Namaz varoluşunda yükselmek için kişiye eşsiz bir hediyedir

Osman Nuri Küçük, İslami ilimlerde Türkiye'de sözü geçen bir akademisyen. Tasavvuf alanında ülkenin ve dünyanın en önemli uzmanlarından biri. Mevlana Okulu, Kuran'ı Anlamak, Hz. Peygamberi Anlamak. İbnü'l Arabi'yi Anlamak gibi okullar açtı. Çok katmanlı anlamlar içeren, kişiyi Yaradan'a ve dolayısıyla kendi özüne götüren çalışmalar yaptı. Küçük, şimdi de Namazla Muhabbet adlı bir kitap hazırladı. Namazın derin manalarını, bize sunduğu varoluş ve kendimizi tanıma, bizleri insanı-kamil yolunda ilerlemeye götürecek sırları kaleme aldı. Hem de derinlikten ödün vermeden, herkesin okuyacağı bir dille. Kitabın son bölümünde ise 16 yaşındaki oğlunun namaza bakışı, namazdan kavradığı gerekleri ekleyerek...
- Namaz'ın katmanlı, derin manalarını açıklamak için, seçtiğiniz baba oğul sohbetinin temelinde ne yatıyordu? Niçin böyle bir anlatım yolunu tercih ettiniz?
- Sorunuzdaki 'katman'la başlamak isterim. Algı, yorumla şekillenir. Yorum ise görebildiğimiz katmanlarla irtibatlıdır. Yorumumuz, niyetimizi, düşünce ve eylemlerimizi belirler. Hayatımız bir yönüyle ondaki katmanlaşmayı görebilme farkındalığımız ile şekillenir. Bunu her şeye uygulayabiliriz. Çünkü hayat, katmanlardan oluşur. Din, katmanlaşma sayesinde İslâm-iman-ihsan mertebelerinden oluşur. Gökler katmanlı, yer katmanlıdır. Namaz da şu an olduğumuz üç boyutlu zaman ve mekan boyutundan sonsuza uzanan katmanlı bir yapıya sahiptir. Her katmanlı olanın şöyle bir süreci de söz konusu. Zamanla yüzeydeki katman, o şeyin diğer katmanlarını örten bir perdeye dönüşebiliyor. Namazla ilgili de böyle bir perdelenme yaşandığını düşünüyorum. Eser, bu perdeleri açmaya namazın asıl güzelliğini 17'sinden 77'sine herkese açmayı niyetlenen bir deneme ve namazla yapılan keyifli bir yolculuk. Bu açıdan eseri, namazla ilgili, yüzeydekini ihmal etmeyen bir derin katman arkeolojisi olarak tanımlayabilirim.
- Kitabın son bölümüne oğlunuzun namaza bakışını eklemişsiniz...
- 16 yaşındaki Abdullah Mert'in dünyasından namazın nasıl göründüğünü de merak ettim. Böylece Abdullah Mert, benim hiçbir müdahalede bulunmadığım kendi düşüncelerini ifade eden bir bölüm ekledi. Böylece sadece bir ibadet olarak değerlendirilen namazın aslında sonsuzluk yolculuğu şeklindeki bilimkurgu içeriğiyle elinizdeki eser vücuda geldi. Bu hikâye aynı zamanda hepimizin kendi yolculuğunun da macerasıdır.
- Eseri kimler okuyabilir?
- Eser, bir yandan namaz kılan yahut kılmadığı halde onu merak edenlere olduğu kadar namaz hakkında olumsuz bir kanaati olan veya hiç bilgisi olmayanlara da yöneliktir. Çünkü bir şeye düşmanlık, o konu ile ilgili ön yargıdan veya kötü örneklerden besleniyor olabilir. İnsan, genellikle bilmediği şeylere "bilmiyorum" demek yerine düşman olmayı daha kolay tercih eder. Kitap, namazın her insanla ilgili varoluşsal yönüne odaklanıyor. Bu yüzden namaza karşı önyargısı olanların da okumasında fayda var. Bu yönüyle eser, namazın bilinen şartları üzerinden eski kelimelere yeni anlamlar üfleyebilme denemesi olarak da görülebilir.
İNSAN BU GEZEGENDE BİR YOLCU
- Kaygılarımızın temelindeki ayrılık ıstırabı ile namaz arasında ilgi kuruyorsunuz. Namaz bu ıstırabı gidermede nasıl bir vasıta?
- İnsanı, aslından uzaklara düşmüş bir yolcu kabul edebilirsiniz. Hz. Peygamber (sav) bir beyanında insanı, bu gezegendeki bir yolcu olarak niteler. Algısının genişliğine göre önce çevresindeki, sonra canlılar dünyasındaki yerini, sonra gezegenini, galaksisini ve uzayı anlamaya çalışan bir yolcu. Ayrılık problemi birçok düşünürün temel öğretilerinden biridir. Günümüzde insanı anlamaya çalışan bazı psikoloji akımları, her türlü kaygının temelinde ayrılık (seperation) problemini görür. Söz gelimi doğa, bizim bedenimizin aslıdır. Doğadan uzaklaşmak, ondan ayrılık, bedenimizi huzursuz eder. Bu huzursuzluk, zamanda ruhbeden bütünlüğü nedeniyle insanın dengesini bozabilir.
Namaz, zaman ve zamansızlık arası yolculuğu başarmış yüce bir insanın, sonsuzluk rehberimiz Hz. Muhammed'in (sav) sonsuzluk yolculuğundan yani aslımızdan bize getirdiği bir hediye ve lütuftur.
Aynı zamanda asıl ile ayrılık ıstırabından doğan keder ve kaygıları azaltma yöntemi ve vasıtasıdır. Bu vasıtanın, beden ve ruhumuzun kıvamı açısından nasıl bir bakım, arınma ve ferahlama içerdiği eserde işlenmiştir.
YAŞAM YOLCULUĞUNUN KISA MOLALARI
- Namaz vakitleri, bize hangi derin varoluş ve insani sırları fısıldıyor?
- İnsan, her neyle uğraşırsa uğraşsın öncelikle zaman yönetimini öğrenmiş olmalıdır. Planlama ve zaman yönetimi olmadan dengeli ve sağlıklı bir yaşam süremeyiz. Böylece namaz, vakitlere bağlı bir zaman yönetimi ile inananlara farz kılınmıştır. İnsan, üzerinde yaşadığı gezegeni ile birlikte aslına doğru seyahat eden bir yolcu ise namaz bu yolculuğun kısa molaları gibidir. Bu molalar, içinde yer aldığı galaksinin merkez yıldızı Güneş ile belirlenmiştir.
Vakitler, yaşamımızı düzenlememizi sağlar. Namaz bu yönüyle insanın dağılmasını, ruhsal ve zihinsel bölünmesini toparlayan ve onu bütüne katan çok etkili bir terapidir.