Yüksek kiraya haksız kazanç cezası geliyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Fahiş kira ve konut fiyatları için gerekirse ceza uygulayacağız" sözlerinin ardından gözler atılacak adımlara çevrildi. Piyasa ortalamasının üzerinde fahiş kira artışıyla "haksız kazanç elde edenlere" hapis cezası verilecek. Türk Ceza Kanunu'nda yapılacak düzenlemeyle fahiş kira artışı yapan ev sahiplerine hapis ve para cezası uygulanacak. Bir yıldan üç yıla kadar hapisle soruşturma, dava açılabilecek. Haklarında 3 yılla soruşturma açılan fırsatçı ev sahipleri, mahkemenin takdiri ile tutuklu da yargılanabilecek. Adalet Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nca hazırlanacak yasal düzenleme yeni yasama döneminde Meclis'e sunulacak.


KANUNDA DA HÜKÜM VAR
Kira sözleşmeleri ve ücretlerinin belirlenmesi de Türk Borçlar Kanunu ile hüküm altında bulunuyor. Borçlar Kanunu, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu'na göre piyasada afet döneminde "darlık yaratıcı, dengeyi ve serbest rekabeti bozucu, tüketicinin mallara ulaşımını engelleyici faaliyetlerde" bulunması suç teşkil ediyor. Borçlar Kanunu'na eklenen geçici maddeyle Haziran 2022 tarihinde kira artış bedeline yüzde 25 sınırı uygulaması Temmuz 2024'e kadar uzatıldı. Kira tespit, tahliye, uyarlama, kontrat kaynaklı sorunlar, taşınmaz paylaşımı, kat mülkiyetinden kaynaklı uyuşmazlıklar, aidata ilişkin davalar zorunlu 1 Eylül itibarıyla arabuluculuk sürecine tabi olacak. İhtilafların tamamı önce arabulucuya gitmek zorunda olup daha sonra dava açılabilecek. Arabuluculuk sürecini davayı açmak isteyen taraf başlatacak.
MALİYE TAKİP EDİYOR
Hazine ve Maliye Bakanlığı da kiralık konut, gayrimenkul satışlarının gerçek değerinin üzerinde beyan edilmesi, vergilendirilmesi konusunda yoğun bir çalışma yürütüyor. Emlakçı odaları ile vergi daireleri bu konuda işbirliği yaparak vergi kaybı ve kayıt dışılığı önlemeyi amaçlıyor. Bakanlık ekipleri denetimlerde 5 yıl içinde ev alıp satanların kira ve gayrimenkulün değer artışı üzerinde beyanname vermeleri gerektiğini anımsatıyor. Büyükşehirler başta olmak üzere kiraların çok yüksek olduğu illerde memura il ve ilçe bazında kira desteği verilmesine yönelik çalışma da tamamlanacak.


EV SAHİBİNİN DE HAKLARI VAR
Borçlar Kanunu'nun ikinci maddesine göre kiracı kira bedelini 30 gün içinde ödemek zorunda. Bu süre içinde ödeme yapılmaması durumunda icra takibi başlatılarak borçluya tebligat gönderilir. Tebligatın ardından bir ay içinde ödeme yapılmazsa icra hukuk mahkemesinde dava açılarak kiracı tahliye edilebilir. Ev sahibi her yeni kira sözleşmesinde yasalar kapsamında belirlenen sınır oranında zam yapabilir. Ev sahibi kira zammını kabul etmeyen kiracıyı sözleşme bitimiyle beraber evden tahliye ettirebilir. Evde oturmak isteyen kiracının yasal çerçevelerde zammı kabul etmesi gerekir.
SÖZLEŞMENİZ BİTSE DE ÇIKARTAMAZ!
Bir yıllık kira sözleşmesi bitince "süre bitti" diyerek evden, işyerinden çıkarmak mümkün değil. Ev sahibi kiracıyı 10 yıllık sürenin sonunda yasal olarak tahliye edebilir. Sözleşme bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak evi tahliye etmek istediğini bildirmesi gerekiyor. Kiraya veren, kiranın başlangıcından 10 yıl geçtikten sonra genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi feshedebilir. Kiraya verenin, kiracıyı ev veya iş yerinden çıkarabilmesi için 10 yıllık sürenin geçmesi gerekir. Ancak, beş yıl sonra taraflar mahkemeye başvurarak yeni kira bedelinin keşif ve bilirkişi incelemesi yoluyla tespitini talep edebilir. Bu noktada kira bedeli hâkim tarafından emsal bedellere göre tespit ediliyor.


ARABULUCULUK 1 EYLÜL'DE BAŞLIYOR
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, kira uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşmasının önemini vurguladı ve fahiş kira artışı ile ilgili son noktayı koydu. 1 Eylül'de kira davalarında zorunlu arabuluculuk döneminin başlayacağını belirten Tunç, "Konut kira sözleşmelerinde 1 Temmuz 2024 tarihine kadar yıllık kira artışı yüzde 25'i geçemeyecek" dedi. Kira artış oranının yüzde 25 olarak sınırlandırıldığını aktaran Tunç, "Geçen yıl Borçlar Kanunu'na eklenen geçici maddeyle konut kira sözleşmelerinde yıllık kira artışı azami yüzde 25 olarak sınırlandırılmıştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde gerçekleşen yasal düzenlemeyle bu süre 1 Temmuz'dan itibaren 1 yıl daha uzatıldı. Bu tarihe kadar artışlar sınırlandırılmış oldu" değerlendirmesinde bulundu.
HIZLI VE BARIŞÇIL ÇÖZÜM
1 Eylül'de kira davalarında zorunlu arabuluculuk döneminin başlayacağını belirten Tunç, şunları söyledi: "Kira bedeli veya tahliye ile ilgili dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu olacak. İş hukukundan doğan davalar, ticari davalar, tüketici davalarında uygulanan zorunlu arabuluculuk kapsamına 1 Eylül itibarıyla kira davalarının yanı sıra kat mülkiyetinden doğan davalar, komşuluk hukukundan doğan davalar, ortaklığın giderilmesi ne ilişkin davalar da alınıyor. Kira uyuşmazlıklarının mahkemeye intikal etmeden arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşması, tarafların daha az masrafla ve daha hızlı ve barışçıl bir yöntemle uzlaşmalarını sağlayacak, mahkemelerin iş yükü de azalmış olacak."
Fatma GÖKSU