Yalnızca bir anı

Terziler, ayakkabıcılar, kahve satıcıları ve dükkan sahipleri... Bernard Malamud'un etkileyici kısa hikayelerinin 'sıradan' kahramanları onlar. Geçim sıkıntısı çeken, aşk acısıyla tükenen, çaresizliğin girdabına çekilen... Her ne kadar çoğunlukla Yahudi olsalar da yaşadıkları zorluklar, ikilemler, sorunlar evrensel. Sorunlar gibi duygular da: Acı, çaresizlik, ihanet, mutluluk, intikam, affediş, aşk... Yazarın Kafka Yayınları tarafından Türkçeye çevrilen kitabı Sihirli Fıçı da 13 öyküden oluşuyor. Modern Amerikan öykücülüğünün klasik eserleri arasında yer alan kitap, 1959 yılında Amerikan Ulusal Kitap Ödülü'ne layık görülmüştü. Hikayelere geçmeden önce kısaca yazarı tanımakta fayda var. Malamud 1914 yılında Brooklyn, New York'ta Rus Yahudi göçmeni bir ailede dünyaya geldi. İlk gençlik yılları Büyük Buhran'a denk geliyordu. New York Şehir Üniversitesi'nde lisans ve Columbia Üniversitesi'nde ise yüksek lisans eğitimi gördü. Yazdığı sekiz roman ve dört öykü kitabında Amerika'daki göçmenlerin hayatlarını kaleme aldı. Yaşadıkları zorluklara, yoksunluklara ve zaman zaman düştükleri umutsuzluğa rağmen hayallerine erişme çabalarını tasvir etti. Yahudi düşmanlığını konu alan Tamirci ile Pulitzer ödülü alan Malamud, 20. yüzyılın en etkili Yahudi Amerikalı yazarlarından biri kabul ediliyor. Benim kendisiyle tanışmam ise iki favori yazarım Paul Auster ve Philip Roth sayesinde gerçekleşti. Malamud ikisine de ilham vermişti.
ZAMANSIZ ÖYKÜLER
Sihirli Fıçı'daki hikayeler New York ve İtalya'nın kasvetli ve yoksul köşelerinde geçiyor. Bir ayakkabıcı çırağı ile tanışıyorsunuz ilk öykü İlk Yedi Yıl'da. Sevdiği kıza duygularını, okuması için verdiği kitapların içine yerleştirdiği notlarla ileten Sobel'le. Ayakkabı kalıbının önünde oturup kaderinin ona hazırladığı sonu sabırla bekliyor... Sonra Terzi Manischevitz'in tek başına verdiği yürek burkan mücadelesine tanık oluyorsunuz. Evinden atıldığında kırık bir sandalye üzerinde, karın altında saatlerce oturmasına... Malamud'un kahramanları daha iyi şartlarda yaşamak istiyor. Özgürlük ve saygı da... Sonra çocukları için daha iyi bir gelecek istiyor. Karınları tok olsun istiyor. Aşkları karşılık bulsun istiyor. Hikayelerdeki trajediler, okuduğunuzda küçük çaplı görünse de yıkıcılık derecesi bakımından hayli büyük. Bu da her öykünün sonunda dünyanın ne kadar acımasız bir yer olduğuna ilişkin inancınızın pekişmesine neden oluyor. Malamud, kahramanlarını ve içlerinde bulundukları durumu öylesine insani bir şekilde tasvir ediyor ki, ister istemez etkileniyorsunuz. Ayrıntılardaki zenginlik büyülenmenize neden oluyor. Ve bu zamansız öyküleri okumayı bitirdiğinizde hemen yazarın bir başka eserini okumak için kitapçıya koşuyorsunuz.
MERHAMET ADLI HİKAYEDEN...
Nüfus memuru Davidov kapıyı tıklatmadan açtı, topallayarak odaya girip yorgun argın oturdu. Defterini çıkardı, böylece çalışmaya başlamış oldu. Eskiden kahve satıcısı olan Rosen, perişan halde bağdaş kurmuş, gözleri umutsuzluk dolu, kıpırdamadan oturuyordu karyolasında. Küre şeklindeki bir avizenin loş ışığıyla aydınlanan, kare biçimli, temiz ama soğuk odada pek az mobilya vardı; karyola, katlanır sandalye, küçük masa, eski ve boyasız sandıklar. (Dolap yoktu ama dolabı kim ne yapacaktı zaten?) ve sabunluğunda işyerlerine özgü, kokusu tüm odaya yayılmış, sert, küçük bir parça yeşil sabun bulunan ufak bir lavabo. Odanın dar ve yegane penceresindeki eskimiş siyah güneşlik pervaza kadar indirilmişti, bu da Davidov'u şaşırttı.
'Güneşliği niye açmadınız?' diye sordu.
Rosen bir sessizliğin ardından nihayet içini çekti.
'Bırak, öyle kalsın.'
'Niye? Dışarısı aydınlık.'
'Neye ihtiyacınız var o zaman?'
'Işığa yok'"