Uzlaşı aranıyor

Gelinen noktada, Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nda bir güven bunalımı yaşandığı ortada. AK Parti'de, muhalefetin yeni anayasayı engellemek için çalışmaları ağırdan aldığı, muhalefette ise iktidarın başkanlık sistemi ile birlikte kendi anayasasını gündeme taşımak için komisyonu kullandığı görüşü hâkim. Komisyonun önündeki bir başka tartışma konusu ise yazım sürecinin ne zaman tamamlanacağı. Başbakan Tayyip Erdoğan, bu süreyi mart ayı sonu olarak açıkladı. Muhalefet ise "süre sınırı koyamazsınız" diyor. Görünen o ki komisyonun önünde 1.5 aya yakın bir süre bulunuyor. Bu süre sonrasında üzerinde uzlaşılamayan madde sayısı çok az ise belki ek süre verilecek. Aksi takdirde AK Parti, başka formülleri devreye sokacak. Uzlaşma sağlanırsa Meclis yaz aylarında da çalışıp yeni anayasayı çıkartacak. Anayasanın referanduma sunulup sunulmayacağı ise Meclis oylamalarında belli olacak. Komisyon üyelerinin sürece bakışları, uzlaşma sağlamaya yönelik formülleri şöyle:
AK PARTİ

Uzlaşma çıkmazsa B Planı
AK Parti, kalan süre içinde uzlaşma ile anayasa yapılmasını istiyor ancak bir taraftan da "uzlaşma çıkmaması" ihtimaline karşı B Planı hazırlıyor. AK Parti Karabük Milletvekili Mehmet Ali Şahin, "Planladığımız, hedeflediğimiz noktada değiliz ama aldığımız mesafeyi de yok sayamayız. Biz daha demokratik, çağdaş ve şeffaf anayasa istiyoruz" dedi. Şahin, mart ayı sonunda yüzde 80-90 oranında anlaşma sağlanırsa bunun heba edilmemesi gerektiğine dikkat çekip, "Bu noktada liderlere 'mutabakat sağlanması için katkı sağlayın' denirse yardımlarını esirgemeyeceklerdir. Çalıştık çalıştık, mutabakat sağladık, iş başkanlıkta tıkandı. Başkanlık ısrarı nedeniyle böyle bir süreci tıkamayız. Böyle bir çalışmayı heba etmeyiz" mesajı verdi. Şahin, mutabakat sağlanamazsa AK Parti grubu olarak, kendi anayasa değişiklik teklifini Meclis Başkanlığı'na sunacaklarını vurguladı.
Şentop'tan çözüm için 3 teklif
AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, yerel, cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin arka arkaya yapılacağını, bu süreçte anayasa değiştirmenin mümkün olmayacağına dikkat çekerek, çalışmanın mart sonuna kadar bitirilerek, yaz aylarında yeni anayasının Meclis'ten geçmesi gerektiğini söyledi. Şentop, 3 öneride bulundu:
Uzlaşılan maddeler Meclis'ten geçer. Anlaşılamayan maddeler ayrı paketler halinde referanduma sunulur.
Mutabık kalınan kısımlar yazılır, kalınmayanlar ile ilgili 1982 Anayasası'ndaki madde metinleri benimsenir.
Bunlar da olmazsa üç parti olarak mutabakat sağlayabiliyor muyuz, iki parti olarak sağlayabiliyor muyuz diye bakarız. Bunlar olmazsa AK Parti önerisini sunar.
CHP

"Masadan kalkmanın bedeli olur"
RIZA TÜRMEN (CHP İzmir Milletvekili): Partiler şimdiden ödün vermek istemiyor. Anlaşılamayan birçok konuda anlaşma sağlayabileceğimize inanıyorum ama başkanlık sistemi komisyona engel koydu. Bu konuda uzlaşma sağlanması mümkün değil. Temel hak ve özgürlükler konusunda çok ileri maddeleri kabul ettik. Binlerce kişiden görüş alındı. Şimdi bu iş olmuyor demek doğru bir yaklaşım değil... Amaç özgürlükçü, demokratik bir anayasa yapmak değilse isteyen parti masadan kalkar. Ama kalkmanın da siyasi bir bedeli vardır... Sivil toplumun bu anayasaya sahip çıkması, "beyler nereye gidiyorsunuz" diye baskı yapması gerekir. Ben yeni bir anayasa yapılacağı konusunda umutluyum çünkü başka bir seçenek yok.
"CHP'den destek efsanesi var"
SÜHEYL BATUM (CHP Eskişehir Milletvekili): Tıkanmanın nedeni AK Parti'nin mutabakat ile anayasa yapmak istememesidir. 2010'da 3 gün, şimdi 3 ay verdiler... Bunun bir anayasa yapmak için yeterli, makul bir süre olduğunu düşünmüyorum. Biz 8 aydır anayasa yazmaya çalışıyoruz. Dünya örneklerine baktığınızda 2 yılda da, 6 yılda da anayasa yapanlar var. Ancak 8 ayda yapan yok. Anayasanın birey odaklı olması gerektiği söylendi ancak 8 aydır bir tek kişi bu konuda bir şey söylemiyor. Aydınların, sivil toplumun bunu dile getirmesini bekliyorum ama ses yok. Komisyon çalışmaları sırasında BDP ile görünmeyen bir koalisyon kuruldu. Şimdi bu anayasayı CHP'den 8-10 kişinin destekleyeceği efsanesi dolanıyor. Ama getirecekleri taslağa AK Parti içinden de karşı çıkanlar olacaktır.
MHP

'Sivil irade damgasını vursun'
OKTAY ÖZTÜRK (MHP Erzurum Milletvekili): Biz dayatma ve dikte edilerek önümüze konulan 1982 Anayasası yerine sivil iradenin damgasını vurduğu bir anayasa yapılması gerektiğine inanıyoruz. Ancak zaman içinde partilerin gizli gündemleri olduğu ortaya çıktı. Yeni millet yaratmaya dönük bir gündem var. Biz kimin için anayasa yapıyoruz? Türk Milleti için. Ama Türk milleti ifadesine karşı çıkıldı... Anayasa paravan olarak kullanılıyor. Devlete ortak getirilmeye, cumhuriyetin kurucu unsurları değiştirilmeye çalışılıyor. Birileri sistem değişikliği için masaya oturmuş. Zaman tahsisi ile anayasa yapılamaz. Böyle bir zihniyetle ancak 1961 ve 1982 anayasaları yapıldı. Biz masadan kalkmayız. Yapılmak istenenlerin doğru olmadığını masada anlatmaya devam ederiz.
BDP
'5 madde barış getirecek'
AYLA AKAT: (BDP Batman Milletvekili): AK Parti'nin komisyon için önümüzdeki ay sonuna kadar süre belirlemesi masanın kurulma amacına katkı sağlamaz. Başarı uzlaşmadan geçiyor. Laiklik, vatandaşlık, anadil, kültürel kimliğin tanınması ve yaşanması ile merkezi- yerel yönetim ilişkisi olan 5 ana başlıkta sağlanacak uzlaşma toplumsal barışı beraberinde getirecek. Arzu edilen bunun 4 parti arasında olmasıdır. Burada en büyük sorumluluk yüzde 48 oy alan siyasi iktidara düşüyor. İktidar gerekirse fedakarlık yapabilmelidir. Siyasi iktidar, uzlaşma çıkması için en büyük sorumluluğa sahiptir."