AİHM'den 'JİTEM' sorgusu

Şırnak'ta, dönemin JİTEM komutanı Arif Doğan'ın emriyle kurşuna dizildiği iddia edilen 3 köylüyle ilgili soruşturma AİHM'ye taşındı. AİHM, Türkiye'den, "Suçlanan askerler hakkında 22 yıldır neden soruşturma açmadınız, JİTEM'i neden araştırmadınız?" diye savunma istedi. İddiaya göre; Şırnak'ın İdil ilçesinde, 1989'un eylül ayında, özel otomobilleriyle seyir halinde olan Hasan Utanç, Hasan Caner ve Tahsin Sevim JİTEM elemanlarınca durdurulup sorgulandı. Elleri ve gözleri bağlanan 3 köylünün cesedi, 2 gün sonra bir köy muhtarının ihbarı sonucu yol kenarında bulundu. Her üçünün de başlarından vurularak infaz edildiği belirlendi. Soruşturmayı yürüten dönemin İdil Cumhuriyet Savcılığı, dönemin Silopi İstihbarat Grup Komutanı Albay Arif Doğan, jandarma subayları Sinan Yaşar, Şaban Bayram ve Ahmet Cem Ersever'in de olayın faili olarak geçtiği bir fezleke hazırlayarak dönemin Diyarbakır DGM Başsavcılığı'na gönderdi. DGM Başsavcılığı, olaydan 10 yıl sonra, 1999'da, 14 PKK itirafçısı hakkında dava açtı. Tetikçilere emir ve talimat verdikleri ileri sürülen Arif Doğan, Ahmet Cem Ersever, Şaban Bayram ve Sinan Yaşar hakkında da dava açılması için Genelkurmay Başkanlığı Adli Müşavirliğinden soruşturma izni istendi. Genelkurmay, adı geçen askerlerle ilgili soruşturma yaptıklarını belirterek izin vermedi.

DAVA NEDEN UZADI?
Ölenlerin yakınlarının avukatı Tahir Elçi, geçen yıl, emekli Albay Arif Doğan'ın Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanmasının ardından İstanbul'daki Özel Yetkili Savcılığa başvurdu. Elçi, ölümlerden sorumlu olduğu gerekçesiyle Doğan hakkında suç duyurusunda bulundu. Elçi aynı anda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) de başvurarak, etkin soruşturma yapılmadığını öne sürdü. Dosyayı inceleyen AİHM, davayı öncelikli olarak gündeme aldı, Dışişleri Bakanlığı'ndan ayrıntılı bir savunma istedi. AİHM'nin bakanlığa gönderdiği yazıda, faillerin bugüne kadar neden açığa çıkarılmadığı, Jİ- TEM olarak bilinen hukuk dışı bir yapıdan söz edilmesine rağmen neden üzerine gidilmediği, adı geçen askerler hakkında neden soruşturma yürütülmediği soruldu. Mahkeme, Genelkurmay'ın 'Biz de soruşturuyoruz' yanıtına rağmen, adı geçen asker kişiler hakkında neden hukuksal bir sürecin başlatılmadığı sorusuna cevap istendi. 14 itirafçının yargılandığı davanın neden yıllarca mahkemeler arasında dolaştığına, dava sürecinin ne amaçla bu kadar uzatıldığına dair bilgilerin de kendilerine verilmesini talep etti.

EK SÜRE ALINDI
AİHM; olayın üzerinden 22 yıl geçmiş olmasına rağmen bugüne kadar neden etkili bir soruşturma yürütülmediğini, Türkiye'nin de taraf olduğu AİHS'nin 2. maddesindeki yaşam hakkının ihlal edilip edilmediğini, hukuk dışı faaliyetleriyle anılan JİTEM adlı birimin açığa çıkarılması için yeterince soruşturma yapılıp yapılmadığını sordu. Mahkeme, en geç 24 Mart'a kadar Dışişleri Bakanlığı'nca kendilerine savunma verilmesini istedi. Dışişleri Bakanlığı da mahkemenin istediği bilgileri hazırlamak için dava süreçlerine ilişkin tüm bilgi ve belgeleri ilgili mahkemelerden talep etti. Ancak 24 Mart'a kadar savunma dosyası tamamlanamadı. Türkiye, savunma hazırlamak için 1 aylık ek süre talep etti. Savunmanın bu süre içinde gönderilmesi bekleniyor. Elçi'nin İstanbul'daki özel yetkili savcılığa yaptığı başvurusunun gönderildiği Diyarbakır Özel Yetkili Cumhuriyet Savcılığı ise, ölen Ahmet Cem Ersever dışındaki diğer 3 asker hakkında soruşturma başlattı.
ÖZGÜR CEBE SABAH