Anayasa değişikliğinde son dakika

TBMM Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişikliği teklifinin görüşmeleri devam ediyor. Teklifin 1'inci maddesiyle "Pozitif Ayırımcılığı" düzenleyen Anayasa'nın 10'uncu maddesi, teklifin 2'nci maddesiyle Anayasa'nın 20'nci maddesini düzenleyen "Kişisel Verilerin Korunması", teklifin 3'üncü maddesiyle, "Vatandaşların Yurt Dışına Çıkma Hürriyetlerini" düzenleyen Anayasa'nın 23'üncü maddesinde değişiklik öngören maddeler, komisyondan muhalefetin çok sert eleştirileri olmadan AK Parti oylarıyla geçti.
CHP'NİN ÖNERGESİ KABUL EDİLDİ
Öte yandan, teklifin 4. maddesiyle, Anayasa'nın 41. maddesi; CHP'nin verdiği değişiklik önergesi kabul edilerek değiştirildi. CHP'nin verdiği değişiklik önergesiyle, "Her çocuk yeterli himaye ve bakından yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir" fıkrasından "Yeterli himaye" ibaresi çıkarılarak, "korunma" ibaresi getirildi.
TEKLİFİN 5. MADDESİ DE KABUL EDİLDİ

Anayasa değişiklik teklifinin 5. maddesi de TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Maddeyle, Anayasa'nın ''Sendika Kurma Hakkı'' başlıklı 51. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir kişinin aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmasının yolu açılıyor.
MHP Konya Milletvekili Faruk Bal, değişikliğin sendikaları zafiyete uğratacağını öne sürerek, ''Yandaş kurumlara yandaş sendikalar da eklenecektir'' dedi.
Görüşmelerde hükümeti temsil eden Devlet Bakanı Hayati Yazıcı, anayasa değişikliğinin Türk toplumu tarafından benimsendiğini ve heyecanla beklendiğini belirtti. Yazıcı, ''Hiç kimse kendisini kandırmasın. Halk arasına giren herkes bunu görecek'' dedi.
Görüşmelerde ''hormonlu oy'' ifadesinin kullanıldığını belirten Yazıcı, hiç kimsenin, hiç kimsenin oyunu ''hormonlu'' olarak nitelendirme hakkına sahip olmadığını söyledi. Yazıcı, ''Bunu ölçme yeteneği de yoktur. Birisinde böyle olağanüstü bir güç varsa onu ben de merak ediyorum. Herkesin oyu eşittir ve her oy kutsaldır'' diye konuştu. Maddedeki değişiklikle ILO'nun sendikal özgürlüklere ilişkin sözleşmesiyle uyum amaçlandığını ifade eden Yazıcı, sendikaların talebinin de bu yönde olduğunu dile getirdi.
Faruk Bal, ''hormonlu oy'' tabirini kendisinin kullandığını belirterek, bununla oy veren kişileri kastetmediğini söyledi. Bal, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın 367 tartışması nedeniyle seçimde daha fazla oy aldıklarını söylediğini anımsattı. Bal, ''Bunun literatürdeki karşılığı hormonlu oydur'' dedi.
BDP Hakkari Milletvekili Hamit Geylani'nin ''emeklilere de sendika kurma hakkı verilmesine'' ilişkin önergesinin reddedilmesinin ardından oylanan madde kabul edildi.
PARTİ KAPATMA ZORLAŞACAK
Anayasa değişiklik teklifinin parti hakkında kapatma davası açılmasını TBMM'de kurulacak komisyonun iznine bağlayan hükmü de içeren 8. maddesi, TBMM Anayasa Komisyonunda değiştirilerek kabul edildi.
AK Parti milletvekillerince verilen önergenin kabul edilmesiyle Anayasanın 68. maddesinde değişiklik öngören 8. maddede değişiklik yapıldı.
Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.
Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanacak. Komisyona TBMM Başkanı Başkanlık edecek ancak, oy kullanamayacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis'e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclisteki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.
Anayasa Mahkemesi, bu kapsamda, kapatma yerine dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olacak ve tek başına dava konusu yapılamayacak.
Anayasa Mahkemesinde görülen parti kapatma davasında TBMM çalışmalarındaki oy ve sözler, ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri partinin odak olup olmadığının tespitinde gözetilemeyecek.
Partinin kapatılması durumunda kapatmaya beyan ve faaliyetleriyle neden olan üyeler için daha önce 5 yıl olan siyasi yasak süresi 3 yıla indirilecek.
Siyasi partiler ile ilgili ''temelli kapatma'' değil, ''kapatma'' kararı verilecek. Kapatmanın önündeki ''temelli'' sözcükleri kaldırılacak.
Temelli kapatılan bir partinin başka adla kurulamayacağına dair hüküm de Anayasa'dan çıkarılacak.
Teklifle Anayasadan çıkarılması öngörülen 68. maddenin 4. fıkrası, verilen önergenin kabul edilmesiyle korundu. Buna göre, bir siyasi partinin tüzüğü ve programının ''devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olması, sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunması ve yerleştirmeyi amaçlaması ile suç işlenmesini teşvik etmesi durumunda'' hakkında kapatma kararı verilebilecek.
''OMBUDSMAN'' KURUMU OLUŞTURULACAK
Anayasa değişikliği teklifinin ''Kamu Denetçiliği (Ombudsman)'' oluşturulmasını öngören 9. maddesi Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Madde ile Anayasanın ''Dilekçe Hakkı'' başlıklı 74. maddesinde değişiklik yapılıyor. Madde başlığı, ''Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı'' olarak değiştiriliyor. Maddeyle, ''Kamu denetçiliği'' (ombudsman) kurumu oluşturuluyor.
Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.
YAŞ KARARLARINA YARGI YOLU
TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülen Anayasa değişiklik teklifinin, ''Yargı Yolu''nu düzenleyen 12. maddesi değiştirilerek kabul edildi.
Madde üzerinde AK Parti milletvekillerinin verdiği önergeyle, Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, ''Cumhurbaşkanı'nın tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şuranın kararları, yargı denetimi dışındadır'' fıkrasına, ''Ancak, Yüksek Askeri Şuranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır'' ibaresi eklendi.
Ayrıca, ''Yargı yetkisi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır'' cümlesi, ''Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz'' şeklinde değiştiriliyor.

10 VE 11. MADDELERİ KABUL EDİLDİ
TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülen, Anayasa değişikliği teklifinin ''Milletvekilliğin Düşmesi'' ve ''TBMM Başkanlık Divanı''nı düzenleyen 10 ve 11. maddeleri kabul edildi.
Teklifle, Anayasa'nın ''Milletvekilliğinin Düşmesi'' başlıklı 84. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Buna göre, kapatma davasının kaldırılmasına paralel olarak, milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması da kaldırılıyor.
Anayasa'nın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde de değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.
13, 14, 15. MADDELER KABUL EDİLDİ
TBMM Anayasa Komisyonunda görüşülen, Anayasa değişikliği teklifinin 13, 14, 15. maddeleri kabul edildi.
Teklifle, Anayasa'nın devlette memur çalıştırılmasına ilişkin hükümler içeren 128. maddesine, memurlara tanınacak olan ''Toplu Sözleşme Hakkı'' yansıtılıyor.
Memurların disiplin kovuşturması konusunda hükümler getiren 129. maddesinde değişiklik yapılarak, uyarma ve kınama cezaları da yargı denetimine açılıyor.
Adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişleri eliyle yapılacak.