Sesiniz mesleğinizi ele veriyor

Ortaya çıkan değişik suç işlenme biçimlerine paralel olarak, olaylarla ilgili değişik materyaller de delil olabiliyor. Suça ve suçlulara ait ses ve konuşma kayıtları da adli olayların aydınlatılmasında önemli bir yere sahip. Teknolojik laboratuarlarda yapılan incelemelerde sesten yola çıkan dedektifler, sesin sahibinin mesleğini bile belirleyebiliyor.
Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı, ses ve konuşma kayıtlarının incelenmesinde, diğer bilim dallarına oranla dilbilim ve alt dallarından daha çok yararlanıldığını açıkladı. Adli dilbilimin, adli olayların çözülmesinde dilbilim ve alt dallarından yararlanan bir dilbilim uygulaması olduğuna dikkat çekilen açıklamada, "Adli konuşmacı özellikleri belirleme işlemi ise adli dilbilimcilerin üzerinde en çok yoğunlaştıkları adli dilbilim çalışmalarındandır. Bu işlem, dilin ve sesin birçok açıdan incelenmesini ve kişiye özgü dil ve ses özelliklerinin belirlenmesini amaçlar. Rose, adli konuşmacı tanıma işleminin, şüphelilerin aklanmasında ve suçluların bulunmasında önemli bir yere sahip olduğunu belirtmektedir. Adli konuşmacı tanıma işlemi, görsel ve işitsel incelemeler ve uzmanın konu üzerindeki yorumlarıyla bir sonuca varmaya çalışır . Bilinen ve bilinmeyen iki konuşmacının karşılaştırıldığı adli konuşmacı tanıma süreçlerinden ayrı olarak, kimi zaman incelemeci tek bir konuşmacının kişisel özelliklerinin belirlenmesi istemi ile karşılaşabilir. Genellikle sözel iletişimin yeğlendiği suç eylemini üstlenme, çok rastlanan bir davranıştır ve genellikle suçun hemen sonrasında gerçekleşir. Özellikle 155-156 Polis ve Jandarma İhbar Servisleri'ne yapılan eylemi üstlenme bildirimleri ya da teknik izleme yoluyla elde edilen konuşma kayıtları eylemcilere ulaşmak yolunda kolluğa büyük yarar sağlamaktadır" denildi.

KONUŞMACININ MESLEĞİ SESİNDEN ANLAŞILIYOR

Konuşmacının sesbilgisel özelliklerinden yaşı, cinsiyeti, mesleğinin belirlendiğinin dile getirildiği açıklamada, ses sahibinin kalıcı ya da geçici bir ses hastalığı bulunup bulunmadığı, protez kullanıp-kullanmadığı ya da hastalığı ile ilgili tedavi görüp-görmediğinin de klinik olarak araştırılabildiği vurgulandı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Konuşmada yer alan ağız, iki dillilik gibi özelliklerden kişinin dili edindiği yer, ailesi ve sosyo-ekonomik durumu ve hatta karma ağız özellikleri de varsa kişinin geçmişinde izlemiş olabileceği göç yolları da soruşturmacı kolluk birimlerine bildirilir. Konuşmacının, kaydın yapıldığı olası bir gerilimli ortamda ne gibi ruh dilbilimsel sapmalar gösterdiği de söyleyiş özelliklerine ve ses yolu etkilerine bakılarak saptanır ve bu saptamalar, soruşturmanın ilerleyen aşamalarında şüphelilerinkiler ile karşılaştırılır. Dilin işlevsel yapılarını nasıl kullandığı, özellikle seçtiği dilsel geçiş birimlerinin neler olduğu da önemlidir. Konuşma oranı, sözcük dağarcığı, meslek sözcükleri ile konuşmacının eğitim düzeyi ile ilgili bilgilere ulaşılır. Oldukça ayrıntılı bir şablon içerisine konuşmacının, eldeki veritabanı ile karşılaştırılabilen ve öngörülebilen tüm dilsel özellikler yerleştirilir ve bu özellikler incelemecinin bir konuşmacı özellikleri belirlemesini sağlar. Belirli olasılık düzeyleri ile gösterilen bu profile göre soruşturmacı kolluk birimleri yönlendirilir."
Açıklamada, Daire Başkanlığı bünyesindeki büro amirliklerinin de görevleri sıralandı. Konuşmacı Kimliklendirme ve Tanıma Büro Amirliği'nin; kim tarafından üretildiği belli olmayan bir konuşmanın, kimliği belirli bir kişiye ait olup olmadığını ve kim tarafından üretildiği belli olmayan iki ayrı konuşmanın aynı kişi tarafından üretilip üretilmediğini belirlemekle görevli olduğu belirtildi. Kayıt Güvenilirliği Büro Amirliği'nin de herhangi bir ses kaydının ilk oluşturulduğundaki içeriğinde, başka seslerin ya da konuşmaların eklenmesi, silinmesi, yer değiştirilmesi ya da kayıt sinyaline ait herhangi bir bilginin değiştirilmesi gibi amaçlarla yapılmış fiziksel ya da elektronik bir müdahalenin bulunup bulunmadığını belirlemekle görevli olduğu hatırlatıldı. Açıklamada Kayıt İyileştirme Büro Amirliği'nin de herhangi bir ses kaydında, işitilmek istenen konuşma, gürültü ya da konuşma dışı sesleri, diğerlerine göre daha belirgin hale getirmekle görevli olduğu kaydedildi. Sinyal Çözümlemesi Büro Amirliği'nin bir ses kaydı içeriğindeki seslerin ne sesi olabileceğine yönelik nitel ve seslerin düzeyi ile ilgili nicel analizler yapmakla, Konuşmacı Özellikleri Belirleme Büro Amirliği'nin de kayıt içerisindeki bir konuşmanın üreticisinin kişisel özelliklerini ortaya koymakla görevli olduğu hatırlatıldı.