Tüp bebekte yaş arttıkça başarı oranı düşüyor

Günümüzde çocuk sahibi olmak isteyip sağlık sorunları yaşayan çiftlere tıbbi çözümler getiren merkezlerin sayısı artıyor. Gebe kalamama sorunu, artık gelişen teknoloji, uzman ekipler ve uygun şartlar yerine getirildiğinde önlenebilir bir sorun haline geldi. ESOGÜ Prof. Dr. Hikmet Hassa Üreme Sağlığı Merkezi kurucusu Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hikmet Hassa'ya tüp bebek tedavisinde yaşanan gelişmeleri sorduk. Hassa, yapılan tedavilerle ilgili ayrıntıları ve merkezin verdiği hizmetlerle ilgili detayları SABAH Anadolu'ya anlattı.
Gebe kalamama sorunlu olgularda kısaca tanı basamakları nelerdir? İşe erkeğin tetkikleri ile başlarsak öncelikle semen analizleri dediğimiz sperm değerlendirmeleri yoluyla buradaki spermlerin sayısı, hareketliliği, yapısı hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.. Erkeğin öyküsü, muayene ve tetkikleri sonucu gerektiğinde danışmanlık ihtiyacı duyulan konularda ürolog arkadaşlarımızla konsültasyonlar yapılarak erkekle ilgili öneriler alınmalıdır. Kadına ait değerlendirmelerde ise ön planda gebeliğin olabilmesi için yumurtlamanın olması gerekmektedir . Öncelikle yumurtlama olayının gerçekleşmesindeki faktörler kadının yaşı, adet düzensizlikleri ,yumurtalıkların rezervleri fizik ve pelvik ,muayenelerindeki tespit edilen bozuklukları,var ise ek hastalıkları ve bunların olup olmadığı hakkındaki bilgilerin elde edilmesi önemli faktörlerdir. Gebeliğin gerçekleşmesinde kadın yumurtasının atılıp bu yumurtanın içine alındığı tüpler de önemli bir inceleme sahasıdır. Gebeliğin başlama yeri bu tüpler olmaktadır. Tüplere giden spermlerin burada bekleyen yumurtayı döllemesi ile gebelik başlayacağı için ve bu randevunun gerçekleşmesi için tüplerin açık olması gerekmektedir.
Bu basamaklar geçildikten sonra çiftler tüp bebek tedavisi kararını ne zaman almalılar, tüp bebek tedavisinde nasıl bir yol haritası çizilmeli? Tedavi basamaklarını diğer bir ifade ile hangi olguya hangi tedaviyi planlayacağımız öncelikle çiftlerin detaylı tetkiklerinden sonraki karar aşaması olmaktadır. Bir gurup olguda tedavi basit yöntemlerle yanlızca medikal-ilaç tedavileri aşaması olabilirken, bazı olgulara yaklaşım aşılama, bazı olgular için de tüp bebek uygulamaları kaçınılmaz tedavi yöntemini oluşturmaktadır. Sonuç olarak infertilite sorunu olan çiftler için nedenleri iyi saptanıldıktan sonra geniş bir yelpaze içinde tedavi olanakları sunulabiliyor. Bugün ülkemiz bu yönetimleri çok başarı ile yürüten merkezlere sahip durumdadır. Eskişehir ili de tümü ile bu özelliklere sahip bir ildir. Ancak bazı yanlış anlamalarla karşılaştığımız için burada tekrar vurgulamak istediğim Tüp bebek uygulamalarının olgularda ilk müracaat uygulaması olmadığıdır. Ancak gerek duyulduğunda ise tartışmasız bir uygulama yöntemidir. Bunun dışında o olgu gurubunun diğer yöntemlerden istifade edebilirliği var ise onları denemek en uygunudur. Tedavi basamakları içerisinde tüp bebek merkezlerinin olduğu yerler en son noktada başvurulan yerlerdir. Yönetmelikler gereği devlet, kesin bir gerekçesi olan kadın ya da erkekte tüp bebek desteğini sağladığı halde böyle bir durumu olmayan çiftlerde Aşılama ile gebe kalabilme koşulları var ise öncelikle bu yöntemin denenmesini esas alıyor. En az iki defa aşılama yöntemi uygulanmış ve başarısızlıkla sonuçlanmış ve bu yapılan tedavilerin gebelik ile sonuçlandırılamaması raporlarla ispat edilmiş ise tüp bebek tedavisine destek veriyor.. Özetle çiftler için başka tedavi yöntemleri mümkün ise önce onlar denenmeli bu süreçte olumlu sonuç alınamayan kişilerin başvuru yeri tüp bebek merkezleri olmalıdır.
Tüp bebek tedavisinde yeni yöntemler nelerdir? Bugün bütün dünyada tüp bebek ile ilgili o kadar çok yöntem denemesi yapılıyor ki sizler de medya aracılığı ile bunları takip edebiliyorsunuz. Yumurtanın toplanabilmesi yüzde 90'lar civarında olabiliyor, Spermin toplanabilmesi yine yaklaşık bu civarlara kadar gelebiliyor. Laboratuvarda yumurta ve spermin döllenebilmesi % 85-90 oranlarında bir başarı ile gerçekleştirilebiliyor fakat elde edilen erken gebelik yani bir başka deyişle embriyonun rahim içine konulmasının ardından bu embriyonun size bebek olarak geri dönme başarısı ise genel anlamda yüzde 40-50'ler civarında oluyor. Geriye kalan yüzde 50-60 olguda başarı neden elde edilemiyor? Bu konuda bugün bilimin üzerinde çalıştığı ve hala keşfedemediği pek çok nokta var. Rahim içine gömülmede ki biz buna implantasyon (tutunma) diyoruz, en büyük sorun yeri burası. İşte buna yönelik pek çok değişik yöntemler denenebiliyor. Kullanılacak spermin seçiminde kaliteli seçimin yapılabilme olasılıklarını sağlayan mikroskoplar, rahim içine konulan embriyonun tutunması aşamasında kullanılan ilaç tedavi protokollerine eklenen farklı ilaçlarla birçok ek yöntem gündeme gelmiştir. Bu noktada ufak tefek artılar olsa bile bu ek katkılı yöntemlerin hepsi henüz kanıtları netleşmiş yöntemler olarak görülmemektedir.
Bu tedaviyle ilgili bir yaş sınırı var mı? Genel anlamda baktığımızda yoktur. Çiftler tabii ki evliliğin ardından hemen gebe kalmayı arzu edebiliyorlar. Bizler hekim olarak erken yaşlarda evlilik sonucu oluşan adölesan gebelikleri istemiyoruz. 21 yaşın altında gebe kalmayı normal standartlarda arzu etmiyoruz Mevcut bilgilere göre 35'li yaşlardan sonra yumurtalıkların yumurta üretme kapasitesi yaradılış olarak azalıyor. Tüp bebek konusunda devletin verdiği tüp bebek tedavisi desteğini alabilmek için 23 yaşın altında olmamak ve 40 yaşından gün almamış olmak gerekmekte. Çünkü 40 yaşına gelindiğinde artık yumurtaların da yaşlanması ve uygulanan tedavi yöntemlerinin başarı oranın oldukça aşağıya düşmesinden dolayı devlet bu konuda daha genç olan çiftlere tüp bebek tedavi desteği sağlamaktadır.
Tüp bebek tedavisi kaç kez tekrarlanabilir? 7-8 denemeye kadar çıkan ülkeler var. Ülkemize dönersek devletin sağladığı tüp bebek tedavisi dışındaki geneli konuşacak olursak, kişilerin deneyeceği tüp bebek tedavisi sayısı maddi imkanlara dayanıyor. Maddi imkanlar dahilinde devlet desteği dışında deneme yapmak isteyenler için ise 6 veya 7 başarısız uygulamadan sonra fazla bir başarı yakalamak mümkün gözükmemekte. İlk beş uygulamaya kadar kümülatif olarak oranın artması dışında daha sonra gerçekleştirilecek denemelerde bu oran gittikçe aşağılara düşmektedir.
Tüp bebek tedavi merkezleri seçilirken nelere dikkat edilmeli ve kurumunuza gösterilen ilgiyi nasıl buluyorsunuz? Ben üç dönem Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Tüp Bebek Bilim Kurulu'nda da görev aldım. Bilim kurulunda benim bulunduğum dönemler içerisinde Türkiye genelinde 20 civarında tüp bebek merkezinin açılmasında da aktif olarak değerlendirme sisteminin içerisinde bulundum. Bu merkezlerin açılması ve ruhsat alması için yapılan değerlendirmelerde ülkemizde fevkalade hassas davranılmaktadır Okuyucularımızın bu konuda rahat ve güvenli olmaları gerekir. Bir merkeze ruhsat verilmiş ise standardize edilmiş alt yapı ve bilgi birikimi bulunuyor demektir. Bir olgu için başarı, evine sağlıklı bir bebek götürmektir. Tüp bebek merkezi için de başarı budur. Biz bu merkezi kurduktan sonra ilk tüp bebeğimiz Kütahya'dan müracaatla gelen çiftte gerçekleşti. İlk ikiz gebeliğimiz Hatay'dan, ilk üçüz gebeliğimiz de Eskişehir'dendir. Bütün bunlara baktığımız zaman farklı yerlerden örneğin İstanbul ve Ankara'dan da sayıları az olmak üzere gelen hastalarımız mevcut. Eskişehir'den de oldukça yoğun müracaat almaktayız. Biz 1998'den beri Eskişehir'de çok uzun yıllar tek merkez olarak çalıştık. Şu an için konuşmak gerekirse çalışma kapasitemizin üzerinde bir başvuru mevcut.
SGK 3 TÜP BEBEĞİ KARŞILIYOR
SGK tüp bebek tedavisinin ne kadarını ve kaç tanesini karşılıyor? Üç tüp bebek uygulaması ve aşılamalar ile ilgili ilaç uygulamaları SGK'nın bu konuda çıkardığı bütün yönetmelikler ve bağlayıcı hükümler kapsamında karşılanmakta. Bunun dışında kanunlara göre 35 yaşın altında ancak bir embriyonun rahim içine konulabileceği, 35 yaşın üzerinde ancak iki tane kullanılabileceği belirtilmiştir. Elde edilen embriyo sayısının fazla olması halinde kullanım fazlası embriyoları ailenin onayına bağlı olarak ek bir ücret karşılığı diğer merkezler gibi biz de merkezimizde dondurabiliyoruz. Bu embriyoların çözülmesi de ek bir ücret ödeyerek yapılabiliyor. Merkez olarak 5 yıla yakın bir süre dondurulmuş embriyoyu muhafaza edebiliyoruz.