Yazarın vatanı yoktur

Türk edebiyatının en önemli isimlerinden Ahmet Haşim "Seyahat bir harikuladelikler avıdır," der. Gerçekten de bir yolculuk, rutinden çıkıp birbirinden ilginç 'harikalar' keşfetmenize sebep olabilir. Yazarlar içinse her yeni kültür, yazılacak yeni hikayeler demek. Bu sebeple de yazarların farklı ülkelerde misafir edildikleri programlar hem yazarların yeni kültürleri tanımasını sağlıyor hem de edebiyat dünyalarını buluşturuyor. Türkiye'nin 2013 Londra Kitap Fuarı'nda 'odak ülke' olması da, Türkiye ve İngiltere arasında, yayıncılık ve edebiyat alanlarında farklı projelerin doğmasına vesile oldu. Bunlardan biri de British Council tarafından düzenlenen Misafir Yazar Programı Etkinliği. Bu kapsamda Türkiye'den iki yazar, Sema Kaygusuz ve Bejan Matur, İngiltere'de Norwich'te altı hafta misafir edildi. Ardından İngiliz yazar Benjamin Wood, İstanbul'a gelerek çalışmalarına burada devam etti. Yazarlar misafirlikleri süresindce bir dizi edebiyat etkinliğine katılarak yerel edebiyat, sanat ve eğitim sektörleriyle ilgili daha derinlemesine bilgi sahibi olma fırsatını buldu. Biz de bu üç yazarla İngiltere ve Türkiye'de çıktıkları bu 'harikuladelikler avı'nı konuştuk.
Yazar ruhuna temas edenlerle ilişki kurar
Sema Kaygusuz (41), babasının subay olmasından ötürü Türkiye'nin pek çok farklı yerinde yaşamış; farklı misafir yazar programlarına katılmış. Ona göre yazar zaten vatansızdır: "Yazar, gittiği yerde ruhuna temas eden şiirle, yazarla ilişki kurar. Örneğin Virginia Woolf, sülalesinden biridir. Dilin bile bir noktadan sonra önemi yoktur." İngiltere'de geçirdiği altı hafta onun için kendisine uzaktan bakması için fırsat olmuş: "Uzaktayken, içsel ve politik deneyimlerine dışarıdan bakabiliyorsun. Önce yeni olan şeyler sizi kendine çekiyor, sonra turistik reflekslerinden uzaklaşıyorsun. Kendin hakkında yeni şeyler öğreniyorsun, bir de gittiğin yer hakkında şeyler öğreniyorsun. O toplumun kültürüne karışmak istiyorsun. Gittiğim yerde İngilizlerin çok önemli rahibelerinden biri, Julian'ın varlığından haberdar oldum. Önemli bir mitolojisi vardı Julian'ın. Benim için öğrendiğim en önemli şey o oldu. Oraya gittiğimde bir oyuna başladım. Kütüphaneye üye oldum. Bol bol kütüphanede vakit geçirdim." İngiltere'nin mizah anlayışı da Kaygusuz'u çok etkilemiş, "Tanıştığım insanlarda, hemen her yerde İngiliz 'humor'una tanık oldum. Böylece bende de öyle bir potansiyel canlandı. Tiyatro oyununu yazarken fark ettim bunu. Bizim edebiyatımızda da kara mizah, hiciv, alay vardır, ama ironi ve humor biraz daha Batılıdır."
Önce turistti, sonra şehrin yerlisi oldu
Benjamin Wood, 32 yaşında. İlk romanı The Bellwether Revivals, 2012'de yayımlanmış ve büyük ilgi görmüş. İngiltere'nin yükselen genç yazarlarından biri olarak değerlendiriliyor. İkinci romanı Simon&Schuster'i ise 2014'te yayımlayacak. İstanbul'da geçirdiği süre içerisinde bolca ikinci romanı üzerine çalıştığını söylüyor. Ağzından roman hakkında ipucu almaksa mümkün değil: "Ne hakkında olduğunu size kesinlikle söyleyemem. Annem bile ne üzerine yazdığımı bilmez. Ama kitapta İstanbul'un etkisi olacağı kesin. Benjamin Wood, İstanbul'a ilk geldiğinde 'turistik turlar' yapmış elbette; Sultanahmet'e ve Büyükada'dan Burgaz'a adaların tümüne gitmiş. Ama sonraları, Galata'da kaldığı rezidanstan çıktığında herkese selam veren, Karaköy ve Eminönü civarındaki esnaf lokantalarında yemek yiyen; Eminönü, Taksim, Fatih civarını bolca arşınlayan bir 'yerliye' dönüşmüş: "İstanbul'a geleceğimi duyunca arkadaşlarım beni çok kıskandı. Burada günlerimi uzun uzun yürüyüşler yapıp yazmaya çalışarak geçirdim. Bir süre sonra bana sokakta adres soranlar bile oluyordu. Çok az Türkçe biliyorum ama birkaç kelime Türkçe konuşmam insanların çok hoşuna gidiyordu. Çok ilginç insanlarla tanıştım ve tanıştığım hemen herkes bana İstanbul'un güzel yönlerini anlattı."