11 milyon engelli 'yolda kalabilir'

Son dört yılda engellilerin yüzünü güldüren ve yaşam koşullarını düzeltici pek çok yasal düzenleme yapıldı. Ancak düzenlemelerin hayata geçirilmesini sağlayacak yönetmelikler, engellilere 'engel' çıkarmaya devam ediyor. Geçtiğimiz günlerde kabul edilen Karayolları Taşıma Yönetmeliği'nde yapılan değişiklik bunun son örneği oldu. Ülkemizde yaşayan 11 milyon engelli vatandaşı yakından ilgilendiren bu düzenleme, sorunları çözmekten ziyade daha da içinden çıkılmaz hale getiriyor.

2004'TE ORAN YÜZDE 40 İDİ
Yapılan yeni düzenlemeyle daha önce şehirlerarası yolculuklarda engellilere tanınan yüzde 50'lik indirim yüzde 30'a düşürüldü. Ancak binlerce engellinin tepkisini çeken, indirimdeki yüzde 30'luk oran değil, indirimden yararlanacak engellinin özür durumunun da yeniden belirlenmesi oldu. Zira 2004 yılında yapılan düzenlemede yasal sınır olarak kabul edilen engellilik oranı yüzde 40 idi. Ancak 11 Haziran'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlülüğe giren yönetmelikte bu oran yüzde 60'a çekilmişti. Yani Karayolları bürokratları, yürüyebilecek ve seyahat edebilecek durumdaki engellileri otobüsten indirip, yatalak, bakıma muhtaç ve evden çıkamayan ağır engelliyi bindirdi.
İŞTE İLK DÜZENLEME
Tarih 25.02.2004: 25384 sayıyla Resmi Gazete'de yayımlanan Karayolları Taşıma Yönetmeliği Madde 48'in ı bendinde, "6 yaş ve üzeri tüm yolcuların ayrı koltukta seyahat etmesi zorunlu olup, 6-12 yaş arası çocuklar ile yaş şartı aranmaksızın özürlüler için bilet ücreti yüzde 50 indirimli düzenlenir" hükmü yer alıyordu. Bu uygulamayla ekonomik açıdan zor durumda olan yürüyebilen engelliler seyahatlerini yüzde 50 ucuz yapabiliyordu. Bu uygulama 5 yıl sonra rafa kaldırılmış oldu.
İŞTE SKANDAL DÜZENLEME
Tarih 11 Haziran 2009: 27255 sayıyla Resmi Gazete'de yayımlanan yeni Karayolları Taşıma Yönetmeliği. Madde 57'nin 11'inci bendinde, "6 yaş ve üzeri tüm yolcuların ayrı koltukta seyahat etmesi zorunlu olup, altı ile 12 yaş arası çocuklar ile yaş şartı aranmaksızın en az yüzde 60 oranında özürlü olduğunu belgeleyen kişiler için, bilet ücreti geçerli ücret tarifesi üzerinden yüzde 30 indirimli düzenlenir" hükmü yer alıyor. Bu açıklamaya göre yürüyebilen engellilere indirimli bilet verilmeyip, yasaların kabul ettiği yüzde 60 aranındaki ağır engelliye, yani yatalak hastalara indirimli bilet verilmiş oluyor.
Lokman Ayva (AK Parti'nin görme özürlü İstanbul milletvekili)
FATURASI SİYASETÇİYE ÇIKARILIR
Değişiklik bize sorulmadı. Devlet, böyle bir anda kafasına estiğinde değişiklik yapamaz. Faturası siyasetçiye çıkarılır. Kör biri, yanında refakatçisi ile yola gidiyor. Tek bilet alarak yararlanıyorlardı. Şimdi ne olacak. Bu insanların, eşyası var, yemek yemesi var. İyi bir şey yaptıysan niye değiştiriyorsun? Değiştiriyorsan niye kimsenin haberi olmuyor? Karayolu Ulaşım Genel Müdürlüğü otobüs firmalarıyla yeniden masaya oturmalı. Bugüne kadar bu uygulamayı hayata sokan büyük otobüs firmaları bu işi anlayışla karşılar. Onlar, iyi iş yaptılar. Küçük firmalar bu yönetmeliği uygulamıyorlardı. Bu kez onların da uyması sağlanabilir.
Ramazan Baş (Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği Genel Başkanı)
YÜZDE 60'IN REFAKATÇİSİ NEREDE?
Yürürlükteki mevzuata göre, engellilere verilen rapordaki sakatlık oranlarındeki 'sakatlıklar' düzeltilmeden, indirimli bilet uygulamasında oran belirtilmesi, 'dostlar alışverişte görsün' mantığıdır. Ben boynumdan aşağısı felçli birisiyim. Bana iki farklı rapor verdiler. Birisi yüzde 60, diğeri yüzde 100. Peki refakatçisiz yemek bile yiyemezken, ben nasıl yolculuk edebilirim? Madem indirimde yüzde 60'lık oranı koydunuz, peki refakatçi neden eklenmemiş?
Turan İçli (Engelliler Konfederasyonu Başkanı - Avukat )
SAKATLIK ORANI ÖNEMLİ OLMASIN
Objektif belirlenmiş bir karar değil. Oran neden 70-80-90 değil de, alt limit olarak yüzde 60 belirlenmiş? Amaç engellilerin yaşamını kolaylaştırmaksa, sakatlık oranının önemi olmamalı. 2004'teki yönetmelikte derece yoktu ve yürüyebilen engelliler seyahat edebiliyordu. Neden şimdi 60'lık oran belirtilmiş? Çünkü küçük işletmeler yasa olmasına rağmen bile indirimli bilet vermekten kaçınıyorlardı. Şimdi yüzde 60'lık ağır engelli kategorisindekilere bu indirim verilerek, amaçlarına ulaşmış oldular.
Birleşik Sakatlar Federasyonu
SOKAKTA İŞİN NE, OTUR EVİNDE
Yüzde 60'lık oran ağır engelli demek. Ağır engelliler şehirlerarası seyahat etmesi şöyle dursun, evinden dışarı bile çıkamıyor. Bu kararı alanlar, şehirlerarası otobüsleri engellilere uygun hale getirmekten kurtarmış oluyor. Kısaca bu yönetmeliği çıkartanlar ya da çıkarttıranlar diyor ki, 'Ey engelli! Ne işin var sokakta, seyahat senin neyine otur oturduğun yerde'
Ulaştırma Bakanlığı
SEKTÖR İSTEKSİZ
Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri ise yönetmelik değişikliğiyle indirimli biletlerden daha ciddi engeli olanların yararlanmasının öngörüldüğünü belirtti. Sektör temsilcilerinin yüzde 40 koşulunun arandığı dönemde indirimde gönülsüz davrandıklarını savunan bakanlık yetkilileri, "Sektörle, yapılan görüşmelerin ardından bir noktada buluştuk. Engellilik oranını yüzde 60'a çıkardık. Sektör, bundan böyle daha istekli davranacak" dedi. Engellilere yönelik indirimin yüzde 50'den yüzde 30'a çekildiğini anımsatan yetkililer, "Bu da uzun görüşmeler sonunda karara bağlandı. Sektör; deniz, kara, havayı örnek gösterdi. Bu alanlarda bu oranda indirim olmadığına işaret etti. Haklı bulduk. Biletlerde indirim oranını yüzde 50'den yüzde 30'a çektik" diye konuştu.