Ömürlük arkadaşlık

"Öyle, dedi komşu. Sizinle tanıştığıma pek memnun oldum. Nihayet.
Ne demek nihayet? dedi Elisabeth. Buraya daha altı hafta önce taşındık.
Ömürlük arkadaşlar, dedi adam. Onları bazen bir ömür bekleriz."
Britanya'nın yaşayan en yetenekli yazarlarından Ali Smith'in Sonbahar romanında Daniel Gluck ile Elisabeth Demand'ın aralarındaki 68 yaş farka rağmen birbirlerinin ömürlük arkadaşı olmalarına tanıklık ediyoruz. Elisabeth bu arkadaşlıkla ilgili ilk akla gelen soruyu da romanın ilerleyen sayfalarında yanıtlıyor: "En ufak bir şekilde fiziksel değil. Hiç olmadı. Yine de aşk. Değilmiş gibi yapamam."
2016 yılındayız. Londra'nın dışında yaşlılara hizmet veren bir tesiste hayata veda edeceği günü bekleyen Daniel Gluck 100 yaşındadır. Kimsesi olmadığı için ailesi yerine koyduğu 32 yaşındaki Elisabeth ona göz kulak olmaktadır.
"Ne okuyorsun?" Daniel Gluck ne zaman Elisabeth'i görse bu soruyu sorar. Onların bir ömür boyu süren arkadaşlıklarının temeli de zaten sözcükler, sanat, hayat, kitaplar, hayal gücü üzerine kuruludur.
"Bir dünya yaratmanın anlamı yok ki, dedi Elisabeth, gerçek bir dünya zaten var. Sadece dünya var, bir de dünyanın gerçekleri.
Yani gerçekler var, bir de dünya hakkında bize anlatılan uydurma gerçekler var demek istiyorsun, dedi Daniel.
Hayır. Dünya var. Hikayeler uydurma, dedi Elisabeth.
Uydurma olmaları sahiciliklerini azaltmaz ki ama, dedi Daniel. Tam bir deli saçması, dedi Elisabeth.
Ayrıca hikayeyi uyduran kişi dünyayı tekrar yaratıyor demektir, dedi Daniel. O yüzden hikaye evinde insanları daima hoş karşılamaya çalış. Tavsiyem budur."
ELEM VE KUTLAMA
Romanda kahramanların hayatlarının farklı dönemlerine de tanıklık ediyoruz. Sekiz yaşındaki Elisabeth'in annesinin karşı çıkmasına rağmen yaşlı komşusuyla vakit geçirmeye devam ettiği günlere... Sonra Londra'daki bir üniversitede sabit saatleri olmayan, sözleşmeli, kıdemsiz okutman olduğu yetişkin dönemlerine...
Daniel ise yaşlı bedeni güçsüzleştikçe hayal gücüne sığınıyor. Gerçek bir ağaca dönüştüğünü görüyor. "Dev bir ağaç, büyüleyici yapraklarını sallayarak ta yukarılara kadar yükselen muhteşem, altın bir dişbudak ağacı"...
İkili arasındaki güçlü bağın aksine yaşadıkları ülkede ise büyük bir çözülme yaşanmaktadır. Birleşik Krallık, o yaz Avrupa Birliği'nden ayrılmayı oylamıştır. "Ülkenin dört bir yanında elem ve kutlama vardı. Ülkenin dört bir yanında, olup bitenler, bir fırtınada yüksek gerilim hattından elektrik yüklü bir tel kopmuş da ağaçların, çatıların, trafiğin yukarısında havayı kamçılıyormuş gibi çırpınıp duruyordu."
Elisabeth'in annesinin yaşadığı köyde de durum farksızdı. Köyün bir yarısı diğer yarısıyla konuşmuyordu. Göçmenlerin yaşadığı tahmin edilen bir kulübenin ön cephesine siyah boyayla "DEFOLUP EVİNİZE GİDİN" yazılmıştı.
"Ülkenin dört bir yanında, insanlar bunun yanlış olduğu hissiyatı içindeydi. Ülkenin dört bir yanında insanlar bunun doğru olduğu hissiyatı içindeydi. Ülkenin dört bir yanında insanlar gerçekten kaybettikleri hissiyatı içindeydi. Ülkenin dört bir yanında insanlar gerçekten kazandıkları hissiyatı içindeydi."
2017'de Man Booker Ödülü'ne aday gösterilen ve Kafka Kitap tarafından Türkçe yayımlanan Sonbahar, yazarın Mevsim Dörtlemesi üst başlıklı romanlarının ilki. Hemen belirtelim dörtlemenin diğer üç kitabı olan Kış, İlkbahar ve Yaz da yine Kafka Kitap tarafından yayımlanacak.
BOL ÖDÜLLÜ YAZAR
İskoç yazar, oyun yazarı, akademisyen ve gazeteci Ali Smith 1962 yılında doğdu. Başta şiirler, oyunlar ve öyküler yazan Smith, Gibi'yle romancılığa adım attı. Bunu kendisine Orange Ödülü ve Man Booker Ödülü adaylıklarından sonra Encore Ödülü ile İskoç Sanat Konseyi Yılın Kitabı Ödülü'nü kazandıran Hotel World romanı izledi. 2005 yılında yine Man Booker Ödülü'ne aday gösterilen Rastlantısal ile hem Orange Ödülü'nü hem de Whitebread Yılın Romanı ödülünü kazandı. İkisi Birden romanıyla büyük ses getiren Smith, Bailey Kadınlar Kurmaca Ödülü, Goldsmiths Ödülü, Costa Roman Ödülü ve Saltire Cemiyeti İskoçya Yılın Kurmaca Kitap Ödülü'ne layık görüldü.