‘Türkiye’nin hayali hep yarım bırakıldı’

Eskişehir'in Beylikova ilçesinde ulaşılan Çin'den sonraki dünyanın en büyük ikinci büyük nadir toprak elementi (NTE) rezervinin yankıları sürüyor. Bölgedeki madenlerde uzun yıllar çalışan iki emektar madenci, keşfin geçmişinin 1950'li yıllara dayandığını ancak çeşitli nedenlerle Türkiye'nin önünün hep kesildiğini söyledi. 1967'de madende çalışmaya başlayan 92 yaşındaki Mustafa Vural, 1950'lerden bu yana bölgede binlerce sondaj çalışması yapıldığını, yüzlerce numune alındığını, ancak çalışmaların hep çeşitli bahanelerle yarım kaldığını kaydetti.

'FRANSIZLAR MADENLERİ İSTEDİ'
Vural, "Biz geçici işçiydik. Aldığımız numuneleri sandıklara koyup gönderiyorduk. Bir dönem Fransızlar geldi aileleriyle birlikte. 1948'de yaylaya çadır kurdular. Araştırma yaptılar uzun süre. Askeriye iki yıl çalıştırdı, sonra MTA devraldı. Martta çalışıp kasımda çıkıyorduk. Bir yıl gelmiyorlardı, iki yıl sonra tekrar başlıyordu çalışmalar. Böyle böyle 1982'ye kadar çalıştım.

Bir gün Ankara'dan ABD'li bir mühendis geldi. Boynundan bir şey çıkardı. 'Burası maden dolu. Baksana şuna parıl parıl parlıyor' dedi. Elmas gibiydi. Sonra çalışmalar birden hızlandı. 1970'te mühendisler hep 'NATO sözleşmesi var, ondan dolayı çıkarıp işlemiyoruz. 2023'ten sonra işlemeye başlayabileceğiz' derlerdi. Burada çok değerli maden olduğu hep biliniyordu. Mühendisler 'Bu maden çok değerli. Bir zaman gelecek buralar şehir olacak, Türkiye kalkınacak' derdi" dedi.

Fransız araştırmacıların değerli maden rezervini keşfettiklerini söyleyen Vural, "O zamanlar 'Türkiye'nin havayolunu, karayolunu biz yapalım karşılığında madeni bize verin' demişlerdi. Türkiye de 'Vermeyiz' dedi. Fransızlar da 'Burada maden yok' raporunu tutup ülkelerine döndüler" şeklinde konuştu.

'CUMHURBAŞKANI'MIZIN GÜCÜ'
1984'te bölgede MTA'nın maden galerisinde çalışan İbrahim Çetemer ise, "Burada maden galerilerini 1983'te yaptılar. Sağ-sol siyaseti yüzünden mühendisler anlaşamadı. Sonra da kapattılar şantiyeyi. Etüdünü yaptık buranın. O dönem burada çalışan mühendisler de 'Çok maden var ama çalıştıramıyoruz' derlerdi. 1984'te bir kapandı daha da çalışma yapmadılar. Şimdi Cumhurbaşkanı'mız açıkladı. Artık bu madenleri işleyeceğiz. Bu Türkiye'nin gücü, Cumhurbaşkanı'mızın gücü" ifadelerini kullandı.