alınması, genç nüfusun iş hayatına geçişinin kolaylaştırılması temel hedefler arasında yer alıyor. Binlerce kişiye iş kapısı açan özel istihdam bürolarına yönelik merak edilen soruların yanıtları şöyle:

Özel istihdam büroları hangi faaliyetlerde bulunabilir?
İş ve işçi bulmaya aracılık eder, istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetleri yürütebilir. Mesleki eğitim düzenleyebilir, yetki verilmesi durumunda geçici iş ilişkisi kurabilir. Aracılık faaliyetleri iş arayan ya da işverenle yüz yüze ya da elektronik bilgi işlem araçları ile görüşme yapılarak gerçekleştirilebilir.
Bu bürolar hangi kapsamda geçici iş ilişkisi kurabilir?
Özel istihdam bürosu aracılığı ya da holding bünyesinde, aynı şirket topluluğuna bağlı başka bir işyerinde görevlendirme ile yapılabilir. İŞKUR tarafından izin verilen özel istihdam bürosu bir işverenle geçici iş sağlama sözleşmesi yaparak bir işçisini geçici olarak bu işverene devri ile kurulabilir. Ev hizmetleri, mevsimlik tarım işlerinde, işletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması hâlinde geçici iş ilişkisi kurabilir.

Özel istihdam bürosu izin başvuruları ve geçici iş ilişkisi yetki başvuruları nereye yapılıyor?
İŞKUR il müdürlükleri ve hizmet merkezlerine başvurulabilir. İlgili birimlerin bilgileri Kurum'un internet sayfasında yer alıyor. Özel istihdam bürosu izni teminatı bu yıl için 71 bin 550 lira, geçici iş ilişkisi yetkisi teminatı bu yıl için 715 bin 500 lira.
Özel istihdam bürolarının yükümlülükleri nelerdir?
İş arayanlardan ücret almamak, menfaat sağlamamak ve bu amaçlarla sözleşme yapmamak gerekiyor. Büro çalışma izni bulunmayan yabancılara yönelik aracılık faaliyeti kapsamında danışmanlık hizmeti verebilir, bu kişileri işe yönlendirebilir. İşgücünün sigortasız çalışması, sendikaya üye olmaması, asgari ücretin altında ücret ödenmesi koşullarını taşıyan ve bu nedenle geçersiz sayılan anlaşmalar yapılmamalıdır. İşverenin veya iş arayanın, işe yerleştirme faaliyeti için diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almasını engelleyen anlaşmalarda yapılamaz. İş ve işçi bulma faaliyeti için toplanan bilgiler amacı dışında kullanılamaz.

Özel istihdam bürosu izin belgesi hangi durumlarda iptal edilmektedir?
İŞKUR'dan izin almadan geçici iş ilişkisi faaliyeti yürütülmesi, belirlenen meslek mensupları dışında iş arayanlardan doğrudan ya da dolaylı olarak ücret alınması veya menfaat sağlanması, çalışma izni olmayan yabancı işçi çalıştırılması durumunda izinler iptal edilir. Bir yıl boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık gerçekleştirmeyen bürolar için de bu durum geçerli.
Geçici iş ilişkisi yetkisi hangi durumda iptal ediliyor?
Özel istihdam bürosu izni iptal edilen geçici iş ilişkisi kuramaz. Geçici iş ilişkisi kurulan işçi sayısının yüzde 10'unun ücretinin ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmemesi de iptal gerekçesidir. Bir yıl içinde en az bir işçinin ücretinin, en az 3 defa sözleşme ile belirlenen ücretin altında ödenmemesi de aynı kapsamda değerlendiriliyor.

İnternet üzerinden faaliyet gösteren çok sayıda izinsiz firma var bunlar için herhangi bir işlem yapılmakta mıdır?
Kuruma iletilen her şikâyet ve ihbar gereği yapılmak üzere ilgili birimlere yönlendiriliyor. İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti gerçekleştirildiğine ilişkin gazete ilanı, internet sitesi, afiş, tabela, başvuru formu, fatura gibi somut bilgi ve belgelere ulaşılması halinde idari para cezası uygulanıyor.
Özel istihdam büroları hangi faaliyetlerde bulunamazlar?
Özel istihdam büroları kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonları için aracılık faaliyeti yürütmez. Yetkisi olsa bile yer altında maden çıkarılan işyerlerinde geçici iş ilişkisi kurulamaz.
İzin belgesinde süre sınırı var mı?
Büroların izin, yetkileri üç yıl geçerli. Başvuru anında verilen teminat mektubu, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere brüt asgari ücrete göre yeniden hesaplanarak artırılıyor. Özel istihdam bürosu izin belgesi, yalnızca izin verilen gerçek veya tüzel kişiliklerce kullanılır, devredilemez.
Özel istihdam büroları kimden ücret alacaklardır?
Özel istihdam büroları sadece işverenlerden ücret alabilirler. Yönetmelikte belirlenen meslekler ve üst düzey yöneticiler hariç, iş arayandan hiçbir ad altında ücret alınamaz, menfaat temin edilemez.