Cazın köşetaşları

2009 yılında hayatını kaybeden saksafonist Bud Shank, caz eleştirmeni ve müzik tarihçisi Ted Gioia ile yaptığı bir sohbette All The Things You Are adlı caz parçasının çalma olasılıklarının artık tükendiği hissini hiç yaşamadığını belirtir. O sırada 82 yaşındadır ve neredeyse 60 yıl boyunca bu parçayı çalmıştır. Tıpkı Shank gibi birçok caz müzisyeni için gibi önemli olan bir şarkıdan çok o şarkının içerdiği olasılıklardır. Bir parçanın caz standartı olarak tanımlanmasını sağlayan da bu özelliğidir. İçerdiği heyecan verici olasılıklar…
YILLARIN BİRİKİMİ
Gioia, işte bu gerçekten yola çıkarak yazdığı Caz Standartları: Bir Repertuar Rehberi adlı kitabında 252 şarkıya ve bu şarkıların arkasındaki hikayelere yer vermiş. O zaman hemen ilk akla gelen soruyu soralım. Peki bu şarkıları nasıl belirlemiş? En başa dönersek, aynı zamanda bir caz müzisyeni olan yazar, kitabın ilk adımlarını ilk gençlik yıllarında atıyor. O dönem eski müzisyenlerin kendisinden bilmesini bekledikleri şarkılar olduğunu fark ediyor. Zamanla böyle 200-300 kadar beste oduğunu ve bunların caz repertuvarının köşetaşları olduğunu anlıyor. Yıllar geçip caz piyanosu öğrencilerine ders vermeye başladıktan sonra da öğrencilerinin repertuvara yönelik öğrenmeleri gereken şarkıları ve normal olarak çalmaları gereken tonaliteyi listelediği kısa bir kılavuz oluşturuyor. Caz üzerine yazdığı dönemde de sanatçıların bu parçaları nasıl farklı çaldığını ve performansları sırasında ne tip değişiklikler yaptıklarını öğrenmeye başlıyor. İşte zamanla edindiği bu bilgi birikimi onu elimde tuttuğum kitabı yazmaya yönlendiriyor. Caz sanat formunun yapıtaşları olan, doğaçlamaya bir sıçrama tahtası olan, yaratıcı yeniden yorumlamaya bir davet olan eserlerin yer aldığı bir rehber bu.
AYRINTILI İNCELEME
Yazarın seçiminde, şarkıların içinde bulunduğumuz çağdaki caz repertuvarında taşıdığı önem de etkili olmuş. Hayranların duymaktan en çok hoşlandığı ve müzisyenlerden sıklıkla çalmalarını istedikleri besteler seçilmiş. Her besteyi ayrıntılı bir şekilde inceleyen yazar, bestenin söz yazarları ve caz tarihindeki yeri gibi pek çok bilgiye yer veriyor. Her başlığa, önerilen kayıtların listesi eşlik ediyor. Renkli anekdotlar ve uzman yorumları da kitabı ilginç kılan ayrıntılardan… Son olarak bir de küçük bir tavsiye: Kitapta yer alan bestelerle ilgili bilgileri okurken bir yandan da o besteleri dinleyin. Pandeminin üzerimizde dolaşan kara bulutlarını dağıtmak için birebir…
KAVGA PATLAK VERINCE…
Yazar Gioia, Duke Ellington bestesi In a Sentimental Mood'un hikayesini kitapta şöyle anlatıyor: "Birçok Ellington bestesinde olduğu gibi bu şarkının da orijinalini ve esinlendiği yeri bulup çıkarmak oldukça zordur. Bazı söylentiler Ellington'ın bu parçayı In a Sentimental Mood 'un ilk kaydını yapan orkestrada saksafonda yer alan Otto Hardwick'ten sağladığı malzemelerden uyarladığını iddia eder. Ancak bu Duke'ün kendi renkli anılarına ters düşüyor. North Carolina, Durham'da gecenin geç saatlerinde verdiği bir konserde, seyircilerin içindeki iki kadının arasında bir kavga patlak verince, Ellington kavgacıları sakinleştirmek için In a Sentimental Mood 'u bestelediğini, bu yatıştırıcı şarkıyı denerken iki kadının piyanistin iki yanında ayakta durduğunu iddia eder."