Atatürk, İnönü ve Çakmak belgede

Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay'ın arşivlerinde yer alan sır "Dersim Belgeleri" ortaya çıktı. Harekat emrini kimin verdiği ve Atatürk'ün tutumu tek tek kayda alınmış!
Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı arşivlerinde yer alan sır "Dersim Belgeleri"ne VATAN ulaştı. Belgelerde, idam edilen Dersim olaylarının sembol ismi Seyit Rıza'nın 11 Eylül 1937'de teslim olmasından bir gün sonra Atatürk ile İnönü arasındaki karşılıklı tebrik mesajları dikkat çekiyor.
Başbakan İnönü, Atatürk'e hitaben, "Seyit Rıza'nın teslim olması Cumhuriyet ıslahatının yeni bir safhasıdır. İltifatınız bizim için çok kıymetli bir teşviktir" diyor. Atatürk ise İnönü'ye, "Teslim olması Cumhuriyet hükümetinin Dersim'deki yüksek şuurlu hareketinin neticesini gösteriyor" mesajını gönderiyor.
Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı arşivinde yer alan belgelerde, Seyit Rıza'nın teslim olması hakkında Atatürk ve İsmet İnönü'nün yazışmalarının yanı sıra Tunceli (Dersim) Harekatı'na ilişkin yazışmalar, raporlar, Dersim isyanları hakkında 4. Umumi Müfettişlik'ten alınan raporlar, Seyit Rıza ve adamlarının isyanları, Dersim bölgesinden Batı yerleşim bölgelerine nakledilen kişilerle ilgili bilgiler, Genelkurmay Başkanlığı'nın Tunceli Kanunu'nun uzatılması önerisi, Tunceli Harekatı'na başlama ve bitim tarihlerine kadar kamuoyunun bilgisine sunulmamış birçok sır yer alıyor. Tarihe ışık tutacak belgelerden bazıları şöyle:
HAYDUTLUKLAR SÜREBİLİR

KANUN YÜRÜRLÜĞÜNÜ UZATIN: (Genelkurmay Başkanlığı'nca Tunceli Kanunu'nun yürürlük süresinin uzatılması önerisi hakkında Başvekalet'e, Dahiliye Vekaleti'ne, Genelkurmay Başkanı Mareşal imzasıyla yazılan 9.6.1939 tarihli belge) Müddeti bitmek üzere bulunan Tunceli Kanunu'nun daha üç sene temdidi ve bu kanunun maddelerine bazı hükümlerin eklenmesi hakkında 4. Umumi Müfettişliği'nin şifre yazısı örneği ilişik olarak sunulmuştur. Yapılan arama ve taramalara rağmen mıntakanın hususiyetlerinden ötürü miktarı mahdut bazı muzir eşhasın mezkur bölgede saklanmağa muvaffak oldukları, alınan günlük raporlardan anlaşılmaktadır. Devam eden tazyıkın azalması ile bunların tekrar faaliyetlerini tevsi ile ilerde mühim hareketler icrasını müstelzim bir vaziyet ihdas etmeleri daima beklenebilir.

Keza, esas mefsedet yatağında bulunan muzur eşhas civardan gördükleri teşvik ve müzaharetle şekavet ve haydutluklarının devam ve idamesine imkan bulabilmektedirler. Halen yardım ve teşvik ile iş gören bu eşhasın ilerde bilfiil şekavet ve haydutluk etmeleri de muhtemeldir. Bu sebeplerden ötürü 4. Umumi Müfettişliği'nin teklifi Genelkurmayca da uygun görülmüştür. Bu teklif tensip ve tasvip buyrulduğu takdirde Hükümetçe ittihaz edilecek kararın ait makama işarına ve sonuç hakkında Genelkurmay'a bilgi verilmesine müsadelerini saygı ile arzederim.