Denetimde eksik çıktı ancak rapor tutulmadı

Bursa'da maden faciasından tam 12 saat sonra, mucize bekleyen aileler ocakta mahsur kalan 19 işçinin açıklanmasıyla yasa boğuldu. Göçüğün, dinamit patlatılmasının ardından meydana geldiği belirlendi. Patlama sırasında gaz ölçüm cihazının kullanılıp kullanılmadığı araştırılırken madenin son olarak 6 ay önce denetlendiği, ancak işyeri sahibinin "eksikleri gidereceğim" sözü üzerine rapor tutulmadan sözlü ikazda bulunulduğu ortaya çıktı. Facianın ardından ortada görünmeyen şirket sahibi Nurullah Ercan'ın Bolu'daki maden ocağında 9 yıl önce yaşanan göçükte de 7 kişinin öldüğü belirlendi. Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesinin Alpagut köyü Devecikonağı mevkisinde bulunan Bükköy Madencik ve Turizm Anonim Şirketi'ne ait kömür ocağında, önceki akşam 19.00 sıralarında meydana gelen grizu patlamasında 19 madenci yaşamını yitirdi. Kömür ocağındaki facia, 16.00- 24.00 vardiyasında görev yapan 32 işçi çalışırken, saat 19.30'da meydana geldi. Bükköy Madencik ve Turizm Anonim Şirketi'nin 1983'ten bu yana işlettiği maden ocağında yeni damar açma çalışmaları yürütülürken, dinamit patlatıldı. Ardından da ortamda biriken metan gazı infilak etti. Grizu patlamasının ardından 3 damarda göçük oluştu. Patlama sırasında ana damarda bulunan 13 işçi can pazarından kendi imkanlarıyla kurtuldu. Yerin 220 metre derinliğinde tahkimatın (güçlendirme sistemi) çökmesi sonucu mahsur kalan 19 işçi için çalışma başlatıldı.
YOĞUN GAZ VE YANGIN
Göçük yaşanan madene ilk olarak, mesai arkadaşları girdi. Ancak yoğun dumandan etkilenen 5 madenci zehirlendi. Bu işçiler bölgeye ulaşan Balıkesir'in Dursunbey, Kütahya'nın Tunçbilek ve Manisa'nın Soma ilçelerindeki maden ocaklarından gelen uzman ekipler tarafından kurtarıldı. Ancak yoğun gaz ve yangın devam ettiği için madene girmek mümkün olmadı. Olay yerine ulaşan itfaiye ekiplerinin çalışmasıyla madendeki yangın söndürüldü. Tüm güçlendirme noktaları hasar gördüğü için giriş yavaş ve kontrollü olarak sağlandı. Uzman ekipler sabaha kadar güçlendirme çalışması yaparak ilerledi. Sabah saatlerinde Zonguldak TTK'ya bağlı uzman kurtarma ekibi patlama yaşanan bölüme girdi. Ancak beklenen mucize gerçekleşmedi. İlk ceset sabah 06.00 sıralarında çıkarıldı. Gece yarısı bölgeye gelerek çalışmaları yerinde inceleyen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, mahsur kalan 19 işçiye ilişkin, ''Kurtarma ekipleri olayın yaşandığı bölgeye ulaştı. Maalesef işçiler hakkın rahmetine kavuştu'' dediğinde saatler 10.00'u gösteriyordu.
MÜFETTİŞLER İNCELİYOR
Dinçer, maden ocağının düzenli olarak denetlendiğini belirtti. İşletmenin 1983'ten bu yana faaliyet gösterdiğini ve bugüne kadar herhangi bir kaza yaşanmadığını dile getiren Dinçer; ''Burası hem Bursa Bölge Müdürlüğümüz tarafından, hem de Ankara'daki Teftiş Kurulu tarafından denetlenmiş bir firmadır. Mayıs ayında en son denetimi yapılmış. Eksikleri tespit edilmiş ve onları da aralık ayına kadar tamamlanmak üzere kendilerine talimatlandırılmıştı. Ancak aşağıda bu eksikliklerin ne kadarının yapılıp yapılmadığını henüz bilmiyoruz. İncelemelerimiz devam ediyor. Sanıyorum hadiseleri daha net görme imkanımız olacak'' dedi. Ancak denetleme yapan ekibin maden ocağında tespit ettiği eksiklikleri şirket sahiplerine ilettiği, "en kısa zamanda tamamlayacağız" sözü üzerine rapor tutulmadığı öne sürüldü. Ekip rapor tutmadığı için şirkete ceza da uygulanmadı.
250 METRE DERİNLİKTE
Bursa Valisi Şahabettin Harput da göçüğün, ocaktaki çalışma sırasında dinamit patlatılmasının ardından meydana geldiğini söyleyerek, "Olayın meydana geldiği yer de 220 - 250 metre derinlikte'' dedi. Mustafakemalpaşa Kaymakamı Kazım Karabulut ise dinamit patlatma sırasında kullanılan gaz ölçüm cihazına dikkat çekti. Karabulut, "Burada dinamit patlatarak maden elde ediliyor. Tahminimizce bu patlama esnasında sıkışan gazın etkisiyle hesaplanamayan şiddetli bir patlama tünelde göçüğe neden oldu. Tünellerin çok dar olmasından dolayı da arama kurtarma ekipleri 3'er kişiyle çalışabiliyor. Ondan dolayı göçük altındakilere ulaşmamız uzun sürüyor. Madende gaz ölçüm cihazı var ancak kullanılıp kullanılmadığını tahkikat sonucu ortaya çıkacak" diye konuştu. Uzmanlar, önce ortamda metan gazı ölçümü yapılması gerektiğini, yüksek miktarda gaz tespit edilirse dinamit patlatılmadığını belirtti.
'Denetimler duruma göre yılda birkaç kez yapılır'
MADEN Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı ve İTÜ Öğretim üyesi Ekrem Yüce, madenlerdeki denetlemenin işyerinin durumuna göre yılda bir ya da birkaç kez yapıldığını söyledi. Kazanın kesin nedenlerinin bilirkişi tarafından netleşmesinin 10-15 gün alacağını belirten Yüce "Denetlemeler Enerji Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü elemanlarınca rutin olarak gerçekleştirilir. Bu denetlemelerin sıklığı işyerinin sağlığına göre yılda bir ya da birkaç kez olabilir. Sıkıntılı ocaklara birden fazla gidilir. Genel müdürlüğün elemanları ciddi anlamda gördükleri sıkıntıları rapor olarak yazarlar" dedi. Rutin olarak giderilebilecek bazı küçük sıkıntıların şifahen söylenebildiğini belirten Yüce "Ancak ciddi bir sorun varsa mutlaka rapora yansıtılır" diye konuştu. Denetlemelerde en ince ayrıntının bile atlanmadığını belirten Yüce, şöyle konuştu: "Giriş noktasından itibaren çalışılan noktaya kadar aydınlatmadan, havalandırmaya, ikaz levhasına kadar hatta çalışanın tuvaletinin yeri, olma biçimi dahi incelenir. Bütün bunların hepsi yönergelerde vardır." Yüce, herhangi bir kaza durumunda ölüme sebebiyet vermekten, yüksek para cezalarına kadar çeşitli yaptırımlar öngörüldüğünü de vurguladı.
'Patlayıcı kullanımında hata yapılmış'
ZONGULDAK Karaelmas Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Didari patlayıcı kullanılırken yapılan hataya dikkat çekti: "Metan gazı kolay patlayan bir gaz değildir. Ancak yüksek ateşle patlar. Metan gazını patlatan, yüksek miktarda patlayıcı kullanılmasında yapılan hatadır. Bu gazı çakmak ateşi bile patlatmaz. Ölümler patlama ve patlamanın ardından gelen yangından açığa çıkan gazlardan kaynaklanmıştır."
ÖLEN 19 MADENCİ
Maden kazasındaki göçükte hayatını kaybeden işçilerin isimleri şöyle; "Şenol Kurt, Ali Kazan, İzzet Kuşoğlu, Murat Aydın, Emir Ali Turhan, Murat Hanay, Mehmet Banbal, Seyit Ali Akduman, Mehmet Kuşoğlu, Yusuf Karaca, Erol Boran, Yunis Arçiçek, Ramazan Baştepe, Ertuğrul Demiray, Yahya Arabozan, Erol İkiz, Muammer Aktaş, Ahmet Çetin ve Mehmet Çetin."
54 yılda 2 bin 687 madenci yaşamını yitirdi
TÜRKİYE Taşkömürü Kurumu ocaklarında 1955 yılından bu yana 2 bin 687 madenci hayatını kaybetti. 326 bin 321 işçi yaralandı. 1955- 2009 arasında kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Kozlu, Armutçuk, Amasra, Karadon ve Üzülmez kömür ocaklarında "göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları'' gibi kazalar oldu. Verilere göre, Kozlu üretim bölgesinde 1992'i de 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye'de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi öldü, 5 bin 214 işçi de yaralandı.
Tuna ÇAM-Çağdaş ÇETİNDEMİR-Erdoğan YAPIK / SABAH