Kardak 20 yaşında

Bundan tam 20 yıl önceydi. 1996'nın Ocak ayı sonlarında Türk ve Yunan savaş gemileri Ege'de burun buruna gelmiş; komandolar parmak tetikte, karşı tarafın yapacağı yanlış bir hamleyi bekliyordu. Kriz, aslında aynı yılın aralık ayında olağan ve dikkate alınmayan bir vaka ile başlamıştı. "Figen Akat" adlı bir Türk şilebi, Ege'de Bodrum kıyıları ile Yunanistan'ın Kalimnos (Kilimli) Adası arasında kalan ıssız iki adacıkta karaya oturmuş; kendisini çekmeye gelen Yunan kurtarma ekiplerinin yardımını reddetmişti. Geminin kaptanı buna gerekçe olarak da "karaya oturduğu kayalıkların Türkiye'ye ait olduğunu" göstermişti. Türk ve Yunan dışişleri bakanlıkları arasındaki yazışmaların sonunda "Figen Akat", Yunan kurtarma ekipleri tarafından çekilerek Türk kıyılarına teslim edilmişti. Ancak Türk ve Yunan kamuoyunun daha sonra "Kardak" (Yunancada İmia) olarak tanıyacağı kayalıkların "kime ait olduğu" tartışması, 1974 Kıbrıs savaşı sonrası iki ülkeyi savaşın eşiğine getirecek büyük bir krize gebe olmuştu.
SAT VE SAS KOMANDOLARI
HER İKİ ÜLKEDE 'KRİZ MASASI'
1996'nın Ocak ayı sonlarında, Yunan TV kanalları, Türkiye'nin Kardak kayalıklarında "gözü olduğunu" yaymaya başlayınca Kalimnos adasındaki bir din adamı, Belediye Başkanı, iki gazeteci ve adanın polis komiseri, Kardak kayalıklarının birine çıkarak Yunan bayrağı dikti. Ertesi gün bu kez Türk TV kanalları devreye girdi ve Kardak'a bir helikopterle ulaşan 3 Türk gazeteci Yunan bayrağını indirerek; Türk bayrağını dikti. Yunanistan'ın Başbakanlık koltuğuna yeni oturan Kostas Simitis ile dönemin Başbakanı Tansu Çiller kendi ülkelerinde birer "kriz masası" oluşturdu. Türk ve Yunan savaş gemileri, denizaltıların eşliğinde Kardak kayalıklarını çevrelemiş; namlularını birbirlerine çevirmişlerdi... 28 Ocak gece yarısı Kardak'ın iki ıssız kayalıklarından birine Yunan OYK komandoları çıktı... Ertesi günün gece yarısı Kardak'ın ikinci ıssız kayalığına Türk SAT komandoları çıktı. Yunan Genelkurmay Başkanı Hristos Liberis'in Türk SAT komandolarının çıktığı kayalıkları bombalamak istemesi, Yunan Başbakan Kostas Simitis'in tepkisine yol açtı ve hemen o gece Genelkurmay başkanının görevine son verildi...
CLINTON DEVREYE GİRDİ
Aynı saatlerde -dönemin askeri kaynaklarına göre- Başbakan Tansu Çiller'in "çatışmadan yana" olan tavrı, dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı tarafından bertaraf edildi... Krizin büyümesinden ve çatışmaların başlayacağından endişe duyan dönemin ABD Başkanı Bill Clinton devreye girdi... 30 Ocak - 1 Şubat arasında ve gece gündüz Washington-Ankara-Atina üçgeninde süren maraton telefon görüşmeleri sonunda Simitis ile Çiller, Kardak'taki bayrakların indirilmesi ve komandoların çekilmesine karar verdi... Kardak kayalıklarının aidiatı hâlâ belirlenmedi; taraflar kendi görüşlerinde ısrar ediyor. Ancak yeni bir kizin önlenmesi amacıyla Türk ve Yunan makamları Kardak'a kimseyi yaklaştırmıyor. Diplomatik gözlemciler, iki ülkeyi karşı karşıya getiren Ege'deki deniz ve hava sınırlarındaki anlaşmazlıkların, kıta sahanlığının belirlenmesiyle giderileceğine inanıyor.
İŞTE KRİZİN BİLİNMEYENLERİ...
Kriz süresinde kayalıklardan birine çıkmaya hazırlanan Türk SAT komandolarının şişme botlarından biri benzini bitince denizin ortasında kalmıştı... Aynı anda Yunan OYK komandolarının telsizlerinde çıkan bir arıza, kendi aralarındaki haberleşmelerin kesilmesine neden olmuş ikinci kayalığa çıkmalarını önlemişti... Türk komandolarının çıktığı kayalıklar üzerinde keşif uçuşu yapan Yunan askeri helikopterinin düşmesi ve 3 Yunan subayının can vermesinden bir hafta sonra; Türk kıyılarında eğitim uçuşu yapan Türk SAT komandolarının taşıdığı helikopter bir kaza sonucu düşmüş; Kardak operasyonunda yer alan 5 komando şehit olmuştu...