Şairin romanı

SOLGUN , Vladimir Nabokov'un yaşarken okur karşısına çıkan son dört romanından birincisi; 1960'lı yıllarda yayımlanan ilk yapıtı ve yazarlığında yeni bir dönemi başlatan bir kitap. Roman olarak tarif etsek de şiir, eleştiri ve biyografinin ilginç bir karışımını sunuyor bize: John Shade isimli (kurmaca) bir şairin dört kanto ve 999 dizeden oluşan bir şiirini ve bu şiirin kitabın 'editörü' Charles Kinbote tarafından kaleme alınmış açıklamalı notlarını içeriyor. Nabokov'u Lolita'dan, Pnin'den, Karanlıkta Kahkaha'dan, Lujin Savunması'ndan tanıyıp seven okurlar için Solgun Işık ve ondan sonra yayımlanan kitapları bir tür meydan okuma gibi... Rus roman geleneğinin parçası kabul edilebilecek düz anlatılardan ancak satranç oyuncularının sırlarını çözebileceği oyunlu metinlere evrilen Nabokov kitapları, Solgun Işık'la postmodern diyebileceğimiz bir dönemece giriyor ne de olsa. Hikayeyi anlatan Kinbote yalnızca tuhaf özelliklere sahip, güvenilmez biri değil, aynı zamanda kitabın editörü ve bize anlattığı öykü üzerinde rahatsızlık verici bir otoriteye sahip. Daha kitabın önsözünden itibaren bize Shade'in şiirleriyle alakasız tuhaf şeyler söylüyor. "Yani ikinci, üçüncü kere düşünüp hazırladığı metinlerin değil de, asıl yaratının tarihini muhafaza ederdi" diyerek şiirin yazılışına dair yaptığı yorumların hemen ardından şu cümleyi kuruyor mesela: "Şimdilerde ikamet ettiğim mekanın ön tarafında çok gürültülü bir lunapark var." Böylece Kinbote şiiri açıklayan biri olmaktan çıkıyor, kendi hikayesini merak ettiğimiz, bize sunduğu şiiri tahrif, şiirin yazarını ise katletmesinden şüphelendiğimiz birine dönüşüyor. Bize hem şiiri hem şiirin 1959 yılının temmuz ayında yazıldığı günlerde yaşananları hem de şairin ölümünün ardından şiirin başına gelenleri açıklıyor. Yavaş yavaş konunun Solgun Işık şiiri kadar Kinbote'un kendi geçmişi ve dertleri de olduğunu idrak ediyoruz. Uzaklarda bir kuzey ülkesi olarak bahsedilen Zembla'nın, bu ülkenin kanlı geçmişinin ve Zembla kralı İkinci Charles'ın hikayesini okuyoruz. Sonra Shade'in katili Gradus sahnede beliriyor ve böylece Solgun Işık yukarıda saydıklarımın yanı sıra bir polisiye roman şekline bürünüyor.
HARİKA BİR TÜRKÇE
Pınar Kür'den Fatih Özgüven'e, Rana Tekcan'dan Nazım Dikbaş'a pek çok başarılı çevirmenin Türkçeye kazandırdığı Nabokov, Yiğit Yavuz'un elinde harika bir Türkçeyle konuşuyor. "Ölen ipekkuyruk kuşunun gölgesiydim ben / Pencere camının sahte mavisiydi kuşu katleden. / Ben işte o kül rengi tüylerin lekesiydim, / Yansıyan gökte yaşamaya, uçmaya devam ettim" dizeleri, özel bir kitabı, özel bir çeviriyle okuyacağımızın da habercisi. Kuşu katleden şeyin pencere camının sahte mavisi olduğunu okuduktan sonra şairi katledenin ne olduğunu merak ederek başlıyoruz Solgun Işık'ı okumaya ve Yavuz'un hüneri sayesinde çeviriye takılmaktan çok gizemli olayı görmeye çalışırken buluyoruz kendimizi.
YENİ BİR NABOKOV BİYOGRAFİSİ GELİYOR
Kitabın önsözünde Nabokov'a dair yeni bir kitabın yakında yayımlanacağının müjdesi var. Andrea Pitzer'ın Vladimir Nabokov'un Gizli Tarihi isimli biyografisi, bir söyleşisinde Kinbote'un Solgun Işık'ı yazdıktan sonra intihar ettiğini söyleyerek hikayeyi daha da karmaşık hale getiren Nabokov'un bu kitabı yazma hikayesini öğrenmek için de iyi bir vesile olacak.