Rahim filmi (HSG) gebe kalma şansını artırıyor

Rahim filmi (HSG), sperm ile yumurtanın buluşmasını sağlayan yol olan tüplerin ve bebeğin anne karnındaki yaklaşık 9 aylık hayatını geçireceği mekan olan rahim boşluğunun durumunu incelemek için çekilen röntgen filmidir.

Radyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Cevat Bayrak, HSG ile ilgili merak edilenleri anlattı.

Rahim filmi bir tedavi yöntemi değil bir tanı yöntemidir. Ancak bütün araştırmalar rahim filmi çekilen hastaların çekimi takip eden birkaç ay boyunca gebe kalma şansının belirgin derecede arttığını göstermektedir. Biz de uzun zamandır gebe kalamayan ve bu nedenle rahim filmi çektiğimiz pek çok hastamızın birkaç ay içinde gebe kaldığına şahit oluyoruz.

Rahim filmi çektirmenin bu olumlu yan etkisinin neden ve nasıl meydana geldiğini tam olarak bilmiyoruz. Bilim adamları bu konuda birkaç fikir ileri sürmekteler. Bu fikirlerin birisi veya birkaçı hatta hepsi birden geçerli olabilir.

Üzerinde en fazla durulan ve en anlaşılabilir olan teori kullanılan kontrast maddenin mekanik etkisidir. Buna göre, inceleme sırasında rahim boşluğuna doldurulan ilacın tüplerden geçebilmesi için uygulanan basıncın etkisiyle tüplerdeki küçük yapışıklıklar açılmakta, mukus tıkaçları ve pıhtılar sürüklenip temizlenmekte, böylece en az birkaç ay boyunca sperm ile yumurta daha kolay buluşabilmektedir.

Bazı araştırmacılar kullanılan iyotlu kontrast maddenin kimyasal etkiyle tüplerdeki ulaşımı kolaylaştırdığını veya embriyonun tutunduğu rahim mukozasını uyararak tutunmaya yardımcı olduğunu ileri sürmektedir. Ayrıca ilacın antimikrobial etkisi ile olumlu flora değişikliği meydana gelebileceğini düşünenler de vardır.

Hangi mekanizma ile meydana geldiğinden emin olmasak da bu olumlu yan etkinin varlığı kesindir.

Aşılama ve tüp bebek tedavilerinden önce rahim filmi çekilmesi bazı durumlarda zaman kaybını önleyebilmekte, başarı oranını arttırmaktadır. Çünkü eğer varsa gebelik için olumsuz faktörleri önceden saptayabilmek ve tedavisi yoluna gitmek dolaylı yoldan da olsa gebe kalma şansını arttıracaktır. Örneğin tüpleri kapalı olan bir kişiye aşılama yapılması boşu boşuna vakit kaybına yol açmaktan başka bir işe yaramaz. Tüplerin açık olup olmadığını anlamanın en kolay yolu ise rahim filmi çektirmektedir. Rahim filmi ile sadece tüplerin açık olup olmadığı değil aynı zamanda rahim içerisinde embriyonun tutunmasını veya tutunduktan sonra gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek doğuştan veya sonradan olma anormalliklerin de bulunup bulunmadığı ortaya çıkarılabilecektir.

Kanaatimce tüp bebek yapılacak kişilere tüp bebekten önce mutlaka rahim filmi çekilmelidir. Böylece tüp bebek başarı oranını olumsuz yönde etkileyebilecek tüp ve rahim boşluğu bozukluklarının önceden tespit edip tedavisini yapmak daha sonra tüp bebek tedavisine geçmek daha sağlam bir yoldur. Örneğin uç kısmından tıkalı bir tüp rahim içine akıntı yapmak suretiyle embriyonun tutunmasını ve gelişmesini olumsuz etkileyebilir. Bunu saptamanın en kolay ve en ucuz yöntemi ise rahim filmi çektirmektedir. Bu nedenle günümüzde tüp bebek merkezlerinin çoğu daha ilk muayenede öncelikle rahim filmi istemektedirler.

Tüp bebek uygulaması zahmetli ve pahalı bir yöntemdir. Yöntemin başarısını olumsuz etkileyebilecek tüm faktörleri önceden ortadan kaldırmak önem taşır. Böylece bazı durumlarda zaman ve para kayıplarının önüne geçilebilir.

Eskiden rahim filmi nispeten pahalı ve zor bir inceleme yöntemiydi. Ancak günümüzde C kollu röntgen cihazlarının, özel yumuşak kateterlerin ve yeni jenerasyon su bazlı kontrast maddelerin kullanıma girmesi, artan inceleme sayıları nedeniyle bu filmi çeken tecrübeli radyoloji uzmanlarının artması neticesinde hem rahim filmi fiyatları makul bir seviyeye gerilemiş hem de ağrısız ve olabildiğince komplikasyonsuz bir şekilde düşük radyasyonlu ve yüksek kalitede rahim filmi incelemeleri mümkün hale gelmiştir.

Sonuç olarak çocuk sahibi olabilmek için onca çaba harcanırken iyi bir merkezde tecrübeli bir hekime rahim filmi çektirmek asla ihmal edilmemelidir.