Semerkant nerededir, anlamı nedir?

Semerkant (Özbekçe: Samarqand / Самарқанд; Farsça: سمرقند‎ ; Rusça: Самарканд; Eski Türkçe: Semizkend), Özbekistan'da Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir.
Zeravşan Irmağı vadisinde, Taşkent'in 275 km. güneybatısında yer alan Semerkant'ın 2001 yılı resmi nüfusu 361.339'dir.. Önemli bir sanayi (otomotiv sanayisi; traktör yedek parçaları yapımı; besin sanayisi; gübre fabrikaları; dokuma sanayisi; vb.) ve öğretim (Semerkant Üniversitesi) merkezi olan kent, Timur döneminden kalma tarihsel anıtlarıyla (Bibihanım Medresesi, 1399-1404; Timur'un türbesi Gur Emîr, 1405; Uluğ Bey, vb.) çok sayıda turist de çekmektedir.
Etimoloji
Semerkant sözü eski Farsçada asmara: "taş", "kaya" ve Soğdça kand: "kent", "kale" birleşmesinden gelir.
".. Yine böylece "صآمِز كآند Semiz kend" denir; büyük olduğu için böyle denilmiştir. Farsçada سمرقند derler."
Kent kelimesi hala gunümüz Türkçesi'nde aynı anlamda kullanılmaktadır. Kadim zamanlarda Semerkant'tan büyük bir dış göç yaşanmıştır. Halen Çin de dahil olmak üzere çevre ülkelerde Türk boyları bulunmaktadır. Bu Türk boylarından azınlıkta olanlardan ornegin Salar Türkleri Türkiye Türkçesi'ne çok yakın kelimeler ile konuşur. (Küçük bir örnek olarak "serçe parmak" tabirini aynen kullanır.)
Bu Semerkantlı kimseler Türkçe konuştuğu gibi bir kısmı Tibet dilini de konuşabilmektedir.
Tarihçe
Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Semerkant, antik Yunanların Marakanda (eski Yunanca: Μαράκανδα) isminde tanıdığı, M.Ö. 14. yüzyıllarında Zeravşan'nın (Yunanca: Polytimetos) verimli ovasında bir vaha şehri Persler tarıfından kurulmuş ve uzun süre Ahameniş İmparatorluğu'nda önemli bir rol oynamıştır. Eskiçağ'da Soğdlar'ın yaşadığı, M.Ö. 329'da Büyük İskender tarafından alınmştır. Semerkant 6. yüzyılda bir Türk Yabguların etki alanları içindeydi.
İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında kurulan kent, tarih boyunca gezginlerin uğrak noktası olmuştur. 14-15. yy'lar Semerkant'ın altın dönemi olarak kabul edilir.
İslam Dönemi
Semerkant, 712'de Müslüman Araplar tarafından fethedilip, Abbasiler zamanında bir mucize olur . Çok gizli olan kâğıt imalâtı 751 yılında Talas savaşından iki Çin tutuklusundan öğrenilir ve İslâm dünyasında ilk kâğıt değirmeni Semarkant'ta yapılır. Bu icat diğer İslâm ülkelerine, daha sonra da Avrupa'ya yayılır. Semerkant, Samanoğulları döneminde iktisadi açıdan hızla gelişmiştir.
1220'de Cengiz Han'ın kontrolüne geçti, şehri tamamen harap etti. Timur'un Semerkant'ı başkent ilan etmesiyle şehir önemli ölçüde gelişti ve önemli bir kültür merkezi haline geldi.
1500'de göçebe Özbekler'den Muhammed Şiban (Şeyban) tarafından Şiban Hanedanlığı kurulmuştur. Muhammed Şiban Cengiz Han'ın ilk karısı olan Börte Ujin Hatun'dan olan en büyük oğlu Cuci'nin (Moğolca: Зүчи, Züchi) beşinci oğludur. 1282 yılında Şiban (Şeyban) sülâlesi İslâm dinini benimsediler, basamak ve basamak Özbek adını aldıkları varsayılır. Şiban sülâlesinin kurduğu bir başka Şiban Hanlığı olan Sibir Hanlığı (Tatarca: Себер ханлыгы / Seber xanlığı, Себер йорты / Seber yortı) İbak tarafından kurulmuş, ve onların en son Hanı Kuchum 1598 yılında görevinden alınıp Rusların kontrolüne geçti.
1499 yılı içinde Özbek Türkleri Semerkant'ı kontrolüne aldı . Şiban sülâlesi Özbekler'e yaklaşık olarak bu zamanda liderlik yapmıştır.
1784 yılında Semerkant Buhara emiri'nin buyuruğuna girmiştir.
Çarlık Rusyası ve devrim
Semerkant, 1868'de Ruslara geçerek Türkistan'a bağlandı. 1924'ten 1930'a kadar Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.
İklim
İklim tipinin siması güneşli, sıcak, bazen rüzgarlı ve genellikle kurudur. Kışları yumuşak geçer ve hafif don görülür. Yaz ayları sıcak ve kurudur. Temmuz'daki ortalama gündüz sıcaklığı + 34 °C, ortalama gece sıcaklığı + 18 °C'dir. Ocak ayında en sıcak + 7 °C ve en soğuk - 4 °C olur
Tarihi eserler
Bibi Hanım camii
Gur Emir medresesi
Şah-ı Zinde camii ve türbeleri
Eski ticaret çarşısı
Ruhabad türbesi
Semerkant'ta İslâm Mimarisinin en güzel örnekleri bulunur. Şehir UNESCO Dünya Miras Alanları Listesi'ne eklenmiştir.
Registan antik Semerkant'ın kalbidir. Anlamı "Kumlu yer" demektir.
Genel Bilgiler / Rehber
Özbekistan'ın güney kesiminde bulunan Semerkant, başkent Taşkente 275 km uzaklıktadır. Ekonomik olarak Özbekistan'ın önemli merkezlerinden olan Semerkant otomotiv sanayisi, dokuma sanayisi, gübre sanayisi gibi faaliyetleri ile dikkat çekmektedir. Dünyanın en eski şehirlerinden olan Semerkant, M.Ö 14'de Persler tarafından kurulmuştur. İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında kurulan kent, tarih boyunca gezginlerin uğrak noktası olmuştur. 14-15. yüzyıllar Semerkand'ın altın dönemi olarak kabul edilir. Ayrıca bir çok İslam devletini de bünyesinde bulundurmuş büyük kentlerden olan Semerkant'da İslam kültürüne ait bir çok tarihi ve mimari yapı bulunmaktadır.
İklim / Hava Durumu
Yarı kurak ve karasal bir iklim görülmektedir. Sıcak ve kurak yaz ayları, soğuk ve az yağışlı kış ayları yaşanmaktadır. Kış aylarında hava sıcaklığı ortalaması 3 derece civarındadır. Yaz aylarında ise hava sıcaklığı ortalaması 25 derece civarındadır. Yaz aylarında hava sıcaklığı 35 dereceye kadar çıkabilmektedir.
Nasıl Gidilir?
Türkiye'den Semerkand'a direkt uçuş bulunmamaktadır. Semerkand'a gitmek için öncelikle İstanbul'dan Taşkent'e THY ve Uzbekistan Airlines'ın direkt uçuşu ile gidip (Uçuş süresi yaklaşık 4 saat 35 dakika), oradan karayolu ile Semerkant'a ulaşabilirsiniz. Semerkant-Taşkent arası karayolu ile yaklaşık 4 saat sürmektedir.