Başkanlık sistemi modeline ince ayar

AK Parti, başkanlık sistemi tartışmalarının sağlıklı bir zeminde devam etmesi, kamuoyunun ve muhalefetin önyargılarının ortadan kaldırılıp desteklerinin alınması için önümüzdeki günlerde önemli adımlar atmaya hazırlanıyor. Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile yaptığı görüşmenin ana gündem maddesi yeni anayasa ve başkanlık sistemi olmuştu. Davutoğlu, nasıl bir başkanlık sistemi önerdiklerini "Daha önce Uzlaşma Komisyonu'na sunduğumuz önerimiz geçerli ancak sizin önerileriz olursa bu önerinin üzerinde çalışıp, değişiklik yapabiliriz" sözleri ile anlatıp, istedikleri modelin çerçevesini ise "yürütmeye tam hakim başkan, tam bağımsız yargı, tam bağımsız yasama" olarak çizmişti. Görüşmeden sonra bir açıklama yapan AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik de başkanlık sistemi önerileri ile ilgili revizyon yapmaya hazır oldukları mesajını vermişti. AK Parti, liderlerle yapılan görüşmelerde ortaya çıkan tablo ve daha önceki eleştirileri de dikkate alarak Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunulan başkanlık sistemi modelinde bazı değişikler yapmayı gündemine aldı. Bu konuda çalışmalar da yapılmaya başlandı. AK Parti'nin önümüzdeki günlerde tartışmaya açılmasını düşündüğü bazı öneriler şöyle:
BİZİM İÇİN DOĞRUSU BAŞKANLIK SİSTEMİ
KRİTİK BAKANLAR İÇİN MECLİS ONAYI:
Uzlaşma Komisyonu sunulan başkanlık sistemi önerisi ile ilgili eleştirilerinin başında "başkana fazla yetki aktarılıyor" iddiası geliyor. AK Parti, başkanlık sistemine geçişe desteği artırmak için başkanın yetkileri ile farklı önerileri tartışmaya açmayı planlıyor. Bunlardan biri de bakanların atanmasına ilişkin olacak. Başkan, bakanları bugünkü sistemde olduğu gibi milletvekilleri arasından değil parlamento dışından atayacak. Ancak İçişleri, Adalet, Milli Savunma, Dışişleri gibi kritik bakanlıklara getirilecek isimler ile ilgili parlamentonun da söz sahibi olmasına kapı aralanacak. Buna göre başkan, dört bakanlık için Meclis'e isimler önerecek. Parlamento, Başkanın her bakanlık için önereceği üç isim içinden birini oylayacak.
GÜVENLİK VE İSTİHBARAT:
Parlamentonun, istihbarat ve güvenlik bürokrasisinin üst düzey yetkilerinin atanmasında söz sahibi olmasının yolunu açabilecek formüller üzerinde de duruluyor. MİT Müsteşarı ve il emniyet müdürlerinin atanmasında da parlamento seçeneği devreye sokulacak. Başkan, MİT Müsteşarlığı'na getirmek istediği üç ismi parlamentoya önerecek. Parlamento da bu isimlerden birine onay verecek. Aynı yöntem 81 ilin emniyet müdürü için de geçerli olacak. MİT Müsteşarı'nın görev süresi ile ilgili düzenleme de ihtimaller arasında.
BAŞSAVCILARI MECLİS BELİRLİYOR:
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanması için ileri adımlar atılması da mümkün olacak. Üzerinde durulan düzenlemelerle "milli iradenin yargıya yansıması" sağlanacak. Bunun formülü ise illerin Cumhuriyet Başsavcılarının belirlenmesinde Meclis'in de devreye girmesi olacak. Ayrıca, Hâkim ve Savcılar Yüksek Kurulu ikiye ayrılıp Hakimler Kurulu üyelerinin bir bölümünü ya da tamamını Meclis seçecek.
BELLİ OY ORANI ARANACAK:
Bakan, bürokrat ve savcıların tüm partilerin asgari mutabakatı ile parlamentodan geçmesini sağlamaya dönük önlemler de alınacak. Bu kapsamda bakan, bürokrat ve başsavcıların onaylanması için nitelikli oy aranacak. Bu da başkanın, partisinin yanında atamak istediği isimler için muhalefetin de mutabakatını arayacağı anlamına geliyor.
TEK MECLİS VE ÜNİTER YAPI
Başkanlık sistemine karşı çıkanların en çok üzerinde durduğu gerekçe "başkanlık sistemleri federatif yapı ortaya çıkartır" iddiası. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve parti sözcüleri önerdikleri modelin federatif bir yapıyı kapsamadığını belirttiler. AK Parti bu algıyı ortadan kaldırmak için başkanlık sistemi tartışmaları içinde bu konu üzerinde de duracak. AK Parti'nin önerisinin "üniter" yapı içinde başkanlık modeli" olduğunun altı çizilecek. AK Parti, "senato ve meclis" gibi ikili bir model değil, tekli parlamento yapısı istiyor. Parlamentonun çıkardığı yasaların bugün olduğu gibi anayasa yargısına açık olmasını öngörüyor.