"Kırım işgali Türkiye’yi kilit duruma getirdi"

Türkiye 30 Mart seçimlerine giderken dünya seçim sonrasındaki bölgesel gelişmeleri düşünüyor. Rusya, Gürcistan'dan sonra Ukrayna'ya müdahale etti ve Kırım'ı ilhak etti. Batı, Rusya'nın bu tavrından çok ciddi rahatsız olsa da şimdilik pek bir şey yapamıyor. Türkiye, Nato üyesi olarak Batı karşısında çok stratejik pozisyona doğru ilerliyor. Rusya'nın Kırım işgali Türkiye'yi enerji koridorlarında kilit durumuna getiriyor. Hele Türkiye-İsrail anlaşmasından sonra Kıbrıs sahillerinde çıkarılacak olan enerjinin boru hattının Türkiye üzerinden geçme planları, yeni ve çok önemli gelişmeler.
30 Mart sonrası bu büyük gelişmelere karar verilecek. Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Köni Ali Değermenci'nin sorularını cevaplandırdı. Köni, ABD-Türkiye ilişkileri 30 Mart sonrasında Ak Parti ile çalışmaktan yana olduğunu söyledi.
"KIRIM İŞGALİ TÜRKİYE'NİN KONUMUNU GÜÇLENDİRDİ"
Rusya'nın Kırım'ı işgal etmiş olması Batı ile Rusya arasında bu gerilim Türkiye'nin pozisyonunu nasıl etkiler?
Obama Çin'le anlaşarak bu çatışmaları bitirip Amerika içindeki ekonomiye dönmek istiyordu. Çünkü Obama'nın iş başına getirilmesinin sebebi Bush döneminde bozulan ekonomiyi düzeltmek için ve Amerika'nın prestijini artırmak içindi. Adam ilk önce Türkiye'ye geldi sonra Mısır'a gitti barış elini uzattı sonra yine çatışmalar çıktı. Aşağıda Suriye yukarıda Karadeniz'de Ukrayna bu Türkiye'nin konumunu çok önemli hale getirir. Buradaki dengeyi kuracak olan NATO ülkesi Türkiye. Burada da yapacağı şey, Türkiye'nin varlığını sağlayan Montre ve Lozan anlaşmalarının değişmemesini sağlamak. O yüzden Türkiye'nin önemi şu anda artmıştır ama yine söylüyorum Amerika içindeki bir başka grup başka bir lobi açısından durum farklı olabilir.
"AKDENİZ'DEN ÇIKACAK GAZ TÜRKİYE ÜZERİNDE BATI'YA GİTMELİ"
Enerji açısından baktığımız zaman Kuzey'de Rusya'nın Kırım'ı işgal etmesiTürkiye'nin konumunu nasıl etkileyecek. Kıbrıs'ta Rum ve Türk kesimleri arasında müzakerelerin başlaması ne anlama geliyor?
Türkiye burada enerji koridoru olarak önem kazanıyor. Yalnız bir husus var Güney Kıbrıs'taki İsrail'le birlikte Amerika'nın deniz bölgesinden çıkaracağı gazın Türkiye'den geçmesi lazım. O zaman hem Rusya'nın hatları Türkiye üzerinden geçer zaten Eğer Yunanistan üzerinden geçirirlerse, müttefiki olduğumuz ülkeler bize kazık atmış sayılır. Ki Türkiye bunu kolay kabul etmez. Türkiye hem Rusya hem Batı açısından enerji hatları boyutundan en önem kazanan ülkelerden biri oldu şu anda.
"ARAP BAHARI KARNABAHAR'A DÖNDÜ"
Peki, İsrail ile Türkiye arasındaki politik sorunların çözümü özürle birlikte tazminatlarda sona gelindiği söyleniyor. Kadir Has Üniversitesi'nde Soykırım konusunda bir toplantının, Dış İşleri Bakanlığı himayesinde yapılmış olmasının Türkiye-İsrail ilişkilerinin yeni boyuta geldiği anlamına gelebilir mi?
Gelebilir. Yani bu seçimlerden sonraki şuanda dış politika üzerine belki yoğunlaşmak olmuyor ama seçimlerden sonra şu anlaşıldı ki, hem Batı ittifakı içinde kalıp hem İsrail'i karşıya almak pek mümkün değil. Bu uzun tecrübelerden sonra anlaşıldı. Türkiye bunu belli bir şekilde çözer. Çünkü Arap Baharı'nın da öyle pek bir bahar olmadığı biraz Batı'nın destelediği bir''karnabahar'' olduğu anlaşıldı. Yani biz demokratikleşme zannediyorduk. Meğer düğmeye basınca orada böyle tekrar Mısır'da olduğu gibi değişebilen bir bahar tarzı varmış. Demek ki bu bahara değil de bulunduğumuz sisteme güvenerek hiç olmazsa belli bir zenginlik seviyesine geleceği kadar sorunlarımızı çözmek gerekiyor.
"BATI AK PARTİ HÜKÜMETİ İLE ÇALIŞMAK İSTİYOR"
Türkiye şu anda seçimlere paralel devlet tartışmasıyla gidiyor. Bunun sonucundan ne bekliyorsunuz siz? Bu seçimlere nasıl yansır?
Seçimlere tabii bazı etkileri olacaktır ama belli bir oranı geçeceğini tahmin etmiyorum. Çünkü bazı sorunlar var. Mesela bir etnik sorunu acaba muhalefet partileri çözebilir mi? Ki buna biliyorsunuz Amerika çok önem veriyor. Batılı ülkeler çok önem veriyor. Avrupa Konseyi bizi eleştiren bir rapor yazarken bu etnik gruba sağlanan kolaylıklar nedeniyle de tebrik ediyor, destek gösteriyor. Demek ki Avrupa'dan içinde bulunduğumuz Batı'dan hatta Doğu'dan da bu konuya destek var. Kıbrıs konusundaki görüşmeler Batı tarafından isteniyor.
Müzakerelerin yapılmasını istiyor yani...
Tabii yani Ukrayna'da olduğu gibi Kıbrıs'ta bir devlet kurdurdunuz bizi tanıyan sizsiz. Bir tek tanıyan Rusya diyorlardı, burada da bir tek tanıyan sizsiniz gibi. Orada da bir çözüm. Bunu kim üzerine alabilir, kim yapabilir. Ekonomik gelişmeler var bunu kim üzerine alabilir.Bugüne kadar bu konularda hükümet adım attı onunla devam eder.
"30 MART'TAN SONRA ABD-TÜRKİYE YAKINLAŞMASI ARTABİLİR"
Amerika'nın 30 Mart seçimi ve sonrasına bakışı, mevcut hükümetle birlikte bir işbirliği yapması söz konusu olabilir mi?
Olabilir. Değişen duruma göre daha ortam yumuşayabilir daha çok yakınlaşma olabilir. Devamlı aile şeklinde uluslararası siyaset gitmez. Yani uluslararası siyasette o onun kızı bu bunun kızına tav oluyor gibi bir şey yoktur. Menfaatler çok öndedir. Zaman zaman İsrail bile Sudi Arabistan'la Suriye konuşunda işbirliği yaptı. O yüzden değişebilir bir ortamda olaylar gözüküyor.